تاريخ دوبله و دوبلاژ در ايران

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: تاريخ دوبله در ايران
ردپاي هنر دوبلاژ ايران را مي توان از ابتداي دهه 1310 دنبال كرد. آغاز اين امر به سال 1309 و ورود نخستين فيلم ناطق به ايران برمي گردد. در اين سال با افتتاح سينما پالاس در ايران، اين پديده جديد پس از اين كه 3 سال از ناطق شدن سينما در ايران مي گذشت وارد ايران شد و در همه نقاط دنيا با استقبال زياد علاقه مندان روبه رو گرديد. در اين زمان سالن هاي سينما براي فهم موضوع فيلم ها از وجود يك نفر مترجم استفاده مي كردند كه هنگام نمايش، قصه فيلم را با صداي بلند براي تماشاگران تعريف مي كرد.

مدتي بعد ترجمه ميان فيلم ها متداول شد. به اين صورت كه پس از چند دقيقه اي كه از نمايش فيلم مي گذشت نوشته اي روي پرده ظاهر مي شد و خلاصه آنچه كه گذشته بود در چند جمله به زبان فارسي پديدار مي شد البته اين مطالب را اكثر تماشاگران نمي توانستند بخوانند به اين ترتيب حضور فردي با سواد جهت خواندن اين متون در سالن سينما ضروري شد.

اما مردم اين روش ابتدايي را نمي پسنديدند شيوه زيرنويس هم مقرون به صرفه نبود. ضمنا اختصار جملات نمي توانست عطش تماشاگران را سيراب كند نخستين نمونه هاي نمايش فيلم با گفتار فارسي مربوط به پيش از شهريور 1320 مي شود. كه سينماهاي تهران فيلم خبري مربوط به افتتاح راه آهن ايران را با اين شيوه نمايش دادند. همچنين در دوران جنگ جهاني دوم تعداد زيادي از فيلم هاي خبري متفقين با گفتار فارسي در سينماهاي كشور نمايش داده شد از اوايل دهه 1320 تعدادي از جوانان علاقه مند، به فكر دوبله فيلم افتادند و نخستين شخصي كه در اين زمينه پيشگام شد، اسماعيل كوشان بود كه سال 1325 يك فيلم فرانسوي به نام يوميه راندوو ساخته هانري دوكوان را در استانبول تركيه، به فارسي دوبله كرد و نام آن را براي پخش در تهران به دختر فراري تغيير داد.

علت انتخاب تركيه اين بود كه در آن كشور چند سالي بود كه تكنيك دوبلاژ رايج شده بود و برخلاف ايران داراي استوديوهاي مجهز دوبلاژ بود. دوبله اين فيلم حدود يك سال طول كشيد و تعدادي از دانشجويان ايراني و يوناني هاي مقيم استانبول در آن گويندگي كردند مدتي بعد كوشان چند فيلم را در قاهره دوبله كرد و به ايران فرستاد سپس سال 1325 با وارد كردن تجهيزات فني صدابرداري، استوديويي به نام ميترا در تهران تاسيس و به كمك پرويز خطيبي نمايشنامه نويس مشهور آن زمان تا سال 1330 حدود 10 فيلم را در آن استوديو دوبله كرد. مقارن با اين تلاش ها در تهران، عده اي از جوانان دوستدار سينما نيز اقدام به تاسيس استوديوي دوبلاژ فيلم كردند كه نخستين گام آنها منجر به راه اندازي استوديو ايران نو فيلم در تيرماه 1322 شد. بنيانگذاران اوليه اين استوديو منصور مبيني و جلال مغازه اي بودند تلاش هاي آنها در سال 1327 به بار نشست. در اين مدت با اضافه شدن ميرسپاسي، حسين دهلوي، محمد علي، بهاءالدين شريعتمداري، مجتبي بديعي، فاضل سرجويي، احمد شيرازي، امير قاسم خاني و عطاءالله زاهد و ساخت دستگاه هاي فني، اين افراد موفق شدند فيلمي به نام مرا ببخش محصول سينماي فرانسه را به عنوان نخستين محصول خود اكران كنند.

در سال 1328 عطاءالله زاهد به همراه برادران ضياءالواعظين، شيرازي، خاني، مغازه اي و سعيد غياثي، استوديو آريافيلم را تاسيس و فيلم آهنگ شهرزاد را دوبله كردند كه نسبت به كارهاي پيشين به مراتب حرفه اي تر و قابل قبول تر بود.

به اين ترتيب با حرفه اي شدن تدريجي تكنيك دوبلاژ فيلم در ايران و استقبال فراوان مردم از اوايل دهه 1330 استوديوهاي دوبلاژ يكي پس از ديگري در تهران گسترش يافتند و با بهره گيري از بازيگران سينما راديو و تئاتر اقدام به دوبله فيلم هاي خارجي كردند در آن سال ها دوبله فيلم در ايتاليا بسيار پيشرفته بود به همين سبب شخصي به نام آلكس آقابابيان سال 1331 به رم رفت و در آنجا تشكيلات دوبلاژ را به نام داريوش فيلم راه اندازي كرد و به كمك دانشجويان ايراني مقيم رم، فيلمي به نام فريدون بينوا را دوبله و روانه سينماهاي تهران كرد. اين فيلم به دليل تغيير اساسي شخصيت ها از ايتاليايي به ايراني با استقبال فوق العاده سينماروها روبه رو شد. با رونق گرفتن كار دوبلاژ فيلم در رم تعدادي از دوبلورهاي ايران به آن سامان مهاجرت كردند و اين امر باعث بالاتر رفتن كيفيت دوبله فارسي در رم شد. پس از طي دوراني نسبتا طولاني از اوايل دهه 1340 دوبلاژ فارسي در ايتاليا متوقف شد اين اتفاق مقارن با تشكيل سنديكاي گويندگان فيلم در تهران و آغاز دوران طلايي دوبلاژ در ايران بود پيشرفت دوبله در ايران با توجه به حساسيت و دقت فراوان دوبلورهاي وقت شرايطي را پيش آورد كه دوبله ايران به واسطه كيفيت خوب و استقبال مخاطبان به دوبله اي شاخص و تاثيرگذار در دنيا تبديل شود.
مجتبي امين الرعايا

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 421]