به مناسبت سالگرد درگذشت آيت الله سيد محمد كاظم طباطبائى يزدى ميراث مرجعيت

واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: به مناسبت سالگرد درگذشت آيت الله سيد محمد كاظم طباطبائى يزدى ميراث مرجعيت
سيد محمد ناظم زاده (قمى)

آيت الله سيد محمدكاظم طباطبايى يزدى، معروف به «صاحب عروه» از فقهاى نامدار شيعيان جهان در قرن گذشته بود. آنچه مايه شهرت وى گرديد، يكى تسلط بر مسائل فقهى و تأليف كتاب «عروه الوثقى» بود كه بسيار مورد توجه فقها تا عصر حاضر قرار گرفت، و دوم زعامت و رهبرى شيعيان در دوره مشروطه در تاريخ ايران است.
ولادت تا مرجعيت
آن وجود سعادتمند در سال ۱۲۴۸ هجرى قمرى در روستاى كسنويه يزد پا به عرصه گيتى نهاد.
سيد محمد كاظم، دوران كودكى و نوجوانى را پشت سر گذاشت و با تشويق هاى پدر و مهم تر از همه عنايت خاص خداوند به علوم دينى رو آورد. و حوزه علميه دومنار يزد پذيراى آن نوجوان مخلص از دودمان پاك پيامبر(ص) شد. سيد محمد كاظم مدتها در درس ادبيات استاد ملا محمد ابراهيم اردكانى و زين العابدين عقدايى شركت كرد و از آن دو بهره هاى فراوان برد.
جديت فراوانش در كسب علوم اهل بيت عليهم السلام او را مورد توجه اساتيد مدرسه قرار داد. پس از اتمام ادبيات عرب ، در درس فقه و اصول آخوند ملا هادى يزدى كه از علماى بزرگ آن زمان محسوب مى شد دوره سطح را به پايان رسانيد. ديرى نپاييد كه مقام علمى اش او را در زمره نزديكان خاص استاد جاى داد. با توصيه استاد، در ضمن فراگيرى فقه و اصول ، به تدريس ادبيات پرداخت ‎/ كيفيت تدريس و شيوه بيان او، سرانجام كار را بدانجا رساند كه بعد از اندك زمانى سيد محمد كاظم يزدى به مثابه يكى از اساتيد حوزه علميه يزد شناخته شد. جوان يزدى پس از مشورت با دو استادش ، اردكانى و عقدايى ، به اميد بهره مندى از وجود مقدس امام هشتم عليه السلام راهى مشهد مقدس شد تا با استعانت از آن امام همام ، به مقامات علمى و معنوى نايل آيد.
وى در مدت زمان كوتاهى ، علم هيئت و رياضى را آموخت و طولى نكشيد كه در زمره اساتيد اين علوم در آمد. حوزه علميه اصفهان نيز دورانى به وجود استادى گرانقدر چون يزدى مفتخر گرديد. وى با ورودش به اصفهان در مدرسه صدر سكونت گزيد. سيد محمد كاظم ، ابتدا درس علامه شيخ محمد باقر نجفى فرزند شيخ محمد تقى نجفى ، نويسنده كتاب هدايه المسترشدين را بر درس ساير علما ترجيح داد. و از محضر اساتيدى چون آيت الله سيد محمد باقر موسوى خوانسارى و برادرش آيت الله حاج ميرزا هاشم خوانسارى و آيت الله محمد جعفر آباده اى استفاده هاى فراوانى برد.
سيد محمد كاظم در سال ۱۲۸۱ ه. ق با اجازه و معرفى استادش آيت الله شيخ محمد باقر نجفى، به همراه چند تن از علما به نجف اشرف هجرت كرد و در آنجا از محضر بزرگانى همچون آيت الله سيد محمد حسن شيرازى (ميرزاى بزرگ ) فتوا دهنده تحريم تنباكو، آيت الله شيخ راضى و آيت الله شيخ مهدى جعفرى و آيت الله شيخ مهدى آل كاشف الغطاء استفاده هاى علمى و توشه معنوى فراوانى كسب نمود. استاد يزدى تبار، هيچ گاه از تدريس غافل نبود. وى بعد از هجرت ميرزاى شيرازى به سامرا به طور رسمى حوزه درس خود را در نجف تشكيل داد و به تدريس دروس عالى فقه و اصول كه مرحله نهايى تحصيلات حوزوى است ، پرداخت ‎/ ديرى نپاييد كه شاگردان زيادى در درس ايشان حاضر شدند، به طورى كه عدد آنان را تا دويست نفر ذكر كرده اند.
مرجعيت
استاد آيت الله يزدى ، بر مباحث فقهى تسلط كامل داشت ‎/ از اين رو مسائل مشكل و پيچيده فقهى را با بيانى روان و ساده و با استدلالى قوى ، به طلاب عرضه مى كرد، به گونه اى كه شاگردان فراوانى جذب شيوه درس وى شدند. او بدون استدلال قوى و قانع كننده ، از مباحث علمى نمى گذشت و به مثالهاى فراوان فقهى استشهاد مى كرد.
آيت الله العظمى سيد محمد كاظم يزدى ، سيره علماى صالح گذشته را در زمينه مرجعيت رعايت مى كرد و با اينكه از بزرگترين علماى آن زمان به شمارآمد همواره از پذيرش اين امر خطير اجتناب ورزيده ، دورى مى جست ‎/ مردم و علماى نجف كه به مقام علمى و معنوى وى بخصوص پس از رحلت ميرزاى بزرگ در سال ۱۳۱۲ ه. ق پى برده بودند نسبت به پذيرش مرجعيت ، به آن فقيه وارسته ، اصرار مى كردند. ايشان سرانجام با احساس مسئوليت در قبال سرنوشت اسلام و مسلمين ، به اين بار گران تن سپرد و با قبول مرجعيت جهان اسلام در رديف علمايى همچون آيت الله العظمى آخوند خراسانى (متوفاى ۱۳۲۹ ه. ق) و آيت الله العظمى شيخ محمد طه نجف (متوفاى ۱۳۲۳ ه.ق) و ديگر مراجع آن زمان جاى گرفت ‎/ وى بعد از رحلت آخوند خراسانى و آيت الله محمد طه نجف ، زعيم بزرگ جهان تشيع گرديد و به مثابه بزرگترين قدرت مذهبى و يگانه پاسدار حريم تشيع ، حفظ كيان مسلمين را بر عهده گرفت ‎/ آن روز كه دشمنان اسلام ، كمر به نابودى اسلام بسته بودند اين مرد بزرگ چونان مجاهدى نستوه و سياستمدارى فرزانه به صحنه آمد.
صاحب عروه و سياست
عصر آيت الله سيدمحمد كاظم يزدى عصرى پر حادثه و مرجع بودن براى مردم، مسؤوليت بزرگ و بسيار خطرناك بود. در آن عصر، از يك طرف انقلاب مشروطه خواهى شروع شده بود، از يك طرف حكومت عثمانى براى خود قانون اساسى نوشته بود و از طرف ديگر ايتاليا براى اشغال ليبى به آن كشور اسلامى قصد حمله داشت، روسها نيز شمال ايران را اشغال كرده بودند و انگليسها هم در جنوب ايران نيروهاى نظامى پياده كرده بودند و به اين ترتيب جهان اسلام در معرض خطر بزرگ قرار گرفته بود. به علاوه جنگ جهانى اول نيز همه جهان را تهديد به نابودى مى كرد.
در سال ۱۳۲۴ ه.ق جنبش مشروطه در ايران پيروز شد. برخى از مراجع نجف مانند آخوند خراسانى صاحب كفايه و ميرزاى نائينى پشتيبان مشروطه بودند. در حدود بيست تن از علما هم خواهان مشروطه مشروعه شدند كه يكى از آنان آيت الله شيخ فضل الله نورى بود. در ابتدا نيز آيت الله سيد محمد كاظم يزدى هم خواستار حكومت مشروطه مشروعه بود. گرچه آيت الله سيد محمد كاظم يزدى مى ديد كه دستى پنهان در كار است و مشروطيت را از مشروعيت و اسلامى بودن جدا مى كند و براى اسلام در اين حكومت جديد نقشى قائل نيست. چنانچه به جمعى از شاگردان گفت: «عاقبت مشروطه را تاريك مى بينم چون اين آقايان به اسلام و روحانيت رحم نخواهند كرد. من مى بينم روزى را كه عمامه از سر روحانيون برداشته و آنان را از صحنه خارج خواهند كرد.» آيت الله سيد محمد كاظم يزدى نسبت به قانون اساسى حكومت عثمانى موضع قاطعانه اى در پيش گرفت و با آن مخالفت كرد و براى همين از سوى حكومت عثمانى، از عراق اخراج گرديد. يكى از رهبران حكومت عثمانى نزد آيت الله سيد محمد كاظم يزدى رفت و از ايشان درخواست كرد كه قانون اساسى را به رسميت بشناسد. آيت الله يزدى به او گفت: «شعار شما، شعار غربى است و قانون شما گرفته شده از غرب است و اينهايى كه دم از آزادى مى زنند جز نابودى اسلام چيزى در سر ندارند».
همچنين زمانى كه ايتاليا نيروهايش را براى اشغال كشور ليبى به حركت درآورد و مى رفت تا بخش عظيمى از ممالك اسلامى به اشغال بيگانگان درآيد اين مرجع عالى مقام ، فتواى تاريخى و سرنوشت ساز خود را درباره جهان صادر كرد.
همزمان با جنگ جهانى اول ۱۳۳۲ ه ق، انگلستان عليه امپراتور عثمانى اعلان جنگ داد و دامنه جنگ به كشور اسلامى عراق كشيده شد. انگليس براى تصرف بصره در اروند رود نيرو پياده كرد. آيت الله سيد محمد كاظم يزدى با فتواى خود مبنى بر وجوب جهاد، مسلمانان را به جهاد عليه كفار انگليس ترغيب مى كرد. بعد از ابلاغ فتواى جهاد، جمع زيادى از علما به سوى جبهه هاى جنگ شتافتند. از جمله سيد محمد يزدى فرزند ارشد آيت الله يزدى كه سرانجام نيز به درجه رفيع شهادت نايل گشت. العروه الوثقى مهمترين تأليف و ارزنده ترين كتاب فقهى آيت الله سيد محمد كاظم يزدى به حساب مى آيد.
اين اثر فقهى به حدى معروف است كه مؤلف آن نزد همگان، بخصوص علما و فضلاى حوزه هاى علميه به «صاحب عروه» شناخته مى شود.
كتاب مزبور در بر گيرنده ابواب مختلف فقه است و احكام و مسائل شرعى را بيان مى كند.ايشان بناهاى زيادى را بنياد نهاد كه مهمترين آنها، مدرسه علميه و كتابخانه ايشان معروف به «مسجد سيد» در نجف اشرف است.سرانجام نزديك طلوع فجر سه شنبه ۸۲ماه رجب سال ۷۳۳۱ هـ ‎/ ق خورشيد فقاهت ، ايثار، زهد و مردانگى در سن نود سالگى غروب كرد و به ملكوت اعلى پيوست ‎/ فرزندش حضرت آيت الله سيد على يزدى ، بر جنازه پدر نماز خواند و بدن مبارك را در صحن مطهر حضرت على (ع) در ايوان كبير پشت سر مبارك حضرت و در جوار پسر شهيدش به خاك سپردند.
شنبه 12 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: تابناک]

[مشاهده در: www.tabnak.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 132]