زندگينامه: حسن كسايي (1307-)

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: زندگينامه: حسن كسايي (1307-)

چهره‌ها- همشهري آنلاين:
حسن كسايي، موسيقي شناس، رديف دان، نوازنده ني و سه تار و از نامداران موسيقي سنتي ايراني به خصوص مكتب اصفهان، در سوم مهر 1307 در كوچه باغ كلم، محله بيد آباد اصفهان متولد شد

منزل پدر وي محل مراجعه بسياري از بزرگان علم وادب و هنر ايران بود.

همين ويژگي سبب شد تا از سن 5سالگي (1312) كار موسيقي را با آوازخواني آموزش آواز نزد استاد جلال تاج اصفهاني آغاز كند. ذوق موسيقايي بالاي كسايي سبب شدتا يك سال بعد (1313) از محضر بزرگاني چون اسماعيل اديب خوانساري، اكبر خان نوروزي، غلامرضا خان سارنج، سيد حسين طاهرزاده، علي شهناز، محمد طاهرپور و ... براي بالابردن كيفيت دانش خود بهره ببرد.

از سال 1314 وي تحصيل در مدرسه پهلوي‌ها را آغاز مي‌كند و سال‌هاي بعد نيز به مدارس شاه عباسي، علّيه، حكيم نظامي و دبيرستان ادب اصفهان مي‌رود.

كسايي نوجوان در سن ده سالگي(1317) به محضر استاد ابوالحسن صلا و حسين تهراني(نوازنده نامدار تمبك) مي‌رسد و در نخستين ديدار آوازي در ابوعطا با همراهي ويلن استاد صبا‌ مي‌خواند.

يك سال بعد وي موفق مي‌شود اولين تجربه صحنه‌اي خود را با همراهي فلوت نصير ثقفي در مايه بيات ترك در دبيرستان سعدي اصفهان اجرا كند.

سال 1319 نقطه عطفي در زندگي حسن كسايي به شمار مي‌رود، چرا كه وي با ساز ني كه آن زمان صدايي فش دار و به اعتقاد بسياري از اهل موسيقي گوش‌آزار داشت آشنا مي شود ودر وي مي‌دمد. دو سال بعد (1321) وي با مهدي نوايي از نوازندگان شناخته شده ني آشنا و به مدت سه ماه نزدش آموزش مي‌بيند.

نخستين اجراي راديويي حسن كسايي به سال 1322 باز ‌مي‌گردد كه وي قطعاتي را در دستگاه سه گاه با نواختن چهارمضراب معروف ابوالحسن صبا در اين دستگاه (چهار مضراب زنگ شتر) در راديو ايران به صورت مستقيم اجرا مي‌كند.

دو سال بعد (1324) وي دومين اجراي خود را با جانشيني ني براي ويلن استاد صبا در برنامۀ سوليست هاي خارج از كشور در راديو ايران مي‌نوازد ويك سال بعد دستگاه ريل گرانديك را ابتياع مي‌كند تا آثارش را در منزل ضبط و براي پخش هفتگي به راديو تهران ارسال كند.

در سن 20 سالگي (1327) نخستين اجراي تكنوازي ني خود را در دستگاه همايون در تئاتر اصفهان به صحنه برد و يك سال بعد قطعه معروف سلام را در دستگاه چهارگاه مي‌سازد كه از معروفترين قطعات موسيقي ايراني به شمار مي‌رود. اين قطعه بعدها از سوي حسين عليزاده در آلبوم صبحگاهي با سازبندي واركستراسيوني حجيم بازسازي مي‌شود.

سال 1329 وي به اتفاق جلال تاج اصفهاني، جليل شهناز، محمد طاهرپور و منوچهر سلطاني به همكاري واجراي موسيقي با راديو ارتش ايران مي‌پردازد كه روزهاي چهارشنبه هر هفته پخش مي‌شد. درهمان سال براي نخستين بار ني را در اركستر راديوي ارتش به كار مي‌گيرد.

ساخت و اجراي قطعة معروف «هشت بهشت» و اجراي كنسرت در شهرهاي آبادان و خرمشهر به نفع بي بضاعت هاي ژاندارمري، همراه جلال تاج اصفهاني و جليل شهناز شهرتي براي كسايي به ارمغان مي‌آورد تا مجله موزيك ايران در شماره 19 خود(1332) با چاپ عكسي از كسايي 25 ساله در روي جلد خودبه عنوان استاد ني ياد كند.

علاقه‌مندي به سه‌تار سبب مي‌شود تا كسايي از سال 1333 براي بهره‌گيري از مكتب سه تار نوازي ابوالحسن صبا به نزد وي برود و همزمان از محضر عبدالحسين صبا و ارسلان درگاهي نيز بهره بگيرد.

يك سال بعد (1334) كسايي به تهران مي‌آيد تا كارهايش را در عرصه‌اي وسيع تر در اختيار عموم قرار دهد ، همكاري با برنامه‌هاي موسيقي راديو ايران و ضبط آثار ماندگار به همراه خوانندگان و نوازندگان ممتاز، همچنين ضبط انبوه برنامه‌هاي خصوصي حاصل چنين هجرتي است كه از جمله آنها ساخت آهنگ معروف «در كُنج دلم» بر روي شعر پژمان بختياري و اجراي آن توسط علي زاهدي، داريوش رفيعي و منوچهر همايون‌پور بود.

در همين سال پدر كسايي دار فاني را وداع مي‌گويد و وي به رهبري استاد صلا و با همراهي محجوبي، مجد، تهراني، بنان، پاشوكي و ... در وزارت خارجه كنسرتي مي‌دهد.

شركت در سلسله برنامة گل‌ها به دعوت داود پيرنيا (گل‌هاي جاويدان، گل‌هاي رنگارنگ، برگ سبز، يك شاخه گُل، گلچين هفته و گُل‌هاي تازه) از ديگر برنامه‌هاي كسايي در مدت اقامتش در تهران بود كه تا سال 1357ادامه مي‌يابد.

سال 1342 وي به همراه جليل شهناز، حسين تهراني و حسين قوامي در حضور يهودي منوهين نوازنده نامدار ويلن در كنفرانس ساليانه جهاني موسيقي در تهران به اجراي برنامه مي‌پردازد و دو سال بعد هم ازدواج كرده و زندگي مشتركي را شكل مي‌دهد.

از سال 1346 فضاي كاري كسايي ابعادي جهاني هم پيدا مي‌كندو بسياري از نوازندگان شاخص از وجود چنين نابغه‌اي در موسيقي ايران خبردار مي‌شوند كه حاصل آن ضبط يك صفحه دو رو در مايه هاي شور و ماهور به همراه تنبك جهانگير بهشتي (توسط كمپاني C.B.S فرانسه) و انتشار در تمام نقاط جهان(1354) واجراي برنامه‌هاي متعدد در جشن هنر شيراز (حافظيه) تا سال 1356 و ملاقات با نوازندگان بزرگ جهان از جمله: راوي شانكار، شاران راني، بسم ا... خان، تران وانكه و است.

در اين مدت كسايي همكاري خود با راديو اصفهان ونيز شهر اصفهان استمرار‌ مي‌دهد و رياست شوراي موسيقي اين راديو را عهده دار مي‌شود.

ضبط و ارائه يك دوره رديف موسيقي ايراني، با عنوان: «آشنايي با موسيقي اصيل ايراني» با سه تار و آواز (راديو اصفهان).(1352)، برگزاري مراسم تجليل (از طرف وزارت فرهنگ و هنر) در سالن شير و خورشيد اصفهان و اجراي قطعاتي به همراه آواز تاج اصفهاني(1355) و فعاليت و تدريس در مركز فرهنگي راديو اصفهان و دانشگاه فارابي اين شهر كه از سال 1350 شروع و تا سال 1357ادامه مي‌يابد از جمله تلاش‌هاي كسايي به شمار مي‌‌رود.
در همين سال‌ها وي به همراه حسين تهراني، مرتضي ني‌داود( نوازنده تار و رديف دان و سازنده تصنيف معروف مرغ سحر)نشان لياقت هنري از وزارت فرهنگ و هنر وقت را دريافت مي‌كنند.

بعد انقلاب به دليل فضاي نه چندان مناسبي كه براي موسيقي ايجاد مي‌شود، وي آخرين برنامه رسمي خود را در راديو ايران با همكاري جليل شهناز و محمد رضا شجريان و جهانگيرملك اجرا مي‌كند. در اين سال و تا قبل از سال 61 آرشيو موسيقي راديو اصفهان از بين مي‌رود و كسايي هم از صداو سيما بركنار و حقوقش قطع مي‌شود.

در گذشت مادر (1361) از جمله اتقاقات غم انگيز زندگي استاد كسايي بود. سال بعد كسايي قطعه معروف اشك ني را مي‌سازد و بعد از آن تا سال 1369 كه سفري به كشورهاي آلمان، انگلستان، فرانسه، هلند كرده و در چند برنامه راديويي برنامه‌اي اجرا مي‌كند، عملا كار خاصي صورت نمي‌دهد. در همين سال تنديس وي درگالري مفاخر هنري جهان لندن نصب مي‌شود.

باشركت در جشنواره ني‌نوازان ( تالار انديشه)(1370) فعاليت دوباره استاد كسايي رونق مي‌گيرد و سه سال بعد(1374) صدا و سيما مستمري وي را برقرار مي‌كند و درسال 1378 موفق به دريافت نشان نفر اول درجه يك فرهنگ و هنر در جامعه موسيقي مي‌شود كه هيئت دولت به وي اعطاء كرد. سال 1381 هم لوح چهره ماندگار موسيقي را از صداو سيماي دوره علي لاريجاني دريافت مي‌كند.

كسايي در سال‌هاي دهه هفتاد(1375) به آمريكا و كانادا سفر كرده و در محافل مختلف شعر و موسيقي شركت مي‌جويد و درسال 1376 هم به همت محمد رضا لطفي انجمن دوستداران موسيقي ايراني واشنگتن مجلس گراميداشتي براي وي برپا مي‌دارند.

سال 1381 محمد جوادكسايي( فرزند استاد) كتاب از موسيقي تا سكوت را كه حاصل نيم قرن تلاش موسيقايي حسن كسايي است،‌ با مقدمه بيژن ترقي از سوي نشر ني به بازار كتاب عرضه مي‌كند.

كسايي دركي ويژه از موسيقي سنتي ايران دارد و ذوقي تحسين برانگيز در ادبيات و شعر وخوشنويسي و حافظه‌اي حيرت انگيز در به خاطر سپردن نغمات واز آن مهمتر قدرت آفرينشگري و تحليلي منحصر به فرد در واكاوي زواياي موسيقي ايران دارد. همين امر سبب شده است تا ضبطي كه وي از موسيقي رديفي ايران( مرداد 1385) با سه تار وآواز و ني(تير 86) انجام داده است از جهاتي منحصر به فرد باشد.

استاد كسايي پيش از اين هم درباره موسيقي رديفي اجرايي چند ساعته در راديو اصفهان داشت كه با سه تار و آ‌واز ظرايف و دقايق اين موسيقي را بيان كرده بود.

از كارهاي اخير كسايي مي‌توان به آلبوم دختر گلفروش با تنظيم مهرداد يزداني و آواز علي جهاندار و گفت‌وگوي ني و تار كه حاصل همنوازي استاد با شهرام ميرجلالي است اشاره كرد.

تاريخ درج: 30 تير 1387 ساعت 19:34 تاريخ تاييد: 30 تير 1387 ساعت 19:57 تاريخ به روز رساني: 30 تير 1387 ساعت 19:57
جمعه 4 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 125]