چگونگي توجيه اقتصادي فيلم كوتاه در حاشيه اكران آن در سينما آزادي فرصتي براي ديده شدن

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: چگونگي توجيه اقتصادي فيلم كوتاه در حاشيه اكران آن در سينما آزادي فرصتي براي ديده شدن
سارا برومند

فيلم كوتاه در سينماي ايران، مقوله مهجوري است؛ هرچند افرادي كه در اين حيطه فعاليت مي كنند اغلب با نگاهي ساختارشكن و جسورانه كليشه ها و تابوها را درهم مي شكنند، گهگاه جرياني را ايجاد مي كنند و سينماي بلند را نيز تحت تاثير قرار مي دهند اما عدم ارائه اين نوع فيلم ها در قالب گسترده براي مخاطب، اين طيف از فيلم ها را به بازي هاي جشنواره يي محدود كرده است و نتوانسته آنچنان كه بايد در جايگاه يك صنعت به معناي خاص كه مشتري و مخاطب خود را دارد، عرض اندام كند.

تجمع سرمايه در دست نهاد هاي دولتي سبب شده است كه محصولات فرهنگي با نگاه سليقه يي مديران انتخاب شوند. در اين ميان فيلم كوتاه همچون يك كالاي فرهنگي بي مصرف قلمداد مي شود. عدم سياستگذاري هاي بلندمدت در زمينه فيلم كوتاه و عدم فرهنگسازي براي شناخت اين نوع فيلم ها و كاركرد آنها نزد مخاطب سبب افت جايگاه فيلم كوتاه شده است.

افراد فعال در حيطه فيلم كوتاه در اين سال ها هرازگاهي دست و پايي براي تثبيت جايگاه فيلم كوتاه زده اند اما هر بار با مانعي روبه رو شده و تلاششان بي ثمر مانده است.

هرچند اين تلاش ها در مقاطع مختلف شوكي براي حركت سينماي فيلم كوتاه به سوي ماندگاري بوده اما آنچه مسلم است هيچ فرآيند فرهنگي بدون حمايت هاي دولتي (در جامعه ما كه همه نهادها دولتي است) و تبليغات گسترده نمي تواند همه گير و شناخته شده شود.

مهجوريت فيلم كوتاه در دوره يي كه سينماي ايران دوران افول خود را طي مي كند، چندان دور از ذهن نمي نمايد. فيلم كوتاه نيز متاثر از سينماي ايران است. به نسبت اوج و فرود آن دچار افت و خيز مي شود. با افتتاح سينما آزادي، سينماي ايران اميدوار به حركتي نو بود و مدير سينما آزادي براي زنده نگه داشتن اين اميد در اولين قدم فرهنگي خود سينما شهر قصه را به نمايش فيلم كوتاه اختصاص داده است. حركتي كه مي تواند مقوله فيلم كوتاه را فرهنگسازي كند و مخاطب را با اين حيطه آشنا و آشتي دهد.

با اكران فيلم كوتاه در سينما آزادي و فروش بليت اولين طرح تامين مالي اين فيلم ها اتفاق افتاده است. قرار است يكي از سالن هاي سينما آزادي به نمايش فيلم هاي كوتاه و مستند اختصاص يابد تا علاقه مندان به فيلم كوتاه و مستند كه اغلب از دانشجويان و هنرجويان هستند، بتوانند به تماشاي اين آثار بنشينند.

شهرام مكري در حال حاضر در زمينه فيلم كوتاه چهره برجسته يي است. او عضو هيات مديره انجمن سينماي جوان و جزء افرادي است كه در ارائه طرح اكران فيلم كوتاه در سينما آزادي موثر بوده است. به زعم شهرام مكري فيلم كوتاه آينه شفاهي است كه شرايط اجتماعي حاكم را به صورت واقع گرايانه ارائه مي دهد، اتفاقي كه در سينماي بلند كمتر ديده مي شود. او معتقد است سينماي كوتاه متعلق به يك جريان روشنفكري است كه اتفاقات جدي تري در آن نسبت به سينماي بلند مي افتد. تجربه فرم ها و ژانرهاي نو از ويژگي اصلي سينماي فيلم كوتاه است. اقتصادي شدن سينماي كوتاه به نظر شهرام مكري باعث مي شود كه با مخاطب گسترده تري روبه رو شود. اما داشتن مخاطب گسترده ممكن است سينماي كوتاه را به سمت و سوي سليقه مخاطب عام بكشاند. استفاده از بازيگران چهره و ايجاد يك ساختار كليشه يي براي سينماي كوتاه با ذات تجربي و پيشرو سينماي كوتاه در تضاد است كه از تبعات توجه به مخاطب گسترده است. شهرام مكري با عنوان اينكه سينماي فيلم كوتاه يك كالاي فرهنگي است كه مي تواند تاثيري عمده يي بر مخاطب داشته باشد تعريف يك چرخه اقتصادي را براي سينماي فيلم كوتاه لازم مي داند و تاكيد مي كند فيلم كوتاه يك كالاي فرهنگي سودآور است كه مي تواند در جهت فرهنگ سازي در جامعه مورد استفاده قرار گيرد.

اكران فيلم كوتاه در سينما آزادي مي تواند آينده خوشبينانه يي براي فيلمسازان فيلم كوتاه رقم بزند. شهرام مكري در جايگاه عضو هيات مديره انجمن سينماي جوان اين اتفاق را خوشايند مي داند و حمايت هاي گسترده تر دولتي را از بازتاب هاي آن عنوان مي كند. اما شهرام مكري فيلمساز فيلم كوتاه دغدغه هايي متفاوت از بعد جايگاه اجرايي خود دارد؛ او نگران مقطعي بودن اين حركت است.

در كشور ما با تغييرات مكرر مديران به خصوص در عرصه فرهنگ بسياري از طرح ها مطرح مي شوند، زمينه سازي اجراي آنها صورت مي گيرد و زماني كه آماده بهره برداري و پاسخدهي است با تغيير مديريت تمام تلاش ها بي ثمر مي ماند و مدير جديد برنامه هاي خودش را اعمال مي كند. با اين اوصاف شهرام مكري نگران بي ثمر ماندن تلاش ها براي تثبيت جايگاه سينماي فيلم كوتاه است.

سعيد رشتيان كه از تهيه كنندگان فيلم مستند و عضو انجمن سينماي مستند ايران است و به تبع آن در زمينه فيلم هاي كوتاه مستند نيز نقش موثري دارد، اكران فيلم هاي كوتاه در سينما آزادي را وسيله يي جهت رونق اقتصادي اين نوع سينما مي داند. او معتقد است با اين حركت در طولاني مدت شاهد نتايج ويژه يي خواهيم بود. يكي از نتايج عمده اين اتفاق از نظر سعيد رشتيان شناساندن فيلم كوتاه به مخاطب است. ايجاد عادت جديد در ميان تماشاگران باعث مي شود در زمينه فيلم كوتاه فرهنگسازي صورت گيرد.

سعيد رشتيان ذائقه مخاطب و بستر جامعه را براي پذيرش فيلم هاي كوتاه مهيا مي داند. اما اين پذيرش وابسته به كيفيت فيلم ها و انطباق با نيازهاي جامعه است. محسن اميريوسفي كه از فيلمسازان فيلم كوتاه است ، توليدات فيلم كوتاه را به لحاظ كيفي و كمي با سينماي بلند همگام مي داند. حضور موفق فيلم هاي كوتاه در جشنواره هاي بين المللي از جمله دلايل اين ادعاي اوست. هر چند فيلم كوتاه به لحاظ شرايط موجود مهجور واقع شده است، اما محسن اميريوسفي داشتن مخاطب عام را براي فيلم كوتاه امر مهمي مي داند و تاكيد مي كند سينماي فيلم كوتاه محدود به يكسري مخاطب خاص نيست. اين فيلمساز اكران فيلم كوتاه در سينما آزادي را اتفاقي مي داند كه بايد به صورت گسترده صورت گيرد. به زعم او همه حركت هاي موجود در جهت تحكيم جايگاه كالاهاي فرهنگي امري تقليدي از جهان است، فارغ از آنكه تصور در مورد فيلم كوتاه در سينماي جهان متفاوت با وضعيت فعلي سينماي ايران است. او با تاكيد بر اينكه گستره فيلم كوتاه يك گستره آماتوري و پيش زمينه يي براي ورود به عرصه فيلم بلند نيست، مديوم فيلم كوتاه را يك مديوم و ژانر مشخص سينمايي مي داند كه هويتي مستقل از سينماي بلند دارد؛ قالبي كه در حيطه سينما مانند داستان كوتاه در ادبيات و رباعي در شعر قرار مي گيرد.

محسن اميريوسفي جذب مخاطب را از مهم ترين دستاوردهاي اكران فيلم كوتاه در سينما آزادي مي داند اما به زعم او جذب مخاطب يك فرآيند تسريع شده و آني نيست و در طولاني مدت اتفاق مي افتد. مخاطب اين نوع فيلم ها آرام آرام با اين قالب آشنا مي شود. اين فرآيند در ماه هاي اول به بار نمي نشيند. مديران فرهنگي و مدير سينما آزادي بايد بداند اين حركت نوعي بسترسازي است كه در كوتاه مدت نتيجه نمي دهد و تبعات مثبت آن را در طولاني مدت بايد دنبال كرد.

اكران فيلم هاي كوتاه پتانسيل اكران فيلم هاي متنوع را به همراه خواهد داشت.

اين فيلمساز نوع نمايش فيلم كوتاه در سينما سپيده يا سينما فلسطين را متفاوت از اكران سينما آزادي مي داند. اكران سينما سپيده به نظر او حكم نمايشگاهي براي نمايش فيلم هاي كوتاه را داشته است حال آنكه سينما آزادي حركتي جدي را در اين زمينه دنبال مي كند.

در سينماي جهان طرح هاي مختلفي براي توجيه اقتصادي فيلم هاي كوتاه وجود دارد. فيلم كوتاه همگام با فيلم بلند مورد استقبال مخاطب خاص خود است و با تكيه بر مخاطب استقلال مالي و موجوديت خود را مستقل از نهادهاي دولتي حفظ كرده است.

فيلم كوتاه در سينماي جهان از طريق شبكه هاي تلويزيوني و شبكه هاي ويدئويي خريداري مي شود، اما فيلم كوتاه در ايران از حمايت اين دو شبكه برخوردار نيست؛ اين امر ناشي از عدم تطابق ساختار و قالب اين نوع فيلم ها با سياست هاي حاكم بر صدا و سيما است كه يك نهاد دولتي و تنها شبكه تلويزيوني كشور به حساب مي آيد. عدم سودآوري اين فيلم ها و ناآگاهي و ناآشنايي مخاطب سبب شده تا شبكه هاي ويدئويي كه مي توانند عرصه مناسبي براي ارائه فيلم هاي كوتاه باشند از خريداري و پخش آنها امتناع كنند. اما به هر حال نهادهاي دولتي بايد حركت خود را در جهت فرهنگسازي اين كالاي فرهنگي آغاز كنند و اين روند را جدي بگيرند.

شهرام مكري در زمينه پخش فيلم ها به صورت شبكه خانگي به خلاء قانون كپي رايت اشاره مي كند. اين فيلمساز با بيان اينكه شبكه هاي خانگي به دليل عدم اطمينان از كپي فيلم ها از جايگاه مطمئني برخوردار نيستند، تاكيد مي كند با كپي بي رويه و غير قانوني فيلم هاي كوتاه جايي براي سودآوري موسسات شبكه خانگي باقي نمي ماند.

در زمينه شبكه تلويزيوني نيز شهرام مكري بر سياست محافظه كارانه صدا و سيما اشاره مي كند و آن را در تعارض با ذات آوانگارد فيلم كوتاه مي بيند. او راه حل ايجاد راهي براي تامين مالي فيلم كوتاه را تعريف بازار براي اين نوع فيلم ها در شبكه پخش ويدئو مي داند اولين قدم سر و سامان دادن به قانون كپي رايت است كه باعث تشويق موسسات رسانه ويدئويي به حمايت از فيلم كوتاه مي شود. حمايت از فيلم كوتاه باعث حرفه يي شدن اين عرصه مي شود و فيلمساز فيلم كوتاه با يك دستمزد حرفه يي و نگاه تخصصي جايگاه اجتماعي خود را حفظ مي كند و نيازي در خود براي رفتن به سمت سينماي حرفه يي نمي بيند.

سعيد رشتيان نيز در زمينه شبكه تلويزيوني به سياست عمده صدا و سيما اشاره مي كند؛ سياستي كه متكي بر توليدات داخلي است و كمتر از توليدات ديگر بهره مي گيرد. هرچند صدا و سيما طي اين سال ها برنامه هايي را به پخش فيلم هاي كوتاه اختصاص داده اما اغلب اين انتخاب ها از ميان فيلم هايي بوده كه در جشنواره ها آوازه پيدا كرده اند بنابراين بازار مشخصي براي فيلم هاي كوتاه در سينماي ايران وجود ندارد. سعيد رشتيان به حمايت سال هاي اخير حوزه هنري انجمن سينماي جوان و ديگر ارگان ها اشاره مي كند و فروش بليت براي سينما آزادي را اقدام نماديني مي داند كه باعث ايجاد بازار در عرصه فيلم كوتاه مي شود.

اين تهيه كننده با عنوان اينكه فيلم كوتاه ابزار فرهنگي موثرتري نسبت به كتاب و نشريه است، تاثير اين ژانر را در مخاطبان به مراتب موثرتر مي داند چرا كه ذات واقع گرايانه و آينه وار فيلم كوتاه كه شرايط اجتماعي را به خوبي نشان مي دهد فضاي مناسبي براي نمود و توجه مخاطب است. اما رسيدن به چنين جايگاهي نيازمند ايجاد عادت در مخاطب است و فضايي كه مخاطب به اين كالا دسترسي پيدا كند.

سعيد رشتيان با عنوان اينكه در سال هاي گذشته به موسسات ويدئويي بودجه يي براي خريد فيلم هاي كوتاه و مستند داده نشده است، عدم تزريق اين بودجه به اين حيطه را نامشخص مي داند اما معتقد است بدون حمايت هاي دولتي اين امكان براي شبكه هاي خانگي فراهم نمي شود، چرا كه اين كالاي فرهنگي به لحاظ اقتصادي سودآور نيست. محسن اميريوسفي نيز در زمينه ارائه فيلم كوتاه از طريق شبكه خانگي معتقد است بايد اين موسسات را موظف به خريد فيلم كوتاه كرد تا در يك چرخه دوسويه اين دو طيف از هم بهره مند شوند. حمايت رسانه هاي ويدئويي از فيلم كوتاه باعث به حركت درآمدن جريان اقتصادي فيلم كوتاه مي شود و رسانه هاي تصويري نيز به عنوان نهادهاي فرهنگي با ارائه اين نوع فيلم ها جامعه را به لحاظ فرهنگي متاثر مي سازند.

توجه به فيلم كوتاه و حمايت از اكران فيلم كوتاه در سينما آزادي محدود نشده است. سياست هاي موسسه رسانه هاي تصويري در جهت حمايت از فيلم كوتاه دورنماي اميدواركننده يي را براي اين عرصه به دنبال دارد. زمزمه هاي توجه دولت به فيلم كوتاه و تخصيص بودجه به موسسه رسانه هاي تصويري در نهايت رخ داد و به زودي اين امر محقق مي شود.

دكتر ابراهيم داروغه زاده با عنوان اينكه هر فيلمي اعم از بلند، كوتاه يا داستاني در شرايطي قابل عرضه است كه تبليغات مناسب در زمينه آن صورت بگيرد و قيمت مناسبي نيز داشته باشد، شرايط عرضه فيلم كوتاه را تا به حال مناسب ندانست.

رئيس موسسه رسانه هاي تصويري به تبليغات گسترده فيلم هاي بلند در زمينه شهري و تلويزيوني اشاره مي كند و يادآور مي شود اكران فيلم ها خود به تبليغ آنها براي خريد مخاطب در شبكه خانگي كمك مي كند. اين اتفاق اما در زمينه فيلم كوتاه نيفتاده است و بدون تبليغات مناسب فيلم هاي كوتاه در صورت ارائه از سوي شبكه خانگي مورد اقبال مخاطب قرار نمي گيرند.

دكتر داروغه زاده حمايت تلويزيون براي كمك به تبليغات فيلم هاي كوتاه را در روند تحكيم جايگاه اين فيلم ها لازم دانست و به تفاهمنامه يي كه بين موسسه رسانه هاي تصويري و مركز سينماي مستند و تجربي بسته شده است، اشاره كرد. طبق اين تفاهمنامه تيراژ مشخصي از فيلم هاي كوتاه از طريق مركز گسترش سينماي مستند و تجربي در اختيار موسسه رسانه هاي تصويري قرار مي گيرد كه به صورت رايگان تكثير و پخش مي شود. دكتر داروغه زاده تكثير و پخش فيلم هاي كوتاه را به تنهاي موثر نمي داند و تاكيد مي كند نياز به اين نوع كالا بايد در ميان مردم ايجاد شود.

با پخش اين فيلم ها در تلويزيون و تبليغات گسترده در زمينه فيلم كوتاه بازاري براي اين فيلم ها تعريف خواهد شد. عدم سودآوري براي اين رئيس موسسه رسانه هاي تصويري مشخص است و عنوان مي كند كه ما رسالت خودمان كه حمايت از اين نوع فيلم ها بوده است را انجام داده ايم و با اين تفاهمنامه فيلم هاي كوتاه از سوي اين موسسه روي دي وي دي تكثير خواهند شد. شايد به لحاظ اقتصادي اين روند پاسخگو نباشد، اما مي تواند فتح البابي براي تثبيت جايگاه فيلم كوتاه باشد.

اين اتفاق تنها به موسسه رسانه هاي تصويري محدود مي شود؛ اين موسسه كه يك موسسه دولتي است با استفاده از بودجه دولتي و با دلسوزي ابراهيم داروغه زاده اين روند حمايتي را دنبال مي كند.

حجت حاتم رئيس موسسه شبكه خانگي پرده نقره يي است. او مي گويد؛ در سياست هاي بخش خصوصي رسانه هاي تصويري سياستي براي حمايت از فيلم كوتاه وجود ندارد چرا كه فيلم كوتاه سودآور نيست. موسسه هم كه بايد پاسخگوي مطالبات مختلف باشد نمي تواند بودجه يي از بودجه موسسه را به فيلم كوتاه اختصاص دهد.

به نظر حجت حاتم بودجه اندك خريد فيلم هاي كوتاه و اينكه مي توان براي حمايت از اين عرصه اين فيلم ها را در ابتدا و انتهاي فيلم هاي بلند ارائه كرد مقوله يي قابل تامل است؛ چرا كه مخاطب كالاي مضاعفي بر كالاي خريداري شده را در اختيار دارد و احساس نمي كند موسسه متبوع با زرنگ بازي او را وارد يك بازي اقتصادي كرده است. اما اگر قرار باشد 10 فيلم كوتاه در يك دي وي دي يا سي دي ارائه شود هم از سوي مخاطب مورد اقبال قرار نمي گيرد، هم اينكه موسسه به سختي مي تواند براي چنين كالايي طرح جلد بزند. مشكل در ارائه طرح جلد مشكلات تبليغي بعدي را به همراه دارد. حجت حاتم با عنوان اينكه با حمايت هاي دولتي و فرهنگسازي در اين زمينه در آينده مي توان در اين زمينه سرمايه گذاري كرد، اشاره مي كند؛ ما نمي توانيم در اين زمينه ضررها را تحمل كنيم و ورشكسته مي شويم بنابراين حمايت از فيلم هاي كوتاه در حال حاضر تنها از دولت و نهادهاي دولتي برمي آيد.

ايجاد رابطه متقابل ميان توليد و نمايش فيلم هاي كوتاه و مستند مي تواند هم باعث رشد جريان فيلمسازي كوتاه شود و هم انگيزه را در بين جوانان علاقه مند و مشغول به كار در اين حوزه فيلمسازي بالاتر ببرد.
يکشنبه 6 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 342]