دكتر ديناني:سهروردي از ايران باستان به نورِ محمدي مي‌رسد

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: دكتر ديناني:سهروردي از ايران باستان به نورِ محمدي مي‌رسد
استاد فلسفه دانشگاه تهران گفت: نور محمدي كامل‌ترين نور است چون پيامبر ما خاتم انبيا است. سهروردي مسلماني است كه از فرهنگ ايران باستان آغاز مي‌كند و به نور محمدي مي‌‌رسد.

به گزارش خبرنگا مهر، دكتر غلامحسين ابراهيمي ديناني در نشست " سهروردي و نورِ محمدي " كه ديروز سه‌شنبه به مناسبت روز سهروردي و بعثت پيامبر اسلام(ص) به همت شهر كتاب برگزار شد، گفت: ما در زمانه‌اي زندگي مي‌كنيم كه انديشه‌هايي مانند انديشه سهروردي كمتر مورد توجه قرار مي‌گيرد. مادامي كه انسان به دنبال عقل ابزاري است نمي‌تواند با سهروردي تماس بگيرد. به خصوص بعد از دكارت. بنياد فلسفه دكارت اين جمله است كه من مي انديشم پس هستم و بر اساس اين جمله رساله اي دارد با نام" رساله در روش به كار بردن عقل" يعني عقل چيزي است كه بايد به كار برود. اين حرف دكارت را بايد جدي گرفت چون چهره جهان را عوض كرد. البته دكارت به همان اندازه كه مهم است سهم‌ناك نيز هست چون بشري كه با عقل ابزاري كار مي‌كند نمي‌تواند با عقل اشراقي ارتباط برقرار كند.

اين استاد فلسفه دانشگاه تهران با قرائت قسمتهايي از متن عربي كتاب سهروردي گفت: سهروردي در جايي مي گويد: (وقتي قرآن مي‌خواني با نشاط وشاد باش و فكر لطيف داشته باش. قرآن را چنان بخوان و چنان فكر كن كه فقط در شأن تو نازل شده است و فكر كن كه فقط تو مخاطب خدا هستي) و در جاي ديگر مي گويد:(دست‌خوش بازي الفاظ نشويد زيرا در قيامت كه پرده‌ها كنار مي‌رود از هر هزار نفر ، نهصد و نود ونه نفر كشته شده الفاظ و سربريده عبارات هستند) ما از صبح كه بيدار مي‌شويم درگير الفاظيم. هم مردم در مواجهه با ما مغالطه مي‌كنند وهم ما در برابر ديگران مغالطه مي‌كنيم. سهروردي در هيچ بابي از منطق ارسطويي اينقدر كه در مغالطه مي‌نويسد ، قلم نزده است. مغالطات ما را پريشان مي‌كنند و زندگي معنوي ما را تباه مي‌كنند. يك نمونه از آن همين است كه تا مي‌گوييم عقل همه عقل ابزاري را در نظر مي‌گيرند.

نويسنده كتاب" شعاع انديشه و شهود در فلسفه سهروردي" ادامه داد: اين سئوال مطرح است كه ابزار مهم است يا كسي كه ابزار را به كار مي‌برد؟ اگر عقل ابزار است، ابزارِ چيست؟ انسان عقل را به كار مي‌برد. حال انسان چه كسي است؟ انسان بدون عقل آيا انسان است؟ عقل ابزار نيست بلكه هدف و مقصد است، حال ممكن است عقل كار ابزاري هم بكند اما مسئله اين است كه عقل خودش ابزارساز است. منطق كه شيوه عمل عقل است خودش ساخته شده توسط عقل است. اكنون اين سئوال پيش مي‌آيد كه محدوده عقل كجاست؟ كانت مي‌گويد عقل در عالم طبيعت همه كاري مي‌كند، اما به محض اينكه وارد متافيزيك مي شود وارد تناقض مي‌شود و كاري از دستش بر نمي‌آيد. او مي‌گويد من عقل را خلع سلاح كردم تا جا براي دين باز شود چرا كه دين وراي عقل است اما حقيقت اين است محدوده عقل فيزيك نيست بلكه متافيزيك جولانگاه عقل است. عقل محدوه دارد ومحدوده‌اش نيستي(عدم ) است.

نويسنده كتاب" ماجراي فكر فلسفي در جهان اسلام" سپس افزود: اولين سپيده‌دم هستي ازچيزي(باري تعالي) است كه درباره‌اش نمي‌توان سخن گفت و ازآن نوري ساطع مي‌شود، آن نور چيست؟ سهروردي معتقد است كه آن نور عقل است. يعني اولين مخلوق خدا عقل است. در احاديث هم آمده است كه: اول ما خلق الله العقل. اينجاست كه ميان سهروردي و ارسطو و در حقيقت ميان تفكر ايران باستان و يونان اختلاف پيش مي‌آيد. يونانيان از هستي(وجود) سخن مي‌گويند در حالي كه ايرانيان از نور حرف مي‌زنند. تنها فيلسوفي كه مي‌گويد وجود امري اعتباري و ساخته ذهن است سهروردي است. پس اشراق عقل است. عقل كه صادر شد همه چيزمادون آن است. بعد از عقل ، نفس كلي به وجود مي‌ايد و بعد از نفس كلي ، طبيعت كلي.

ديناني سخنان خود را اينگونه ادامه داد: سهروردي به سه انديشمند تعلق خاطر دارد. اول زرتشت بعد هرمس و سپس افلاطون. افلاطون شديداً تحت تأثير فرهنگ ايران باستان بوده است. افلاطون از حاكم حكيم سخن مي‌گويد(فيلسوف شاه) و اين نظريه ايرانيان باستان است. افلاطون از تنازع خير و شر مي‌گويد ، اين هم تنازع يزدان و اهرمين دين زرتشت است. و قصه‌اي در كتاب ده "جمهوري" وجود دارد درباره كسي كه مي‌ميرد و دوباره زنده مي‌شود و مشاهدات خود را از آن دنيا بيان مي‌كند. اين مسئله هم پيشتر در كتب زرتشتيان وجود داشته است.

نويسنده كتاب" دفتر عقل و آيت عشق" سخنراني خود را اينگونه به پايان رساند: پيامبر مي‌گويد اولين مخلوق و اولين صادر منم. نورانيت پيامبر ازلي و ماندگار است. سهروردي انبيا را انسان كامل مي‌داند و كمال انسان هم به عقل آن است. نبي بنابر اعتقاد ما يعني عقل كل، يعني تمام گفته‌هاي پيامبر عقلاني است و اگر به نظر با عقل سازگار نمي‌آيد بايد آن را تأويل كرد. نور محمدي كامل‌ترين نور است چون پيامبر ما خاتم انبيا است. سهروردي مسلماني است كه از فرهنگ ايران باستان آغاز مي‌كند و به نور محمدي مي‌رسد.
چهارشنبه 9 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 429]