نگاهي به كاروانسراهاي تاريخي راور

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: نگاهي به كاروانسراهاي تاريخي راور
داخلي. فرهنگي. ميراث فرهنگي.

راور از توابع استان كرمان شهري با تاريخ كهن به علت قرار گرفتن در مسير زواران حضرت امام رضا(ع) از روزگاران قديم داراي كاروانسراهاي متعدد بين راهي بوده است.

مولف كتاب "راور شهري در حاشيه كوير" مي‌نويسد:" در خصوص وجه تسميه راور، چون اين منطقه مركز و محل راهداري لوت كرمان بوده و هميشه عده‌اي سرباز از اين جاده محافظت مي‌كرده و آن را از حمله دزدان و غارتگران در امان مي‌داشته‌اند لذا اين محل را "راور" مخفف "راهور" به معناي نگاه دارنده و محافظ جاده ناميده‌اند كه بعد به "راور" تغيير يافته است.

ماشاء‌الله كاربخش راوري مي‌افزايد: "در اين مورد از واژه راهبر نيز سخن به ميان آمده كه به معني هادي و راهنما و راه‌آموز است چرا كه در گذشته گروهي راهنما در اين محل حضور داشتند كه كاروانهاي مسافري و زوار و قافله ها را راهنمايي كرده و از لوت عبور مي‌داده‌اند."
نويسنده كتاب "راور جلوه گاه هنر" نيز مي‌نويسد: "اگر راور را شهر كاروانسراها، قلعه‌ها و برجها بناميم سخني به گزاف نگفته‌ايم زيرا در هر گذرگاه اين شهر يكي از اين سه اثر جلب توجه مي‌كند."
محمدعلي گلابزاده مي‌افزايد: "وجود راور بر سر راه كرمان به مشهد و حضور قابل توجه زائراني كه از اين راه مي‌گذشتند بويژه آنكه كوير را نيز روياروي خود داشتند، ايجاب مي‌كرد تا ساخت كاروانسرا، بانيان بسيار پيدا كند و خيرين زيادي ساخت كاروانسرا را همت بگمارند."
وي مي‌گويد: "همچنين هجوم بي‌رويه راهزنان و شبيخون سارقان و دزدان موجب شده بود كه برجهايي چند ساخته شود تا بتوان از اين طريق، مردم را از حملات آنان با خبر كرد."
معروف‌ترين كاروانسراهاي راورآب بيد، حوض پنج، چاه كوران، شريف آباد، دربند، چهل پايه، اسماعيل‌آباد، هروز و حرجند هستند.

كاروانسراي آبيد از يادگارهاي حاج آقا علي كرماني معروف به حاج آقا علي زعيم‌الله است كه در كرمان و رفسنجان مجموعه‌اي شامل مسجد، بازار، كاروانسرا و آب انبار از او برجاست.

چشمه آب روان و درختان بيدي كه در جوار اين كاروانسرا قرار دارد به آن حال و هواي خاصي بخشيده و به همين دليل اين كاروانسرا را آبيد يا همان آب و بيد ناميده‌اند.

اين اثر در ‪ ۵۰‬كيلومتري جاده راور به كرمان قرار گرفته است.

كاروانسراي حوض پنج كه در ‪ ۳۰‬كيلومتري جاده قديم راور - كرمان قرار گرفته است بنائي از نوع كاروانسراهاي چهار ايواني سرپوشيده است.

در جوار اين كاروانسرا آب انباري قرار دارد كه بر ارزش آن افزوده است.

در قسمت شرقي اين مجموعه راه پله‌اي وجود دارد كه در هر طرف آن سه ايوانچه با طاق جناغي جلب توجه مي‌كند.

دو سكوي آجري نيز در دو طرف ايوانچه‌ها براي استراحت كاروانيان احداث شده و هشتي در حد فاصل ورودي و حياط است.

از ديوار خارجي كاروانسرا هنوز آثاري از آبگذرها ديده مي‌شود، بناهاي ياد شده از جمله باقيات صالحات آقاابراهيم، تاجر بيرجندي، ملقب به معين التجار است كه در كرمان سكونت داشت.

كاروانسراي شريف آباد از جمله بناهاي عصر قاجار بشمار مي‌رود و باني آن حاجي غلامعلي خان است.

بناي مذكور تخريب شده و در حال حاضر اثري از آن بر جاي نيست.

كاروانسراي چاه كوران بر سر راه راور به مشهد قرار دارد و باني آن سيد هدايت الله سيرجاني است.

در اين كاروانسرا يك چاه آب شور وجود دارد كه در گذشته به مصرف مركبهاي كاروانيان مي‌رسيد.

قنات آب شيريني هم در اين محل قرار داشته كه امروز جز آثار آن باقي نيست.

اين مكان يادآور حادثه تلخ كور كردن جمعي از مردم راور به دست نادر شاه است به همين دليل نام چاه كوران بر آن نهاده‌اند.

كاروانسراي دربند نيز بر سر راه راور- مشهد قرار دارد.

موقعيت اين كاروانسرا به گونه‌اي بود كه به آساني مي‌توانستند راههاي عبور را ببندند و تنها يك راه را باز گذارند و به اين ترتيب راهزنان و مهاجمين را دربند بكشند، به همين دليل اين نام را بر اين كاروانسرا گذاشته‌اند.

اين بنا توسط محمد اسماعيل خان نوري وكيل‌الملك ساخته شده است كه به سال ‪ ۱۲۷۱‬به حكومت كرمان منصوب شد و در طول ‪ ۹‬سال ماموريت دهها اثر خير از خود باقي گذاشت.

كاروانسراي چهل پايه نيز بر سر راه راور به مشهد قرار دارد.

اين كاروانسرا از امكانات اوليه براي اطراق كاروانها بهره‌اي نداشت به همين دليل بيش از صد سال قبل سليمان‌خان بهجت‌الدوله يكي از خيرين بم كاروانسراي مناسبي احداث كرد كه مخزن آن از آب باران پر مي‌شد و تا يك سال نياز كاروانهاي عبوري را تامين مي‌كرد.

كاروانسراي اسماعيل‌آباد با دو قرن قدمت در روستاي اسماعيل‌آباد راور واقع شده و مصالح ساختماني آن خشت و گل است.

كاروانسراي هروز نيز قدمتش به عصر صفويه و زمان شاه عباس اول مي‌رسد.

اين كاروانسرا در مسير كرمان - مشهد قرار دارد و برخي كارشناسان ميراث فرهنگي معتقدند اين اثر متعلق به عصر قاجاريه است.

كاروانسراي حرجند در روستاي حرجند و بر سر راه ارتباط قديمي راور - شهداد قرار دارد.

اين مجموعه داراي ‪ ۹‬باب اتاق با آجرهاي چهار گوش و سقفي ضربي شكل است.

يخدان راور، آب انبار غياث، حوض خان، قلعه قهقهه، قلعه گوجهر، قلعه شفيع خان و برجهاي ياور، گرمه‌اي، محله بلوچي، خانه كل حسين، ده علي، محمد آباد، دهوج، ميرزا شفيع‌خان ، ديمسكان، جلال‌آباد و گلنار نيز از جمله قلعه‌ها و برجهاي قديمي و معروف راور بشمار مي‌روند.

راور در ‪ ۱۴۰‬كيلومتري شمال كرمان و در حاشيه كوير لوت قرار گرفته است.

ك/‪۴‬
پنجشنبه 10 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 359]