آسيب شناسي انتخاب رشته هاي دانشگاهي با نيازهاي بازار كار

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: آسيب شناسي انتخاب رشته هاي دانشگاهي با نيازهاي بازار كار
ايرج نظافتي
پس از گذراندن نزديك به 20 سال تحصيل و كسب مدرك كارشناسي و كارشناسي ارشد و طي نمودن شب ها و روزهاي پراسترس امتحان، اينك پس از دريافت مدارك مذكور بايد به دنبال كار و كاسبي مناسبي باشد.
هنگامي كه با يك نگاهي عميق و همه جانبه رشته تحصيلي اش را با نياز امروز بازار كار مقايسه مي كند تازه مي فهمد رشته تحصيلي كه قريب به 20 سال براي كسب مدرك آن شبانه روز زحمت كشيده و ايام پردلهره اي را براي ادامه تحصيل گذرانده هيچگونه بازار كاري ندارد، بر وقت تلف شده و عمر هدر رفتأ خود افسوس مي خورد، چرا كه وقتي مي بيند نه راه پس دارد و نه راه پيش، دلزده از درس و تحصيل، مدارك تحصيلي را در چمدان قديمي خانه حبس مي كند و تصميم مي گيرد به دنبال شغل نان و آب دار و آبرومندي باشد.
با اين حال مشكل چنين افرادي يكي و دو تا نيست، بلكه از يك طرف در طول دوران تحصيل در آموزش و پرورش و سپس آموزش عالي با هيچگونه مهارتي در حوزه هاي فني و حرفه اي آشنا نشده، نه در كسب و كار خاصي مهارت دارد و نه با شيوه هاي كار در رشته هاي مختلف آشناست.
از طرف ديگر هم داشتن مدرك تحصيلي كارشناسي و كارشناسي ارشد سطح توقع او از شغل و كار و كاسبي را بالا برده، به گونه اي كه پرداختن به برخي كسب و كارها را نمي پسندد و در شأن خود نمي داند و همين مسئله خود مزيد بر علتي شده تا از بسياري فرصت هاي شغلي باز ماند.
در ساليان اخير با بيكاري گسترده دانش آموختگان در مراكز آموزش عالي روبرو بوده ايم، كه متناسب نبودن برخي از رشته هاي تحصيلي دانشگاهي با نياز بازار كار و عدم گذراندن دوره هاي فني و حرفه اي براي دانشجويان در مقاطع دانشگاهي و ناآشنايي دانشجويان با نيازهاي روز بازار كار، همگي دست به دست هم داده تا قشر تحصيل كردأ امروزي ما به دنبال مشاغلي باشند كه هيچگونه ارتباطي با رشته تحصيلي آنها ندارد.
در اين سلسله گزارش ها به واكاوي و آسيب شناسي اين مسئله به نقل از ديدگاه هاي دانشجويان، اساتيد دانشگاه و برخي از مسئولان خواهيم پرداخت.
منطبق نبودن رشته هاي تحصيلي با بازار كار
امروزه منطبق نبودن رشته هاي تحصيلي با نياز بازار كار يكي از معضلات لاينحلي است كه گريبان بسياري از فارغ التحصيلان دانشگاهي را گرفته است.
«محمدرضا زماني» كه چند سالي است درس و تحصيل را رها كرده و پس از اخذ مدرك كارشناسي رشته بهداشت محيط به شغل آزاد روي آورده، مي گويد: «پس از پايان تحصيلات به مراكز مختلفي براي كار مراجعه كردم و چون رشته تحصيلي ام بهدشت محيط است و بيشتر سر و كار اين رشته با كارخانه هاي صنعتي است، از همين رو آمار فارغ التحصيلان اين رشته بسيار بيشتر از تعداد مورد نياز شركت ها و كارخانه هاست من هم پس از پايان تحصيلات مدت 2 سال بيكار بودم سپس به اتفاق يكي از دوستانم كه او نيز فارغ التحصيل رشته علوم اجتماعي است مغازأ صوتي و تصويري در ميدان امام خميني(ره) داير كرده و به اين شغل اشتغال داريم.» وي كه حدود هشت سال از مدت اخذ مدرك كارشناسي اش مي گذرد در پاسخ به اين سوال كه آيا اگر الان به شما پيشنهاد كار در حوزه رشته تحصيلي ات بدهند مي پذيريد، مي گويد: «حدود 8 سال پيش دورأ كارشناسي اين رشته را طي كرده ام و امروز بيشتر درس ها و مباحث اين رشته را فراموش كرده ام، ضمنا درآمد افرادي كه در همين رشته مشغول به كار شده اند بسيار كمتر از درآمدي است كه ما با شغل آزاد داريم،با اين حال اگر شغل مناسبي در رابطه با رشتأ تحصيلي پيدا شود، فكر نمي كنم كفاف خرج و مخارج زندگي مرا بدهد و قطعا نمي توان با اين رشته تحصيلي يك زندگي ايده آل را اداره كرد.»
دانشجويان و اهداف كار
زماني كه پشت كنكوري هستيد و بعد از چند سال موفق به ورود به دانشگاه مي شويد آيا رشته تحصيلي خود را براساس شغل آينده و نياز بازار كار و اقتصاد كشور انتخاب مي كنيد، و آيا به راستي هنگامي كه رشته هاي تحصيلي را با شور و شوق تمام در دفترچه هاي كنكور علامت مي زنيد، هيچ فكر كرده ايد كه پس از طي دوران تحصيل چه جايگاه اجتماعي و اقتصادي را در جامعه خواهيد داشت و از همه مهمتر آيا با اين رشته تحصيلي كه شما در حال گذراندن ترم ها و واحدهاي آن هستيد مي توانيد وارد بازار كار شويد و اين رشته از نيازهاي جامعه امروز ماست؟ همين سؤالات را با برخي از دانشجويان در دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد و علمي كاربردي در ميان گذاشته ايم.
«سلطاني» از دانشجويان رشته مديريت فرهنگي دانشگاه علمي كاربردي واحد 14 تهران در پاسخ به سؤالم مي گويد: «متاسفانه در ابتداي انتخاب رشته، معمولا دانشجويان هدف خاصي را دنبال نمي كنند بلكه بيشتر به فكر ادامه تحصيل هستند، يعني به جرات مي توان ادعا كرد كه اغلب دانشجويان به فكر آينده شغلي خود در همان رشته تحصيلي نيستند، از همين رو پس از دوران تحصيل سرگردان به دنبال شغل مناسب مي گردند.»
«حسين يارمحمدي» دانشجو ديگري كه در رشته روابط عمومي به تحصيل اشتغال دارد مي گويد: «اين موضوع را بايد از دو منظر مورد آسيب شناسي قرار داد. يكي اينكه سيستم آموزشي ما سؤال محور نيست و ذهن دانش آموز يا دانشجو را خلاق و پرسشگر تربيت نمي كند بلكه آنان را از خلاقيت و ابتكار و نوآوري باز مي دارد، دومين بحث قابل ذكر در اين باره به خود دانشجويان برمي گردد از اينكه دانشجويان بيشتر گرايش به مدرك گرايي دارند تا كسب مهارت براي ورود به بازار كار، به همين علت بيماري مزمن مدرك گرايي امروز در جامعه ما بسيار رواج پيدا كرده و اغلب به دنبال گرفتن مدرك تحصيلي هستند، ادامه اين روند سبب مي شود تا دانشجويان نه تنها از ذهنيتي خلاق و هوشمند و پرسشگر برخوردار نگردند بلكه بي هدف و سرگردان و بدون كسب هيچگونه مهارتي در بازار كار رها شوند.»
دانشجوي ديگري در اين باره به سرويس گزارش روز كيهان مي گويد: «امروز با يك واقعيت غيرقابل ترديد روبرو هستيم و آن اين است كه نظام آموزشي ما در سطوح آموزش و پرورش و آموزش عالي بيمار است و بايد مسئولان دولتي و نمايندگان مجلس شوراي اسلامي به فكر انقلابي در اين نظام آموزشي باشند.»
وي مي گويد: «متاسفانه هر سال مي بينيم كه شيوه هاي خاص و كتب تازه اي براي تدريس در مدارس و دانشگاه ها بخش نامه مي شود و هر سال هم جنبه هاي عملي و كاربردي دروس حذف مي شود و يا بسيار كمرنگ مي گردد و بيشتر دروس جنبه حفظ كردن دارد، كه بايد گفت با چنين سيستم آموزشي نخواهيم توانست دانشجويان خلاقي را تحويل جامعه بدهيم.»
«زهرا قرباني نيا» دانشجوي ادبيات فارسي در دانشگاه تهران نيز در پاسخ به سؤالم به نقش مديران در برنامه هاي آموزشي اشاره مي كند و مي گويد: «به عقيده من بايد در سطح مديران وزارتخانه ها و نمايندگان مجلس اين مسئله مورد تجزيه و تحليل و نقد و بررسي قرار گيرد و راهكاري را براي ورود مباني كاربردي در دروس مختلف دانشگاه تعريف شود تا يك دانشجو پس از پايان دوران تحصيل حداقل در بخش فني و حرفه اي مهارت خاصي را كسب كرده باشد.»
وي مي گويد: «امروز در بازار كار ايران بسياري از رشته ها اشباع شده و تا چند سال آينده هم با كمبود نيرو روبرو نيستيم كه در اين باره لازم است مسئولان طي بررسي هاي كارشناسانه چنين رشته هايي را شناسايي و از پذيرش دانشجو در آن رشته ها خودداري نمايند، در مقابل هم در بالا بردن ظرفيت پذيرش دانشجو در رشته هايي كه نياز روز بازار است اهتمام جدي داشته باشند.»
آفت مدرك گرايي
تعريف نشدن مباني كاربردي و تحقيقاتي و كمرنگ شدن انجام كارهاي آزمايشگاهي و عملي سبب شده تا در دوران كنوني كه به عصر ارتباطات و دنياي اطلاعات شهرت دارد از قافله پيشرفت و تكنولوژي عقب بمانيم و لازم و ضروري به نظر مي رسد تا بحث تحقيق و فعاليت هاي عملي و آزمايشگاهي در مدارس و دانشگاه ها به عنوان بخشي مهم و حساس به حساب آيد.
«پورمراديان» استاد دانشگاه و صاحب نظر در امور اجتماعي مي گويد: «يكي از عمده ترين دلايل تنبلي دانشجوي امروزي و بي تفاوتي آنها با كارهاي پژوهشي و تحقيقاتي وجود فضاي مجازي و اينترنت است.»
وي در ادامه مي گويد: «به عنوان مثال وقتي كه به بچه هاي كلاس مي گويم درباره موضوع خاصي به تحقيق بپردازند اما متأسفانه بسياري از دانشجويان اصلاً به فكر ارايه يك تحقيق خوب و قوي نيستند بلكه بعضاً ديده ام كه از يك سايت اينترنتي مطلبي را سرقت كرده و به نام خودشان ارايه كرده اند، يعني وجود اينترنت سبب شده تا دانشجو يا دانش آموز ما براي پاسخ به هر پرسشي در هر زمان و مكاني به دنبال حقيقت امر نباشد و خود آستين همت را بالا نزند بلكه بسيار سهل و آسان همان موضوع را در اينترنت پيدا كند. اين مسئله سبب تضعيف روحيه خلاقيت در دانش آموز و دانشجو مي شود.»
اين استاد دانشگاه در ادامه مي گويد: «از جنبه ديگر اگر بخواهيم به سؤالات مطروحه شما پاسخ دهم بايد بگويم كه خود دانشجويان نيز به دنبال راه هاي ميان بر و سهل الوصول براي تهيه كار تحقيق هستند و خودشان به دنبال كار تحقيق نيستند بلكه بيشتر هدفشان كسب مدرك و قبولي در واحدهاي تحصيلي است، كه اين مسئله آفت بزرگي در عرصه دانش و پژوهش در ايران محسوب مي شود.»
هدفمند شدن رشته هاي تحصيلي
امروز افرادي را مي بينيم كه به مشاغلي اشتغال دارند كه هيچگونه سنخيتي با رشته تحصيلي شان ندارد.
دكتر «علي اكبر كريمي نيا» كارشناس جامعه شناسي و استاد دانشگاه در اين باره مي گويد: «براي حل معضلي كه امروز با آن روبرو هستيم بايد به فكر هدفمند نمودن رشته هاي تحصيلي باشيم، يعني از همان بدو ورود دانشجو به دانشگاه ها بازار كار همان رشته را هم برايش تعريف و تبيين نماييم، از طرفي هم برخي رشته هاي دانشگاهي هم مورد نياز جامعه ما نيست، كه به حذف چنين رشته هايي مبادرت كنيم، اما از همه اين موارد مهمتر اين است كه در اولين فرصت به فكر ايجاد پيوند ميان فني و حرفه اي و دانشگاه ها باشيم و اين دو نهاد مهم آموزشي را بيشتر به هم نزديك كنيم.»
اين استاد دانشگاه گنجاندن دروس فني و حرفه اي در دانشگاه ها را امري ضروري و حياتي مي داند و مي گويد: «بايد مسئولان تدابيري را بينديشند تا دانشجويان ما در هنگام تحصيل از دوره هاي فني و حرفه اي هم بهره مند شوند تا پس از پايان تحصيل حداقل در رشته اي خاص مهارت لازم را كسب كنند.»
افزايش بيكاري
در ميان فارغ التحصيلان دانشگاهي
اگر نگاهي به آمارهاي اعلام شده از سوي وزارت كار و اموراجتماعي بيندازيد خواهيد ديد كه شاهد افزايش بيكاري در ميان فارغ التحصيلان دانشگاهي در سال هاي اخير بوده ايم.
«حميد حاجي عبدالوهاب» معاون وزير كار در همايش مسئولان كارآفريني وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي آماري را اعلام كرده و مي گويد: «بيكاري در جمعيت كلي جامعه از 3.11 درصد به 5.01درصد كاهش يافته است اما در بين جامعه زنان و فارغ التحصيلان دانشگاهي افزايش يافته است.»
معاون وزير كار مي گويد: «يكي از علل مهم افزايش بيكاري در بين فارغ التحصيلان متناسب نبودن رشته ها و آموزش هاي دانشگاهي با نياز بازار كار است.»
اين مقام مسئول مي گويد: «انتزاعي بودن متون رسمي دانشگاه ها و تطبيق نداشتن آنها با واقعيت هاي اجتماعي علت ديگر است، البته در حوزه پزشكي اين مشكلات كمتر است، الان در حوزه پزشكي با كمبود پزشك مواجه نيستيم و حتي اعزام به خار ج هم داريم در حالي كه در اوايل انقلاب پزشكان هندي و بنگلادشي با دانش و مهارت پايين در حالي كه مذهب و زبان آنها با ايرانيان متفاوت بود در اقصي نقاط كشور فعاليت مي كردند، ادغام آموزش پزشكي با خدمات بهداشتي، درماني تا حد زيادي مشكل تطابق نداشتن آموزش با نياز بازار را حل كرده است.»
ايجاد دفاتر كارآفريني در دانشگاه ها
به گفته معاون وزير كار و امور اجتماعي ايجاد دفاتر كارآفريني در دانشگاه ها يكي از اقداماتي بوده كه قرار است در دانشگاه ها براي رفع مشكل اشتغال فارغ التحصيلان فعال شود، اما در مراكزي كه ايجاد شده برخلاف برنامه فقط دانشجويان فعالند و استادان دانشگاه حضور ندارند.
دفاتر كارآفريني دانشگاه ها مي تواند پل ارتباط دانشگاه با فارغ التحصيلان باشد و مسايل آنان را تا سال ها پيگيري كند و در مواقع لازم از توان آنها براي كارآفريني استفاده نمايد.
يکشنبه 13 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 248]