جايگاه نماز جمعه در حكومت اسلامي نماز جمعه؛ كانون حركت، پويايي و مانور قدرت در مقابل دشمنان

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: جايگاه نماز جمعه در حكومت اسلامي نماز جمعه؛ كانون حركت، پويايي و مانور قدرت در مقابل دشمنان
گروه سياسي: نماز جمعه در انقلاب اسلامي يعني كانون حركت، پويايي و مانور قدرت در مقابل دشمن و در حقيقت نماز جمعه به معناي نمايش وحدت و همدلي كه موجب دلگرمي دوستان و شكست و نااميدي دشمنان بوده، است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، اولين جمعه مرداد ماه هر سال كه به عنوان روز نمازجمعه نامگذاري شده، مصادف با سالروز برگزاري نخستين نماز جمعه تهران به فرمان حضرت امام خميني (ره) و به امامت مرحوم آيت‌الله طالقاني در سال 58 است است.

اين مقاله به سابقه اقامه نماز جمعه در اسلام و انقلاب اسلامي و اهميت آن در حكومت اسلامي مي‌پردازد.

اولين نماز جمعه از طرف پيامبر اكرم (ص) در روز اول ماه ربيع‏الاول در پايان هجرت از مكه به مدينه برگزار شد، و مكان آن در وادي «رامون»" بود كه بعدها مسجدي به نام «جمعه» در آنجا ساخته شد. اين مطلب كه اولين نماز جمعه اسلام از طرف پيامبر (ص) در آستانه تأسيس اولين دولت اسلامي برگزار شد، براي ما بسيار اهميت دارد و پيوند نزديك و عميق بين نماز جمعه با امور سياسي و حاكميت اسلام را به خوبي نشان مي‌دهد و مي‏توان گفت ‏برگزاري نماز جمعه تجلي مهمي از حاكميت اسلام بوده است. برگزاري نماز جمعه به عنوان تجلي حاكميت مشروع در اسلام نيز از حقوق و وظايف ائمه اطهار (ع) است ولي در طول تاريخ به علت تحولات نامطلوبي كه در حكومت اسلامي وقوع يافت، اكثر ائمه (ع) به استثناء مولاي متقيان حضرت علي (ع) از برگزاري نماز جمعه محروم شدند.

نماز جمعه هديه‌اي الهي و مائده‌اي آسماني است كه هزارن جان مشتاق را از نفحات پرنسيم رباني، در ظرف پر‌بركت جمعه معطر ساخته و نورانيت و صفا مي‌بخشد. نماز جمعه آن اجتماع پرشور و صميمانه و هفتگي رو‌ز‌هاي خداي سال و ماه است كه سدي فولادين و بنياني مرصوص براي حفظ و بقاء نظام اسلامي و منشوري جهاني براي معرفي اسلام ناب و اصيل است و روي اين اصل است كه دشمنان از آن سخت هراسان و منافقان بيمناك هستند.

در قرآن مجيد خداي سبحان، سوره‌اي به نام جمعه قرار داده و در آنجا با شدت و تأكيد تمام كه حاكي از وجوب اين فريضه عبادي ـ سياسي است مؤمنان را به شتاب بر اقامه آن فرا مي‌خواند و آنها را دستور به ترك داد و ستد و هر كار غافل‌كننده از ذكر خدا، مي‌دهد.

در احاديث متعدد نبوي و امامان معصوم نيز با صراحت كامل، وجوب آن بيان شده و ترك‌كننده آن اكيداً مورد نكوهش واقع شده است. فقهاي بزرگوار شيعه قائل به وجوب تخييري و حتي برخي مانند شيخ مفيد، صدوق و علامه مجلسي و شهيد ثاني و غير هم از متقدمين و حتي بعضي از فقهاي معاصر، قائل به وجوب عيني آن در عصر غيبت شده‌اند.

نماز جمعه مانند بعضي از واجبات ديگر، دو بعد مهم فردي و اجتماعي دارد كه در كلمه معروف و پرمعني، «عبادي ـ سياسي» خود را نشان مي‌دهد. جنبه فردي آن در رابطه با خود نمازگزار و آثار تربيتي و تزكيه‌اي آن است كه با ديد دروني خود فرد اين مسئله حاصل مي‌شود ولي جنبه اجتماعي آن، در رابطه با جامعه و آثار و بركات جمعي آن است كه با نگاه بيروني بدست مي‌آيد كه به هر يك آنها اشاره‌اي گذرا مي‌كنيم.

بعد فردي

نماز جمعه مثل ساير نمازها يك رابطه و راز‌ و نيازي با خداي بي‌نياز عالم هستي است كه دل انسان با توجه كانون خيرات و كمالات، به آن معبود يگانه نزديك‌ مي‌شود. امّا محيط خاص نماز جمعه و آن اجتماع پرشور، بركات ديگري نيز دارد كه نمازگزار با عنايت به آنها بيشتر به محبوب خود تقرب پيدا مي‌كند.

نماز‌گزار خود را در صف بندگان بي‌آلايش خداوند ديده و نيازمندي همه انسان‌ها را به سوي خدا با جان و دل احساس مي‌‌كند. خود را قطره ناچيزي در بين سيل خروشان انسان‌هاي عاشق و مخلص احساس مي‌كند.

بُعد اجتماعي - سياسي

در اين مورد ارزش تجمع و نقش سياسي آن امروز، بر كسي پوشيده نيست و انرژي و پتانسيل آن در پيشبرد اهداف مختلف اجتماعي، سياسي و غيره، در دنياي كنوني روشن و آشكار است.

در سراسر دنيا، دنياطلبان و دنياپرستان براي حفظ موجوديت خود از اجتماعات و پشتوانه مردمي كمك مي‌گيرند و گاهي يك تجمع اعتراض‌آميز، مقدمه سقوط يك دولت و يا تصويب يك قانون و نسخ قانون ديگر را سبب مي‌شود. تجمعات حمايت‌آميز و طرفدارانه نيز باعث قوام و پايداري يك نظام مي‌باشد.

اسلام نيز از اين مسئله غفلت نكرده و از ابتداي پيدايش، به جنبه سياسي فرايض نيز توجه كامل داشته و اين فرايض الهي را در بدنه خود تعبيه كرده است.

روز جمعه 5 مرداد سال 1358 برابر با سوم ماه مبارك رمضان سال 1399 ق. اولين نماز جمعه بعد از پيروزي انقلاب اسلامي به امامت مرحوم آيت‌الله سيد محمود طالقاني در دانشگاه تهران برگزار شد. امام خميني (ره) چند روز قبل از اين تاريخ اين مهم را به ايشان سپرده و حكم برپايي و اقامه نماز جمعه را صادر فرمودند. واگذاري اين تكليف عظيم و سنگين توسط رهبر فرزانه انقلاب در حساس‌ترين برهه از زمان انقلاب اسلامي بر عهده آيت‌الله طالقاني كه زبان گويايي براي بازگويي حقايق و رسوا نمودن دشمنان انقلاب داشت، امر خطيري بود.

جمعيت انبوه و ميليوني كه از نخستين ساعات بامداد اين روز از نقاط مختلف شهر تهران به دانشگاه و خيابان‌هاي اطراف هجوم آورده بودند با مشاهده امام جمعه، تكبيرگويان، حمايت خود را از رهبري امام خميني (ره) و نهضت الهي ايشان اعلام داشتند.

با آغاز اقامه نماز جمعه، گروهك‌هاي مغرور و منافق كه براي فريفتن مردم و براي واژگون نشان دادن مسائل و به انحراف كشيدن انقلاب، دست به تبليغات بسيار عظيم و خطرناك و حساب شده زده بودند، ناگهان با يك معجزه بزرگ الهي و اسلامي روبرو شدند و نقشه‌هاي خود را نقش بر آب ديدند. اتحاد و اجتماع صفوف نماز جمعه توطئه‌هاي حساب‌شده و ترتيب‌يافته منافقان را خنثي كرد و حيله و تزوير آنان را در هم شكست.

شياطين و منافقين در همه جا راه يافتند اما در صفوف به هم پيوسته نماز رسوخ پيدا نكردند. سرانجام از همين صفوف نماز جمعه بود كه مشت‌هاي گره كرده به سوي منافقان و احزاب و گروهك‌هاي مغرور و مستكبر و از خدا بي‌خبر نشانه رفت و آنان را متواري و نابود كرد.

نماز جمعه پس از پيروزي انقلاب همواره محلي براي هوشياري و آگاهي‌بخشي به مردم و نيز مكاني براي تزكيه نفس و خشوع و خضوع در برابر ذات خداوندي بوده است. احياي واقعي نماز جمعه در ايران يكي از دست‏آوردهاي عظيم انقلاب اسلامي ايران است و ما آن را مانند بسياري از بركات، مديون امام (س) هستيم. ايشان در كتاب «كشف‏الاسرار» كه در اولين سال‌هاي سلطنت محمدرضا شاه انتشار يافت، اشاره كوتاهي به مسئله نمازجمعه كردند ولي در كتاب «تحريرالوسيلة» كه در زمان تبعيد به تركيه تأليف فرمودند، به طور مشروح پيرامون آن مسائلي را ذكر كردند.

امام (ره) مي‏فرمايند، نمازجمعه از اهميت‏سياسي فوق‏العاده‏اي برخوردار است و تأكيد مي‏كنند كه اسلام، دين سياست است و هر كس خيال كند كه اسلام منفك از سياست است، جاهل بوده و از اسلام و سياست اطلاع ندارد. اين بيان واضح و قاطع حضرت امام (ره) از چندين نظر داراي اهميت است ولي در احياي نمازجمعه به عنوان تجلي تركيب اسلام و سياست نقش فوق‏العاده مهمي داشته است. يكي از تجليات مهم حضور دايمي مردم در صحنه بعد از پيروزي انقلاب عبارت از شركت آنها در نماز جمعه بود و جالب توجه است كه حضرت امام (س) تمام اقشار ملت، از جمله «زنان» را هم به شركت در نماز جمعه تشويق فرمودند.

نقش نماز جمعه در انقلاب اسلامي

نماز جمعه در انقلاب اسلامي يعني كانون حركت و پويايي و مانور قدرت در مقابل دشمن و در حقيقت نماز جمعه يعني نمايش وحدت و همدلي كه موجب دلگرمي دوستان و شكست و نااميدي دشمنان بوده، تلقي مي‌شود، نماز جمعه عرصه‌اي است كه در آن فرصت‌ها و تهديداتي كه براي اسلام و جامعه اسلامي متصور و مطرح هستند بايد بيان شوند، نماز جمعه يكي از عوامل مهم اقتدار نظام جمهوري اسلامي بوده و هست و اين اقتداربخشي به نظام در دوران دفاع مقدس به خوبي قابل مشاهده است.

اهميت نماز جمعه از نگاه مقام معظم رهبري

مقام معظم رهبري تأكيد فرموده‌اند: «نماز جمعه، جزو موضوعات كهنه‌نشدنى است. تكرار هر هفته با اين خصوصيات و اين تشريفات، خود حاكى از اين است كه حقيقت مستمرى در اين فريضه الهى نهفته است. اين حقيقت كه بايد مستمراً جريان پيدا كند، عبادت صرف هم نيست، عبادت را مردم خودشان به تنهايى در منازل و در هر نقطه‏اى مى‏توانند انجام بدهند. نماز جماعت هم يك امر مستحب است. آنچه اين اجتماع را اين طور مهم مى‏كند و فريضه مستمرى قرار مى‏دهد ـ كه در قرآن هم يك سوره به نام «جمعه» و يكى دو آيه بخصوص براى نماز جمعه وارد مى‏شود؛ «إذا نُوديَ لِلصّلاةِ مِنْ يَوْم الْجُمُعَة فاَسْعوا إلى‏ ذِكر اللّه و ذَرُوا البيع...»عبارت از جامعيت ا ين فريضه و دارا بودن جنبه معنوى و عبادى از يك سو و جنبه زندگى و اجتماعى و سياسى از سوى ديگر است»

تريبون نماز جمعه جايگاه حساس و مباركي است كه سكاندار آن بايد در درجه اوّل، انساني وارسته و خودساخته و درجه دوم آگاه و شجاع و هوشيار باشد تا فلسفه نماز جمعه به طور كامل عينيت پيدا كند. خطيب جمعه بايد نماز جمعه را محل وحدت و همدلي بين همه نيروهاي انقلابي كرده و با حركت در خط ولايت و رهبري مسئوليت خود را ادا كند.
جمعه 4 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 272]