جامعه - زناني كه دست و پا بسته جرم مي‌كنند

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: جامعه - زناني كه دست و پا بسته جرم مي‌كنند

جامعه - زناني كه دست و پا بسته جرم مي‌كنند

مجيد كشاورز معتمدي: دستش را سايبان چشمانش مي‌كند و بلند مي‌گويد: «خانم سيگار داري؟ آقا سيگارتو مي‌دي ما يه پك بزنيم؟»آنقدر آرام و بي‌خيال به ديوار آجري دادسرا تكيه داده كه اگر برق دستبند چشمت را نزند شايد متوجه نشوي كه براي چه به آنجا آمده است. 25 ساله است با قدي متوسط، پوست آفتاب سوخته و مانتو و شلوار سرمه‌اي كه چندان هم تميز به نظر نمي‌رسد. وقتي از ماموري كه كنارش ايستاده مي‌خواهم كه با او صحبت كنم مكثي مي‌كند، با ترديد سرش را تكان مي‌دهد: «فقط چند دقيقه.» مي‌خندد و همانطور كه با دست آزادش گره روسري‌اش را محكم مي‌كند مي‌گويد: «حتما مي‌خواي بدوني چرا اينجام آخه به چه دردت مي‌خوره؟» مي‌دانم كه مي‌داند از ظاهرش مي‌توانم حدس بزنم كه چرا دستبند به دست گوشه حياط چهار گوش دادسر ايستاده، شايد براي همين است كه وقتي مي‌پرسم چرا گرفتنت؟ با بي‌خيالي جواب مي‌دهد: «مواد» آهسته مي‌پرسم معتادي يا... ؟ برايم از اولين‌باري كه پايش به كلانتري و دادسرا رسيده مي‌گويد و اينكه اين دفعه چهارم يا شايدم پنجم است كه پله‌هاي دادسراها و دادگاه‌هاي شهر را بالا پايين مي‌كند. با آستين عرق پيشاني‌اش را پاك مي‌كند و ادامه مي‌دهد: «دفعه اول وقتي مامورا توي پارك گرفتنم ترجيح دادم برگردم خونه ناپدري تا سرگردون و حيرون تو خيابونا علاف بشم. آنوقت بود كه تصميم گرفتم تا جايي كه مي‌تونم با ناپدريم و پسراش كنار بيام. اولش سخت بود اما وقتي شدم عين خودشون وضع بهتر شد. از اون به‌ بعد بود كه بعضي وقت‌ها مي‌رفتم دنبال جور كردن مواد. آخه مادرم مي‌گفت بقيه خيلي تابلو هستن. تازه اين طوري ديگه كمتر سر من تو خونه دعوا مي‌شد.»

سوال بعدي را در دهان مزه‌مزه مي‌كنم كه سربازي كه كنار در بزرگ آهني بالاي پله‌ها ايستاده چندين بار اسمي را تكرار مي‌كند و او به دنبال مامور همراهش با سرعت به سمت پله‌ها مي‌رود. با عجله مي‌پرسم اسمت؟ و بدون اينكه رويش را برگرداند مي‌گويد: «فرشته.»
علت دستگيري 70 درصد مجرمان زن؛ مواد مخدر و جرائم اخلاقي
جايي خوانده بودم كه بر اساس تحقيقات انجام شده 95 درصد زناني كه به اعتياد روي مي‌آورند يك فرد معتاد در خانواده خود داشته‌اند. به‌ عبارتي بيشتر آنها براي تامين مواد مخدر يكي از بستگان يا شريك جنسي خود اقدام به قاچاق مي‌كنند، خرده فروش هستند و كمتر وارد ساختار كلان خريد و فروش مواد مخدر مي‌شوند با اين وجود بر اساس آمار محكومان در دادگاه‌ها، بالاترين فراواني در نوع جرم زنان به جرائم مواد مخدر و جنسي اختصاص دارد اگرچه در دوره‌هاي زماني مختلف با توجه به شرايط اجتماعي، گاه جرائم مواد مخدر و گاه جرائم جنسي فزوني مي‌يابد ولي در مجموع بالاترين فراواني جرم زنان در طول سال‌هاي گذشته به اين دو نوع جرم محدود شده است، به نحوي كه از سال 1365 به بعد علت دستگيري حدود 70 درصد زنان، جرائم مواد مخدر، اخلاقي و جنسي بوده است و به گفته مسوولان زندان‌هاي كشور در حال حاضر 50 درصد زندانيان زن در رابطه با مواد مخدر و اعتياد در زندان به سر مي‌برند. علاوه بر اين وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي در آمارهاي خود از وجود يك زن معتاد به ازاي هر هشت مرد مصرف كنند اين مواد خبر مي‌دهد.

با وجود گرمي هواي اين روزها، خانواده‌ها و همراهان افرادي كه به عنوان متهم در دادسرا حاضر شده‌اند در گروه‌هاي چهار پنج نفري در گوشه و كنار حياط زير آفتاب سرگرم گفت‌وگو با هم و شايد هم دنبال راهي براي نجات فرزند، خواهر، برادر يا حتي پدر و مادرشان از مجازات هستند. بعضي‌ها هم دلايل اثبات بي‌گناهي‌شان را مرور مي‌كنند. زني چادري با چشماني خيس كنار ديوار روي زمين نشسته است. 50 ساله به نظر مي‌رسد. مدام با گوشه چادر اشك‌هايش را پاك مي‌كند اما دوباره چادر را روي صورتش مي‌كشد و همزمان شانه‌هايش مي‌لرزد. نزديك‌تر كه مي‌روم صداي نفس‌هايش را مي‌شنوم. بطري آب كوچكي را كه با خود آورده‌ام به سمتش مي‌گيرم. براي چند لحظه به صورتم خيره نگاه مي‌كند و بعد بطري دست به دست به دست مي‌شود.
تنها دخترش را چند روز پيش در مهماني در يكي از خانه‌هاي شمال شهر با چند نفر از دوستانش گرفته‌اند. با اين دفعه بار دوم است كه به اين جا مي‌آيد. تنها است. صبح‌ها تا دير وقت در يك بيمارستان كار مي‌كند و كمتر وقت دارد تا به بچه‌هايش برسد. از بي‌آبرويي جلوي در و همسايه مي‌ترسد براي همين تصميم گرفته است اين دفعه اسباب و اثاثيه‌اش يا به قول خودش اتاقش را جمع كند و برود پيش برادر‌هاي شوهر خدابيامرزش. اينها را خودش برايم مي‌گويد. بي‌خداحافظي از جايش بلند مي‌شود و به طرف زن و مردي كه كنار در بزرگ ورودي مجاور به خيابان ايستاده‌اند، مي‌رود.

زن ميانسالي به همراه دو مرد از پله‌ها پايين مي‌آيند و همانطور كه دست‌هايشان با دستبند به يكديگر بسته شده است به سمت در خروجي مي‌روند. چند نفري دنبالشان مي‌دوند و بد و بيراه مي‌گويند. مرد كت و شلواري كه از كنارم مي‌گذرد همانطور كه بلند بلند با خودش حرف مي‌زند، مي‌گويد: عجب دوره و زمانه‌اي شده. جواب كنجكاوي من و چند نفري كه به دنبال دليل اداي اين جملات هستند اين است كه يك باند پنج نفري كه اتفاقا سر دسته آنها دو زن هستند به شيوه‌هاي مختلف و با جعل سند اقدام به كلاه‌برداري چند صد ميليون توماني از ده‌ها نفر كرده‌اند.
حضور زنان در دادگاه‌ها، دادسراها، بازداشتگاه‌ها و زندان‌ها در حالي رو به افزايش است كه سردار حسين ذوالفقاري جانشين فرمانده ناجا از افزايش 10 برابري حضور زنان در اجتماع و 13 برابر شدن جرائم زنان نسبت به دوره‌هاي قبل به خصوص پيش از پيروزي انقلاب اسلامي در كشور خبر مي‌دهد.
به گفته وي بيش از 5/3 دصد زندانيان در زندان‌ها را زنان تشكيل مي‌دهند و گسترش شهر نشيني سن ارتكاب به جرائم اقتصادي، اجتماعي، اخلاقي و ساير جرائم و همچنين محدوده جنسي در ايران را كاهش داده است. با اين وجود از زنان در ارتكاب به جرائم بيشتر استفاده ابزاري مي‌شود.
2/32 درصد زندانيان زن در استان تهران كمتر از 18سال سن دارند
خورشيد كه از وسط آسمان مي‌گذرد حياط چهار گوش ساختمان كم كم خلوت و خلوت‌تر مي‌شود. از ميان دو سربازي كه در دو طرف در آهني ايستاده‌اند رد كه مي‌شوي راهرو همچنان شلوغ است و در پشت درهايي كه در طول راهروهاي ساختمان دو طبقه قرار دارد، خانواده‌ها و متهمان دستبند به دست منتظر و نگران ايستاده‌اند. چند نفري در گوشي صحبت مي‌كنند و سرباز قدبلندي مانع ورود مردي به داخل يكي از اتاق‌ها مي‌شود. فرشته را مي‌بينم كه دستبند به دست از در بيرون مي‌آيد. مرا كه مي‌بيند مي‌خندد و رو به دختر و پسر شهرستاني كه مي‌خواهند از همان در داخل شوند مي‌گويد: «سيگار دارين؟»
جايي خوانده بودم كه طي سال‌هاي 1375 تا 1384، در برخي از استان‌ها نسبت زنان دستگيرشده افزايش و در بعضي ديگر كاهش يافته است. استان‌هايي كه در سال 1375 نسبت دستگيرشده بالاتري داشتند عبارت بودند از استان‌هاي تهران، مازندران، گيلان، آذربايجان شرقي، خراسان و كرمان. در حالي كه در سال 1380 بيشترين تعداد دستگيري در استان‌هاي تهران، گلستان، مازندران، كرمان و مركزي اتفاق افتاده و كمترين اين نسبت‌ها نيز متعلق به استان‌هاي بوشهر، زنجان، قزوين، لرستان و هرمزگان بوده است.
بر اساس يك گزارش كارشناسي، طي دودهه گذشته پس از جرائم مواد مخدر، اخلاقي و جنسي، علت تعداد كمتري از دستگيري زنان جرائم خشونت‌آميز و اقتصادي بوده است. درصورتي كه اين الگو بين مردان به شكل ديگري بوده و بيشترين جرائم آنها از نوع اقتصادي و مواد مخدر است و جرائم جنسي و اخلاقي در رتبه آخر قرار دارد و حداكثر به 10 درصد مي‌رسد.
از سوي ديگر 34/2 درصد زندانيان زن در استان تهران دختران زير 18 سال هستند اين در حالي است كه تنها 86/0 درصد مجرمان مرد زنداني اين گروه سني در كانون اصلاح و تربيت به سر مي‌برند كه بيشترين علت حضور آنها در اين مركز سرقت است. بنابراين مي‌توان گفت تعداد دختراني كه به دليل ارتكاب جرائم مختلف در كانون بسر مي‌برند نسبت به زنان زنداني در مقايسه با مردان 48/1 درصد بيشتر است كه مي‌تواند زنگ خطري براي كارشناسان و مسوولان باشد.

روي سكوي كنار راهروي طبقه اول مي‌نشينم و به ساعتم نگاه مي‌كنم. زن جواني كه روبه‌رويم نشسته مدام خميازه مي‌كشد و دهانش را آنقدر باز مي‌كند كه جاي خالي دو دندان جلويش به سرعت در ذهنم نقش مي‌بندد. محوطه داخل ساختمان كم‌كم خلوت و خلوت‌‌تر مي‌شود. وقت اداري به پايان رسيده. از جايم بلند مي‌شوم كه زن برايم دست تكان مي‌دهد. نزديك‌تر مي‌روم، چشم‌هايش را با دست مي‌مالد و مي‌پرسد: «چه كاره اي؟» در جواب مي‌گويم: «چي؟» دوباره مي‌پرسد: «اي بابا يعني چرا اينجايي؟ دنبال كسي اومدي يا كار خودت اين جا افتاده؟ هرچند بهت نمي‌ياد اهل خلاف ملاف باشي.» لبخندي مي‌زنم و برايش توضيح مي‌دهم كه براي كار آمده‌ام. از خودش مي‌گويد: از 13 سالگي و خانه شوهري كه 15 سال از او بزرگتر بوده است. از شبهايي كه با دو پسرش كه 10 و 14 ساله هستند در خيابان‌هاي شهر مي‌خوابيده و روزهايي كه گدايي مي‌كرده تا پول مواد خود و بچه‌هايش را در بياورد.
سربازهايي كه كنار در ساختمان و اتاق‌ها ايستاده‌اند با دست راه خروج را نشان مي‌دهند و چند نفري هم دستبند به دست طول راهرو را طي مي‌كنند.
مرد و زن جواني كه مقابل در ايستاده‌اند آرام مي‌گويند آنها را در يك پارتي و به اتهام اخلاقي دستگير كرده‌اند.

از نظر علي مقدم، جامعه‌شناس، تفاوت در ميزان جرائم زنان و مردان امري كاملا مشهود است. عوامل متعددي از جمله ويژگي‌هاي شخصي، روحي و رواني در كاهش برخي جرائم در زنان نقش دارند و برخي جرائم و بزهكاري‌ها چون نزاع‌هاي دسته‌جمعي و ايراد صدمات بدني انتساب كمتري به زنان دارند.
درصد برخورد و ارتباط مردها در اجتماع به نسبت بيشتر از زنان است. لذا طبيعتا مردان بيشتر در معرض بروز جرائم‌اند و اين امر كميت جرائم مردان را افزايش مي‌دهد.
به گفته وي مردان به دليل برخورداري از ارتباطات اجتماعي بيشتر، به ميزان بالاتري در معرض بروز جرائم قرار دارند همچنين اين امر كميت جرائم آنها را افزايش مي‌دهد. به عبارتي زنان در ارتكاب جرم بيشتر معاون هستند اما از آنجا كه مردان مسوول تامين مايحتاج و هزينه‌هاي زندگي هستند، قطعا جرائم اقتصادي بيشتر به مردان منتسب مي‌شود همان طور كه در مسائل و درجرائم مربوط به فساد و فحشا افزايش آمار مجرمان و بزهكاران زن بيشتر احساس مي‌شود. آمار جرائم زنان در بخش فحشا بيشتر از جرائم اقتصادي است.
افزايش چهاردرصدي جرائم اقتصادي زنان
به اعتقاد كارشناسان و آسيب‌شناسان اجتماعي افزايش تعداد زنان مجرم طي سال‌هاي گذشته يكي از برجسته‌ترين شاخص‌هايي است كه در حال‌گذار بودن از قالب سنتي به سوي جامعه‌اي صنعتي را به برنامه‌ريزان و مسوولان گوشزد مي‌كند. اين در حالي است كه فاصله ميان بزهكاري پنهان و بزهكاري كشف شده تا حد زيادي نرخ پايين جرائم زنان را در مقايسه با مردان توجيه مي‌كند. زنان بيشتر به علت ارتكاب به جرم‌هايي از قبيل مصرف يا جابه‌جايي مواد مخدر، جرائم جنسي از جمله روسپي‌گري، دزدي‌هاي كوچك و به‌طور كلي جرائم خرد دستگير مي‌شوند با اين وجود آمارها تغيير وضعيت و نوع جرائم زنان را نشان مي‌دهد. براساس تحقيقات انجام شده امروزه جرائم اقتصادي زنان روند رو به رشدي را تجربه مي‌كند به طوري كه نسبت ارتكاب به اين جرم در ميان اين جنس طي دو دهه گذشته از 4/7 درصد به بيش 48/10 در صد رسيده است.
فاطمه عزيزي، كارشناس ارشد مطالعات زنان معتقد است؛ افزايش حضور زنان در فعاليت‌هاي اجتماعي و كمرنگ شدن كليشه‌هاي جنسيتي در شرايط كنوني باعث شده كه ما شاهد افزايش روز افزون تعداد زنان مجرم در جامعه باشيم.
وي با تاكيد بر اينكه زنان آزادانه مجرم بودن را انتخاب نمي‌كنند بلكه جامعه، عوامل مختلف اجتماعي و خانوادگي آنها را به سمت جرم سوق مي‌دهد، مي‌گويد: «امروزه به دليل قرار گرفتن جامعه در شرايط‌گذار بار ارزشي بسياري از هنجارهاي اجتماعي كمتر شده و امكان حضور زنان در برخي از موقعيت‌ها كه تا پيش از اين خاص مردان بود، فراهم آمده است. به‌طور مثال امروزه اين قشر از جامعه مي‌توانند به مشاغلي چون مديريت دست يابند كه شرايط ارتكاب به جرائم اقتصادي را بيشتر از قبل برايشان مهيا مي‌كند. بنابراين آمار اين نوع از بزهكاري‌ها در اين جنس در مقايسه با دوره‌هاي گذشته افزايش مي‌يابد.»
اين كارشناس ارشد مطالعات زنان ادامه مي‌دهد: «البته بايد توجه داشت برخي جرائم چون روسپي‌گري در قانون ايران مانند بسياري از كشور‌هاي جهان تنها براي زنان جرم تلقي مي‌شود و طرف دوم كه مردان هستند مورد اتهام قرار نمي‌گيرند. اين امر نيز به افزايش تعداد زنان مجرم در جامعه دامن مي‌زند.»

در اين ميان صفحات روزنامه‌ها و ساير رسانه‌ها كه به نوعي به درج و انتشار اخبار مربوط به حوادث رخ داده در كشور مي‌پردازند حكايت ديگري را بيان مي‌كند. افزايش ارتكاب به همسركشي به دلايل مختلف از سوي زنان و ارتباط نامشروع ميان زنان و مردان زنگ خطر ديگري است كه اين روزها نواخته مي‌شود.
بسياري از كارشناسان بر اين باورند كه مشكلات اقتصادي خانواده‌ها، بالارفتن هزينه‌ها در برابر دستمزد ناچيز افراد، اعتياد شوهر و گسترش دامنه اختلافات ميان همسران از مهم‌ترين عواملي است كه سبب شده است امروزه شوهركشي، سقط جنين و فحشا در جامعه بيشتر شده و ميزان بزهكاري در اين جنس افزايش يابد اما بايد گفت در كنار افزايش تعداد زنان بزهكار در طبقات پايين اجتماعي، ارتكاب به جرائم در ميان زنان طبقات مرفه و تحصيلكرده جامعه نيز در حال افزايش است اگرچه در موارد زيادي نوع جرائم و انگيزه ارتكاب متفاوت است.
يکشنبه 6 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 275]