هويت «خون»

واضح آرشیو وب فارسی:ابتکار: هويت «خون»
«خون» يك بافت گردش كننده متشكل از پلاسماي مايع و ياخته است. كار اصلي خون رساندن مواد تغذيه كننده (اكسيژن، گلوكز) و سازنده به بافت ها و برطرف كردن مواد اضافي و زباله اي (همچون دي اكسيد كربن و اسيد لاكتيك) از بافت هاي بدن است. به دانش بررسي خون، خون شناسي گفته مي شود. «خون» بافت پيوندي تخصص يافته اي است كه سلول هاي آن در داخل ماده زمينه اي مايعي به نام «پلاسما» شناورند. حجم خون در يك فرد بالغ بطور متوسط 5ليتر است. خون بواسطه گردش در داخل رگ هاي خوني اصلي، مواد غذايي و حرارت را در بدن توزيع كرده و اكسيژن و دي اكسيدكربن را بين سلول ها و ريه ها انتقال مي دهد و مواد زايد حاصل از فعاليت سلول ها را به ارگان هاي دفعي مي رساند. خون در محيط خارج از بدن منعقد شده و بصورت لخته درمي آيد و قسمت محلول آن بصورت مايعي زرد و روشن به نام پلاسما، از آن جدا مي گردد. براي جلوگيري از انعقاد خون به منظور مطالعات خوني مقداري هپارين يا سيترات به آن افزوده مي شود. از نظر حجمي حدود 55درصد خون از پلاسما و 45درصد آن از سلول هاي خوني تشكيل شده است. خون شناسي يا هماتولوژي بسيار متنوع بوده و بيشتر درباره آزمايش هاي اساسي خون، خونسازي، مطالعه انواع كم خوني ها، اختلالات گويچه هاي سفيد و خصوصيات پلاكت هاي خون و انعقاد خون صحبت مي كند.
آزمايش هاي اساسي خون
جمع آوري خون: خون مويرگي يا خون محيطي و خون وريدي براي آزمايش هاي خون شناسي مناسب تر هستند. نمونه هاي خون وريدي، ارجح تر هستند ولي بسياري از اندازه گيري ها را مي توان روي خون نرمه گوش و سطوح كف دستي نوك انگشت انجام داد. براي سنجش هاي خون شناسي خون را به سرعت در لوله هاي محتوي يك ماده ضدانعقاد مناسب ريخته و آنها را باهم مخلوط مي كنند و چند قطره از آن روي لام قرار داده و گسترش تهيه مي كنند.
هموگلوبينومتري: هموگلوبين جز اصلي گويچه هاي سرخ بوده و پروتئيني است كه وسيله انتقال اكسيژن و دي اكسيدكربن است. هموگلوبينومتري اندازه گيري غلظت هموگلوبين در خون است. كم خوني كه عبارت از كاهش غلظت هموگلوبين خون، شمارش گلبول هاي قرمز يا هماتوكريت به زير حدود طبيعي است حالت بسيار شايعي است كه عارضه متداول خيلي از بيماري ها بشمار مي رود. روش «سيان مت هموگلوبين» و روش «اكسي هموگلوبين» و روش اندازه گيري محتواي آهن، مورد توجه است.
هماتوكريت: هماتوكريت يك نمونه خون، نسبت حجم گلبول هاي قرمز به حجم كل خون است. هماتوكريت را ممكن است مستقيما بوسيله سانتريفوژ و روش هاي ماكرو و ميكرو اندازه گيري كنند و يا بصورت غيرمستقيم توسط دستگاه هاي اتوماتيك و از حاصلضرب MCV (ميانگين حجم گلبولي) در شمارش گلبول هاي قرمز بدست مي آورند. شمارش سلول هاي خون شمارش گويچه هاي سرخ، سفيد و پلاكت ها را بصورت غلظت سلول ها در واحد حجم خون بيان مي كنند. واحد حجم براي شمارش سلولي ابتدا بر اساس ابعاد خطي محفظه هماسيتومتر (شمارشگر سلولي)، ميليمتر مكعب بود. كميته بين المللي استاندارد در خون شناسي، واحد ليتر را بعنوان واحد حجم پيشنهاد مي كند. روش نيمه اتوماتيك براي اندازه گيري تعداد گلبول هاي قرمز صحت بيشتري نسبت به روش دستي دارد. در شمارش كل گويچه هاي سفيد خون، 6نوع سلول طبيعي آن را از هم جدا نمي كنند. تهيه و رنگ آميزي گسترش خون بررسي گسترش خوني بخش مهمي از ارزيابي خون شناسي را تشكيل مي دهد. قابل اعتماد بودن اطلاعات بدست آمده از بررسي گسترش خوني بستگي زياد به تهيه و رنگ آميزي خوب گسترش ها دارد. هنگام مطالعه ميكروسكوپي مي بايست توزيع سلول ها يكنواخت، رنگ گلبول هاي قرمز صورتي، رسوب رنگ روي سطح لام حداقل و رنگ لام يكنواخت باشد. سرعت رسوب گلبولي وقتي خون سياهرگي كه به خوبي مخلوط شده در لوله اي عمودي قرار داده شود، گويچه هاي سرخ به سمت ته لوله رسوب خواهند كرد. طول پايين رفتن سطح فوقاني ستون گويچه هاي سرخ در مدت زمان معين ERS خوانده مي شود و چندين فاكتور مانند پروتئين هاي پلاسمايي و فاكتورهاي گلبول قرمز در آن دخيل هستند. ERS داراي مراحل و روش هاي متفاوتي است.
خونسازي
در انسان گلبول هاي قرمز، گرانولوسيت ها، مونوسيت ها و پلاكت ها پس از تولد فقط در مغز استخوان توليد مي شوند. ولي لنفوسيت ها علاوه بر مغز استخوان و تيموس در اعضا» ثانويه لنفاوي نيز ساخته مي شوند. بيشتر سلول هاي مغز استخوان پيش ساز سلول هاي خوني هستند. سلول هاي پيش ساز مي توانند خود را توليد كنند و هم به سلول هاي تمايز يافته تري تبديل شوند. بافتهاي خونساز اعضا يا بافتهايي كه سلول هاي خوني در آنها توليد مي شوند را بافتهاي خونساز مي گويند. در جنين، سلول هاي خوني در كبد و مغز استخوان ساخته مي شوند. اندكي پس از تولد خونسازي در كبد متوقف شده و مغز استخوان و تيموس در ساختن سلول هاي خوني دخيل هستند. كينتيك گويچه هاي سرخ تعادل بين ورود و خروج گويچه هاي سرخ از گردش خون باعث مي شود هميشه مقدار نسبتا ثابتي هموگلوبين در گردش خون باشد. ارزيابي خونسازي موثر و خونسازي غير موثر و تخريب گلبولهاي قرمز مي توانند براي پي بردن به مكانيزم و علت كم خوني ضروري باشند.
كم خوني ها
اگر غلظت هموگلوبين ها يا هماتوكريت كمتر از حد پايين 95درصد فاصله مرجع براي آن سن، جنس و شرايط جغرافيايي (ارتفاع) شخص باشد، مي گوييم فرد دچار كم خوني است. علل كم خوني در سه مقوله پاتوفيزيولوژيك قرار دارد: نقص در توليد گلبول هاي قرمز، از دست دادن خون و افزايش تخريب گلبولهاي قرمز (هموليز) كه بيش از توان مغز استخوان براي جبران آن باشد. كم خونيها را بر اساس ريخت شناسي گلبول هاي قرمز تحت عناوين ماكروسيستيك، نوروموسيستيك يا ميكروسيستيك طبقه بندي مي كنند كه براي تشخيص افتراقي آنها مهم است. اختلالات گويچه هاي سفيد بررسي كمي گويچه هاي سفيد شامل شمارش كل گويچه هاي سفيد (WBC) و شمارش نسبي و مطلق اشكال مختلف آنها است. اصطلاح لكوسيتوز به معناي افزايش كل گلبولهاي سفيد و لكوپني به معني كاهش كل گلبولهاي سفيد از حد طبيعي است. لوسمي، تكثير يا تجمع بدخيمانه سلول هاي سازنده لكوسيتها همراه يا بدون مشاهده در خون محيطي است. معمولا لكوسيتوز ياخته هاي غير طبيعي در گردش خون در بافتهاي غير خونساز نيز ديده مي شوند.
انعقاد خون
توقف خونريزي به تشكيل توده پلاكتي اوليه و ايجاد لخته پايدار فيبريني بستگي دارد. چگونگي بررسي و شناخت واكنش هاي شيميايي كه از تحريك اوليه خونريزي تا تشكيل نهايي لخته پايدار موجب هموستازي مي شوند بيشترين اهميت دارد. بنابراين نخست بايد از چگونگي وقوع طبيعي واكنش هاي متوالي اطلاع حاصل نمود و بعد بر اساس فاكتور يا فاكتورهاي خاص مسئول، نوع ناهنجاري را مشخص كرد.
شنبه 5 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابتکار]

[مشاهده در: www.ebtekarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 201]