خراسان جنوبي؛ گوهري درحاشيه كويرارگ بيرجند

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: خراسان جنوبي؛ گوهري درحاشيه كويرارگ بيرجند

‌خراسان جنوبي با چشم‌اندازهاي زيبا و آثار تاريخي و باستاني فراوان جايگاه ويژه‌اي در بخش گردشگري كشور دارد.

اين استان كويري و زيبا با برخورداري از مردمي خونگرم و مهمان‌نواز و داشتن فرهنگ غني و آداب و رسوم جذاب و متنوع مانند حركات موزون چوب مردان و آيين بام اندود، سوغات لذيذ مانند عناب، زرشك، زعفران و... صنايع دستي هنرمندانه مانند فرش، جاجيم، نمد، همه ساله پذيراي علاقه‌منداني از سراسر جهان است.

ابنيه تاريخي و باستاني فراوان مانند ارگ مشهور كلاه‌فرنگي، قلعه بيرجند، شهر باستاني تون، نقش مرد پارتي، سنگ نگاره لاخ مزار و... روستاهاي ييلاقي و سرسبز مانند آرك بين‌آباد، مصعبي و كريمو، رچ، تجنود و... روستاهاي افسانه‌اي و شگفت مانند روستاي دهسلم، ماخونيك (سرزمين كوتوله‌ها) روستاي چنشت (آداب و رسوم جالب و عجيب) و برخورداري از آبگرم‌ها و آبترش‌هاي درماني متعدد در سطح استان مانند مجتمع آبگرم درماني فردوس، آبترش سربيشه و آبگرم درماني لوت مي‌تواند باعث ايجاد پتانسيل بزرگي در جذب توريسم به منطقه باشد.

با توجه به اين كه قسمت‌هاي زيادي از استان خراسان جنوبي در كوير بزرگ و مشهور لوت واقع است، جذابيت‌هاي طبيعي فراواني در استان وجود دارد كه از آن جمله مي‌توان به جنگلهاي كوهستاني شاسكوه در قائنات، جنگل‌هاي منحصر به فرد بنه در نهبندان، جنگل طاق گرماب، دشت‌هاي زيبا با افق‌هاي بي‌انتها مانند دشت اسفدن، دشت‌خور و سربيشه اشاره كرد.‌

دره‌هاي سبز آهنگران، زير كوه و باقران، آبشارهاي ديدني سبزرود سرايان و چهارده بيرجند، غارهاي چنشت، اژدها و بتون در سرايان، غار جوجه و پهلوان در قائنات، رشته كوه‌هاي مرتفع باقران، كوه شاه، آرك و گرند درميان، آبگيرهاي ديدني موشين، بركوه، سد حاجي‌آباد در قائنات، وجود نيزار استثنايي خور، كلوته‌هاي گلي رنگارنگ در هزار دره نهبندان، تالاب بزرگ كجي نمكزار در سهل‌آباد نهبندان، وجود درختان قديمي و تنومند چند هزار ساله مانند چنار دوشنگان و سرو كهنسال درميان، برخورداري از وحوش ديدني و پرندگان نادر مانند آهو، هوبره، زاغ‌بور ايراني، گونه‌هاي باارزش گياهي و گل‌هاي زيبا مانند درختان پسته بنه، لاله‌زارهاي شگفت‌انگيز زيركوه در قائنات،‌گل‌هاي بي‌نظير جاليز، زعفران، ‌سماروق (قارچ) و آثار مطرح در زمينه ژئوتوريسم مانند پل سنگي فارسيان در دشت بياض، كوه سنگ سوراخ در مظفريه فردوس، دق‌هاي محمدآباد و پترگان، كلوت گرماب و... از ديگر جاذبه‌هاي اين استان كويري است.‌

كوير بزرگ و افسانه‌اي لوت نيز با دارا بودن عنوان گرمترين ناحيه كره زمين و منطقه صفر حيات، همچنين وجود كوه‌هاي بلند شني در جنوب نهبندان به عنوان يكي از قطب‌هاي گردشگري بياباني ايران، به شمار مي‌رود كه به تازگي با بهره‌برداري از جاده توريستي نهبندان - شهداد، مسيري جالب و فرصتي استثنايي براي علاقه‌مندان سفر به كوير و بازديد از جذابيت‌هاي منحصر به فرد آن به همراه بازديد از ساير ديدني‌هاي خراسان جنوبي فراهم كرده است.

طبيعت ويژه‌

دشت بزرگ لوت و چشم‌اندازهاي زيباي آن در جنوب به همراه اشكال ژئومورفولوژي موجود در كنار ييلاق‌هاي كوهستان‌هاي شمال خاوري از جمله مهم‌ترين مناطق توريستي - طبيعي ويژه استان خراسان جنوبي به شمار مي‌روند.‌

خراسان جنوبي از مناطق تاريخي و بناهاي معماري قابل توجهي برخوردار است، بيرجند، خوسف، سربيشه و نهبندان هريك در برگيرنده جاذبه‌هاي تاريخي و معماري با اهميتي هستند كه از نظر معماري و تاريخي اين استان را غني و پربار ساخته‌اند. از نظر تاريخي يكي از كهن‌ترين و قديمي‌ترين شهرهاي جنوب خراسان به شمار مي‌رود كه وجود بافت قديمي با آثار تاريخي ارزشمند؛ از ويژگي‌هاي شاخص اين شهر است. اين بافت كه به لحاظ موقعيت طبيعي و واقع شدن بر روي هسته مقاوم، از زمين لرزه در امان مانده يكي از سالم‌ترين بافت‌هاي تاريخي است.

قدمت بناهاي تاريخي سربيشه به دوره پيش از اسلام مي‌رسد و آثار تاريخي ان نشان دهنده غناي فرهنگي و سابقه تمدني اين منطقه است. آثاري از قبيل محوطه‌هاي باستاني، قلعه و خانه‌هاي قديمي، غارها و روستاهاي شگفت‌انگيز در اين منطقه ديده مي‌شوند. شرايط دشوار طبيعي مناطق كويري و بياباني ايران باعث شده تا مردم كويرنشين از ابتكار و خلاقيت خود استفاده كرده و با بيش‌ترين بهره‌گيري از عوامل و شرايط طبيعي آن را در اختيار خود در آورند.

آسبادهاي نهبندان از جمله اين خلاقيت‌ها هستند كه در اين منطقه ديده مي‌شوند. منطقه نهبندان به دليل گسترش دامنه بادهاي 120 روزه سيستان تا اين منطقه: امتياز ويژه‌اي دارد و به همين سبب آسبادهايي در اين منطقه ديده مي‌شوند كه برخي از آن‌ها قديمي هستند. قلعه بزرگ نهبندان كه از خشت و چينه ساخته شده، در داخل شهر نهبندان قرار گرفته و سابقه آن به دوران اشكانيان و ساسانيان مي‌رسد.

بيرجند نيز از تاريخي‌ترين و مهم‌ترين مناطق استان خراسان جنوبي به شمار مي‌آيد. اين منطقه دربرگيرنده شاخص‌ترين بناهاي معماري، باغ‌هاي قديمي و حمام‌هاي تاريخي است كه قدمت بيش‌تر آن‌ها به دوره قاجاريه و زنديه باز مي‌گردد. از شاخص‌ترين بناهاي تاريخي بيرجند؛ ارگ كلاه فرنگي در حاشيه خيابان شهيد مطهري را مي‌توان نام برد كه در شش طبقه ساخته شده است.‌

خراسان جنوبي‌

استان خراسان جنوبي به مركزيت شهر بيرجند با مصوبه دولت و پس از تقسيم استان خراسان به سه استان، در سال 1382 ايجاد شد.

پيشينه تاريخي‌

خراسان جنوبي شامل محدوده‌اي از خراسان بزرگ است كه در سده‌هاي پيش قهستان ناميده مي‌شده است. شهرهاي مهم ايالت قهستان، تون (فردوس امروزي) و قائن بوده‌اند. ماركوپولو نيز در سفرنامه خود، از اين منطقه با نام تونوكاين (تون و قاين)‌ياد كرده است.

در سده‌هاي اخير و به ويژه از دوران قاجار، دو شهر فردوس و قائن به دليل حوادث طبيعي مختلف به تدريج موقعيت جمعيتي خود را از دست دادند و بيرجند مركزيت و اهميت بيشتري يافت. بنابه نظر پژوهشگران واژه خراسان بازمانده گونه كهن واژه و متشكل از دو جزء به معناي خورشيد و آسان به معني آمدن است. يعني جايي كه خورشيد از آن برمي‌آيد. چون اين منطقه در خاور ايران قرار گرفته، اين وجه تسميه به نظر درست مي‌آيد.

درباره تاريخ اين خطه از ايران زمين بايد گفت: به طور كلي خراسان جزو ساتراپي پهناور برثوه بوده است. اين ايالت پهناور در دوره باستاني قرارگاه و كشور نيرومند اشكانيان شد و در آغاز تاريخ ايران باستان، مادها را به سوي خود كشاند.

كشاورزي‌

خراسان جنوبي رتبه نخست توليد محصولات باغي زرشك و عناب و رتبه دوم توليد زعفران را در سطح كشور دارد. انار، پسته، بادام، سيب، گلابي، به، گيلاس، آلبالو، زردآلو، هلو، خرما، توت، شاتوت، گردو، انجير و سنجد از ديگر محصولات باغي اين استان است.

در بخش محصولات كشاورزي خراسان جنوبي در توليد چغندرقند، رتبه هشتم كشور را دارد و گندم، جو، پنبه و حبوب، محصولات جاليزي و گياهان علوفه‌اي نيز در اين استان كشت مي‌شوند. همچنين در بخش دامپروري استان، پرورش مرغ گوشتي و تخمگذار، گاو شيري و گوشتي، گوسفند، بز و شتر به صورت سنتي و صنعتي رواج دارد.

صنعت‌

كارخانه‌ها و كارگاه‌هاي توليد وسايل نقليه موتوري، محصولات فلزي، تجهيزات حمل و نقل، اكسيد منيزيم، محصولات لاستيكي و پلاستيك، ماشين‌آلات و دستگاههاي برقي، محصولات كاني غيرفلزي، كاغذ و محصولات كاغذي، ابزار پزشكي و اپتيكي، ساعت، راديو و تلويزيون، فلزات و محصولات چوبي، منسوجات، مبلمان و صنايع غذايي و آشاميدني در سطح استان، صنايع دستي نيز همچون قالي‌بافي، سفالگري، رنگرزي، آهنگري، مسگري، حصيربافي، سبدبافي، نمدمالي، زيلوبافي، پارچه بافي، نوغانداري، ريسندگي، گليم‌بافي، جاجيم‌بافي، زرگري، دباغي و سوزن‌دوزي، جايگاه ويژه‌اي در اقتصاد منطقه دارد.

معدن‌

اين استان داراي پتانسيل بالايي در بخش معادن است به طوري كه داراي تنها ذخاير منيزيت ايران (شهرستان بيرجند و شهرستان سربيشه)، بزرگترين ذخيره و تنها معدن آزبست ايران (معدن حاجات نهبندان) بوده و ذخاير و معادن مهم بنتونيت (شهرستان فردوس، سه قلعه)، گرانيت (بيرجند و سربيشه)،‌گل سفيد (بيرجند)، بازالت (شهرستان سربيشه) در خراسان جنوبي مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد. يكي ديگر از مهمترين معادن اين استان، معدن مس قلعه زري واقع در جنوب غرب اين استان (خوسف) است كه به علت عيار طلاي بالاي آن در سطح جهان شناخته شده است.‌

‌

يکشنبه 13 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1919]