نگاهي به فيلم «ديوار» ساخته محمد علي طالبي بازگشت به سينماي داستانگوي اجتماعي دهه 60

واضح آرشیو وب فارسی:ایسکانیوز: نگاهي به فيلم «ديوار» ساخته محمد علي طالبي بازگشت به سينماي داستانگوي اجتماعي دهه 60

تهران- خبرگزاري ايسكانيوز: محمدعلي طالبي در دوازدهمين فيلم بلند سينمايي خود توانسته خاطرات خوش سينماي اجتماعي دهه 60 را با ساخت فيلمي دشوار مانند «ديوار» دوباره زنده كند.

محمدعلي طالبي روند عجيبي را در سينماي ايران طي كرده است . او كه با فيلم هاي اولش مانند «شهر موش ها» و «خط پايان» نشاني از يك فيلمساز جريان حرفه يي و سينماي قصه گو داشت، بعد از اوج گيري نوع سينماي كيارستمي جذب آن شد و فيلم هايي چون «چكمه»، «تيك تاك» و «كيسه برنج» را ساخت. حاصل اين نوع فيلمسازي گرچه چند حضور در جشنواره هاي خارجي و دريافت جايزه هايي بود اما باعث شد طالبي به كلي از جريان حرفه يي سينما دور بيفتد.
او سال ۷۹ فيلم «تو آزادي» را ساخت كه با همان فضاي آثار خاص اما با بازيگر و عوامل حرفه يي قرار بود پيوند دهنده اين نوع سينما باشد، اما عدم موفقيت آن فيلم نام طالبي را تا همين سال ۸۶ از سينماي ايران حذف كرد. حالا «ديوار» بيش از هر چيزي بازگشت طالبي به سينماي حرفه يي و داستان گو با بازيگران مشهور محسوب مي شود؛ فيلمي كه گلشيفته فراهاني را به عنوان بازيگر اصلي دارد و نامش هم ابتدا در ليست بخش مسابقه نبود و بعداً با انجام اصلاحاتي اضافه شد و همين هم بر حاشيه هايش افزوده.
مولفه مشترك كارنامه محمدعلي طالبي كه فيلم سينمايي «ديوار» را در اكران سينماها دارد، توجه خاص به مسائل كودكان و نوجوانان از زاويه يي خاص است كه كمتر دغدغه گيشه و فروش دارد. طالبي فارغ التحصيل رشته سينما از دانشكده هنرهاي دراماتيك دانشگاه تهران است و فعاليت هنري خود را از سال 1365 به عنوان دستيار كارگردان در توليدات تلويزيون و كارگرداني فيلم هاي مستند آغاز كرد.
او علاوه بر نگارش فيلمنامه آثار خودش به طور مستقل يا همكاري مشترك، فيلمنامه هايي براي ديگر فيلمسازان هم نوشته كه از آن جمله مي توان به فيلم «نشاني» فريدون حسن پور اشاره كرد. مولفه مشترك در كارنامه 10 فيلم محمدعلي طالبي علاقه خاص او به موضوعات كودكان و نوجوانان است؛ البته از زاويه نگاهي خاص كه كمتر دغدغه گيشه و فروش دارد.
طالبي كه ساخت فيلم هاي موفقي درسينماي كودك نظير«شهر موش ها» در سال 1364 ،«برهوت» در سال 1367 ،«چكمه» در سال 1371 ، «تيك تاك» در سال 1371 ، «كيسه برنج» در سال 1375 ،«بيد و باد» در سال 1377 و «تو آزادي» در سال 1379 را در كارنامه دارد با ساخت «ديوار» هم توانسته در امتداد مسير سينمايي مورد علاقه خود (سينمايي كودك و نوجوان و اجتماعي) حركت كند و هم خاطرات خوش دهه اي را در سينمايي ايران زنده كند كه در حال حاضر هم آن سينما و هم سينماگرانش در غباري از فراموشي گم شده اند.
وجه مشترك آثار طالبي در تمامي كارهايش اين است كه همواره سعي كرده‌ رگه‌هايي از اميد را به نمايش بگذارد و «ديوار» نيز با وجود تلخي مستتر در اثر پايان تلخي ندارد و با اميد به پايان مي رسد.
محمدعلي طالبي پس از ساخت فيلم «تو آزادي» هفت سال فيلم نساخت، در اين مدت فيلم‌هاي متنوعي ساخته شد كه متاسفانه ساخت بسياري از آنها به مثابه حرام كردن نگاتيو بود و در شرايطي كه سينماي ايران نيازمند حضور قدرتمند فيلمسازاني نظير عباس كيارستمي، داريوش مهرجويي،جعفر پناهي، و... و احياي سينماي كودك و نوجوان است با رويكردي سطحي به مسائل اجتماعي و ساخت گسترده كمدي هاي سخيف ،باعث شد كارگرداناني نيظز وي بنا به دلايل فراواني كنار بمانند.
بدون شك در شرايط بساز بفروش امروز سينماي ايران كه به راحتي فيلم هاي تلويزيوني مجوز اكران مي گيرند ساخت فيلمي مانند«ديوار» يك ريسك بزرگ به حساب مي آيد چرا كه ساخت اين فيلم به‌دليل خطرناك بودنش سخت بود و هرلحظه ممكن بود اتفاقي بيافتد. گرفتن صحنه‌هاي داخل ديوار مرگ به دليل نوبودن فضا شرايط خاص خودش را مي طلبد و در فيلمي كه صحنه‌ها كاملا به شيوه مكانيكي گرفته شده و از پرده‌ي سبز استفاده نشده است و درواقع همه‌چيز در صحنه شكل گرفته بدون شك با دشواري‌هاي زيادي به همراه بوده است.
«ديوار» داستان تلاش دختري به نام ستاره است كه مي‌خواهد حرفه پدرش را كه در ديوار مرگ يك شهربازي موتورسواري مي‌كرده، پس از مرگ او ادامه دهد و طالبي «ديوار» را براساس تحقيقاتي كه حدود سه‌سال درچند پارك تهران ازجمله «ارم» بر روي دخترهايي كه دراين رشته فعاليت مي‌كردند انجام داد و مصاحبه‌هايي كه با خودشان و پدرانشان داشت ساخته است.
اين فيلم درعين حال مي‌تواند يك سنبل از زندگي بسياري از دختران و زن‌هايي باشد كه تلاش مي‌كنند كارآفرين باشند، ولي متاسفانه در اجتماع با مشكلاتي روبه‌رو مي‌شوند كه بخشي از اين مشكلات از سوي خود خانواده‌ها پيش مي‌آيد.
طالبي در اين فيلم به خوبي توانسته بين موضوعات مورد علاقه خود توازن به جود بياورد و با انتقال اين توازن به مخاطب او را نيز راضي از سالن سينما خارج كند.طالبي از سويي توانسته به خوبي داستاني نوجوانانه را در بستري اجتماعي تعريف كند و از سوي ديگر توانسته با نگاهي به مولفه هاي آشناي سينمايي خود پس فيلم «پايان خط» فيلمي ورزشي بسازد كه با توجه به محوريت گلشيفته فراهاني به عنوان بازيگر نقش اول هم مي تواند زنان و هم نوجوانان را راضي نگه دارد.
طالبي در ديوار روايتگر يك درد پنهان در جامعه است، دردي كه اگر او به سراغ آن نمي رفت و براي ساخت آن سه سال تحقيق نمي كرد همچنان ناشناخته باقي مي ماند، درد بي درمان نوجوانان جوياي كار.دردي كه طالبي آنرا با تلخي شيريني به تصوير كشيده است قبلا از بارها و بارها از سوي كارگردانان پيرو سبك كيارستمي به نمايش گذاشته شده است اما طالبي به قشري ديگر از اين اجتماع ناشناخته شهري پرداخته است.
پيش از اين بارها به مساله اشتغال نوجوانان و زنان پرداخته شده است اما تصويري كه طالبي از تلاش يك دختر نوجوان و مبارزه با مرگ بر روي ديواري به همين نام براي زنده ماندن و تامين خانواده ارائه مي كند تازگي دارد.
جداي از كارگرداني سنجيده و مطلوب محمد علي طالبي، فيلمبرداري بسيار خوب حسين جعفريان است كه در نهايت سيمرغ بلورين جشنواره فجر را نيز براي وي به ارمغان آورد.
در سينمايي ايران حسين جعفريان را فيلمبرداري اجتماعي مي نامند كه نگاه و تفكر او پشت دوربين هميشه در فيلم هايش مشهود است و بسياري معتقدند كه فيلم هايي كه او پشت دوربين قرار گرفته با فليمبرداري وي شخصيت پيدا كرده است.، و در «ديوار» نيز حضور مثبت و تكنيك بالاي جعفريان كاملا مشهود است چرا كه حدود 60 درصد از صحنه هاي فيلم مخصوصا صحنه هاي كار بر روي ديوار مرگ در شب فيلمبرداري شده است و نورپردازي هاي وي كاملا در خدمت ديده شدن شخصيت ها و فيلم بوده است.
بازيگران كار نيز به خصوص گلشيفته فراهاني در اين فيلم فوق اعلاده ظاهر شده است، بازيگري كه تا پيش از بوتيك هرگز جدي گرفته نشد بعد از اين فيلم در هر فيلمي كه بازي كرده نظير «اشك سرما»،«به نام پدر»،«ميم مثل مادر» و.... همواره درخشيده الست و جايگاه خودش را به عنوان يكي از ستاره هاي جوان سينماي ايران تثبيت كرده است. و حضور او در كنار بازيهاي خوب و روان محمد كاسبي، مهرداد صديقيان و آزيتا حاجيان باعث شده تا مخاطب فيلمي باورپذير را به تماشا بنشيند.
اما مساله اي كه بيش از هرچيز حتي ويژگي روايي و ساختاري مثبت خود فيلم مهم است مساله رفتار هاي دوگانه با تبليغات اينگونه فيلم ها است. سينماي ايران در شرايطي كه سال هاست دلش را به اكران تك فيلم هاي ارزشمند خوش كرده است با «ديوار» نيز رفتاري دوگانه داشته است و موفقيت «ديوار» بيش از اينكه حاصل تبليغات شهري باشد حاصل تبيليغات دهان به دهان مخاطبين بوده است.
«ديوار» وقتي كه بر روي پرده رفت، هيچ گونه تبليغاتي پيرامونش وجود نداشت و نه تنها هيچ بيلبوردي از آن در سطح شهر نصب نشده بود، بلكه تعداد دفعات پخش تيزرهايش از تلويزيون به قدري ناچيز بود كه ميتوان از آن چشم پوشي كرد. به همين دليل، «ديوار» در طي يكهفته اي كه از اكرانش گذشته، فيلمي ناشناخته براي عامه ي مردم بوده است. به همين دليل فروش نسبتا متوسطي داشته است.
خانواده اي در جنوب شهر كه اهل سينما نيستند و گاهي براي سرگرمي به سينما مي روند، وقتي كه پاي تلويزيون نشسته اند و آنهمه تيزر «ده رقمي» و «انعكاس» را مشاهده مي كنند، وقتي بخواهند آخر هفته به سينما بروند، به ديدن كدام فيلم مي روند؟ آيا «ديوار»؟ جواب مشخص است؛ خير. آنها كه نه مجلات و روزنامه هاي سينمايي مي خوانند، نه پيگير اخبار سينما در مطبوعات و تلويزيون و سايتها و دنياي نت هستند و نه تيزرهاي يك فيلم را در تلويزيون مي بينند و نه بيلبوردهايش را در سطح شهر، چگونه بايد از وجود آن پي ببرند؟!و به همين دليل، «ديوار» در روزهاي آغازين اكران و تا هفته ي اول، فروش نسبتا متوسطي داشته. درست مانند اتفاقي كه براي فيلم «انعكاس» افتاده بود.
حالا اگر مسئولان فيلم قصد اين را نداشته باشند كه مشكلات بيلبوردهاي آن را حل كنند و به زودي آن را در سطح شهر قرار دهند، تنها اميدي كه براي فيلم ديوار باقي مي ماند، همان تبليغات دهان به دهان است. از آنجايي كه واكنش اكثريت تماشاگران نسبت به «ديوار»، واكنش خوب و مناسبي بوده و همچنين از داستان و تكنيك خوب فيلم مشعوف شده اند، مي توان بر روي اين تبليغات اميدوار بود.
اما همانطور كه گفته شد، زمان مي برد تا اين تعاريف دهان به دهان، تاثير خودش را نشان بدهد و معمولا از حدودهاي هفته ي چهارم است كه مي توان اثر گذاري آن را حس كرد. اگر «ديوار» به همين ترتيب و با اين فروش پيش برود، رسيدن به فروش 260، 270 ميليون برايش پيش بيني مي شود. ولي با توجه به همان مقوله ي تبليغات دهان به دهان كه قطعا از هفته ي جهارم اكران تاثير بالايش را خواهد گذاشت، پيشبيني افزايش چشمگير فروش «ديوار» مي شود و مي توان اتفاقي كه براي «انعكاس» افتاد را هم در سطح بالاتري، براي اين فيلم پيشبيني كرد و رسيدن به مرز فروش 500 ميليون تومان را هم برايش ملموس دانست. اگر بيلبوردهاي ديوار از هفته ي دوم نصب شوند، قطعا زودتر از انتظار براي آغاز اثر گذاري تبليغات دهان به دهان(تنها اميد و مورد تاكيد سيروس تسليمي!) مي تواند فروش خود را به صورت چشمگيري افزايش دهد.
به هر حال چيزي كه مشهود است، اين است كه اگر مقوله تبليغات رايگان مردمي را كنار بگذاريم، كه براي هر فيلم خوب و عامه پسندي وجود دارد، لطمه اي كه حتي با افزايش چشمگير فروش فيلم از هفته ي سوم و چهارم اكران كه پيش بيني مي شود، باز هم تاسف برانگيز است. اميد است كه مسئولان فيلم بتوانند با رفع مشكلات، ‌تا دير نشده، بيلبوردهاي فيلم را در هفته ي دوم اكران در سطح شهر نصب كنند تا رقابت اكران، نا عادلانه نباشد و ديوار بتواند تمام پتانسيلهايش را نشان بدهد و نتيجه ي زحماتي كه عوامل اين فيلم براي ساخت يك چنين اثر محترمي كشيده اند، توسط مردم پاسخ داده شود.
به هر ترتيب در فصل تابستان به طور طبيعي شاهد اكران فيلم هايي خواهيم بود كه مي توانند رقم فروش در سينمايي ايران را به طور قابل ملاحظه اي بالا ببرند كه فيلم هايي نظير«هميشه پاي يك زن در ميان است»، «دعوت»، «آواز گنجشك ها» و «سه زن» از آن جمله اند اما مساله مهم در مورد فيلم «ديوار» اين است كه مدت هاست گيشه سينماها شاهد اكران چنين فيلم هاي نجيبي نبوده است كه اصل را در احترام به مخاطب مي گذارند و اميدواريم اين فيلم نيز مانند «به همين سادگي» اكران موفقي را پشت سر بگذارد.
گروه فرهنگي هنري باشگاه خبرنگاران داشنجويي ايران "ايسكانيوز"
جمعه 11 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایسکانیوز]

[مشاهده در: www.iscanews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 227]