؛ راهي براي گسترش آموزه‌هاي ديني

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: تبليغ ديني در فضاي مجازي؛ آسيب‌ها و ظرفيت‌ها/6«تبليغ در اينترنت»؛ راهي براي گسترش آموزه‌هاي ديني
گروه وبلاگ وIT: به گفته يك نظريه‌‌پرداز ارتباطات جنبش‌هاي ديني امروزه به صورت رايج براي گسترش آموزه‌هاي خود از اينترنت و تبليغ در اينترنت استفاده مي‌كنند و در برخي موارد با شناخت پتانسيل‌ها و قابليت‌هاي فضاي مجازي به خوبي توانسته‌اند از قابليت‌هاي آن بهره ببرند.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا)، موضوع ارتباطات ديني در محيط ساير، مقوله‌اي است كه بسياري از عالمان رشته‌ ارتباطات كه دغدغه‌هاي ديني دارند و نيز متفكران ديني كه با فضاي سايبر كمابيش آشنا هستند، به آن پرداخته‌اند.

ما در اين مقاله از بحث ارتباطات به رسانه و از رسانه به اينترنت و تبليغ در اينترنت مي‌رسيم. به اين ترتيب كه هم‌زمان با شكل‌گيري ارتباطات در فضاي واقعي در فضاي مجازي هم شاهد شكل‌گيري اين ارتباطات هستيم و به موازات آن روابط ديني و اعتقادي افراد شكل مي‌گيرد كه مي‌توان به واسطه ويژگي‌هاي اينترنت و فضاي مجازي گروه‌هاي ديني تشكيل داده و درجهت تبليغ اسلام با يكديگر به صورت بر خط به مباحثه بنشينيم.

گسترش و فراگيري اينترنت در چند سال اخير در كشور ما و فعاليت‌هاي نسبتاً موفق ساير اديان در فضاي سايبر از جمله عواملي است كه باعث شده اين موضوع به شكل جدي در كشور ما مطرح شود. با اين حال اگر در رابطه با اين موضوع جستجوي مختصري داشته باشيد، به اين نتيجه مي‌رسيد كه منابع بسيار كمي(چه فارسي و چه لاتين) در اين حوزه وجود دارد.

به‌ويژه اگر موضوع ديني‌بودن را به شكل جدي وارد مسأله كنيم، مي‌توان با جرأت گفت كه اين موضوع تا به حال در يك چارچوب تئوريك قابل قبولي بحث نشده‌است.

ارتباطات ديني در معناي عام كلمه

محور اصلي در فهم ما كه باعث برداشت‌هاي مختلف مي‌شود، موضوع «ارتباطات» و تركيب «ارتباطات ديني» است. نخستين برداشتي كه از مفهوم ارتباطات در اين موضوع به ذهن متبادر مي‌شود كه عميق‌تر، مبنايي‌تر و فلسفي‌تر بوده و به نوعي بر فهم ساير معاني ارتباطات اولويت دارد، ارتباط در معناي اعم كلمه است.

در اين تعريف عام، ارتباطات به عنوان يك عملي است كه داراي وجود است. بر مبناي يك تقسيم‌بندي مشهور كه مورد استفاده و استناد برخي بزرگان چون علامه جعفري(در مقدمه‌ي مباث حيات معقول) و آيت‌الله مصباح يزدي(در موضوع جامعه‌ آرماني اسلامي در كتاب جامعه و تاريخ) و دقت‌هاي عقلي و فلسفي خاصي نيز در آن لحاظ شده‌است، اگر از منظر انسان به مقوله ارتباط نگاه كنيم، ارتباطات انسان به چهار قسم تقسيم مي‌شود: ارتباط انسان با خدا، ارتباط انسان با خود، ارتباط انسان با طبيعت و ارتباط انسان با ساير انسان‌ها.

اگر اين مفهوم عام از ارتباطات مدنظر باشد، يكي از معاني تركيب «ارتباطات ديني»، ديدگاه‌هاي ديني در رابطه با مقوله ارتباطات است. طبيعتاً دين مبين اسلام در رابطه با ارتباطات، مطالب زيادي را بيان كرده‌است كه استخراج و بهره‌برداري از آن‌ها نوعي نگاه جامع و نظام‌مند و البته تبييني كامل و دقيق را مي‌طلبد.

فضاي مجازي به موازات دنياي واقعي

در رابطه با وقوع ارتباطات ديني در فضاي سايبر، بايد خاطرنشان كرد كه فضاي سايبر امكاني است كه نسبتاً جديد محسوب مي‌شود. هر چند فضاي سايبر در واقع بستر وقوع ارتباطات بوده و به نوعي داخل در تقسيم‌بندي چهارگانه‌ي ما از انواع ارتباطات (ارتباط انسان با خدا، ارتباط انسان با خود، ارتباط انسان با طبيعت، ارتباط انسان با ساير انسان‌ها) مي‌شود، اما تفاوت‌هاي عمده و اساسي آن با دنياي واقعي (Real World) و ويژگي‌هاي خاص آن باعث شده‌است تا برخي از صاحب‌نظران فضاي سايبر را دنياي ديگري در عرض دنياي واقعي بدانند.

واژه «زندگي» در اين فضا به اشتباه به كار نرفته‌است چرا كه اين دنيا توأمان و هم‌گام با دنياي واقعي بر وجود آدمي و باورهايش اثر مي‌گذارد. فضاي مجازي مكاني است كه فرد مي‌تواند فعاليت‌هاي دنياي واقعي خود را وارد كند.

دين و جهان بيني انسان در دنياي سايبر، فضايي گسترده براي تحقق يافتن است. فضاي مجازي دنياي وسيع و پيچيده‌اي است كه گروه‌ها و افراد مختلف با گرايش‌ها، باورها و اعتقادات گوناگون در آن زندگي مي‌كنند.

دين و تبليغ ديني در اينترنت

منظور از دين در فضاي متصل(آنلاين)، نوع نمايندگي دين در فضاي مجازي است كه مجموعه اطلاعاتي را در مورد دين در فضاي مجازي قرار مي‌دهد و كاربران مي‌توانند از آن اطلاعات استفاده كنند(عاملي،1386).

استفانو پيس(2004) اينترنت را يك رسانه گرم مي‌داند. به دليل اينكه احساسات را به صورت آنلاين مي‌توان تجربه كرد و ارتباط برقرار كرد. وي حضور اجتماعات مذهبي و تعاملات آنها را يك پديده حاشيه‌اي در اينترنت نمي‌داند بلكه براي اهميت فروم‌هاي مذهبي مثال مي‌آورد كه به دليل بعضي برخوردها در عكس العمل‌هاي افراد حاضر در يك اجتماع مجازي در وب‌سايت ديني، آن وب‌سايت مجبور شده‌است كه آن فروم را ببندد.

او دريافت كه جنبش‌هاي ديني امروزه به صورت رايج براي گسترش آموزه‌هاي خود از اينترنت و تبليغ در اينترنت استفاده مي‌كنند و در برخي موارد با شناخت پتانسيل‌ها و قابليت‌هاي فضاي مجازي جنبش‌ها به خوبي توانسته‌اند از قابليت‌هاي آن بهره ببرند.

با شناخت انواع حضورهايي كه در محيط وبلاگستان فارسي ديني است مي‌توان به نيازهاي كاربران در اين حوزه پي‌برد. اينترنت فضايي را براي نشر عقايد پديد آورده‌است و افرادي كه در جامعه به عنوان گروه‌هاي اقليت بوده‌اند و با عنوان گروه‌هاي خاموش حضور داشتند، به وسيله اينترنت مي‌توانند به بازنمايي خود، عقايد، افكار دين و مناسك خود بپردازند.

همان‌گونه كه گروه‌هاي ديني مي‌توانند از ويژگي‌هاي اينترنت بهره بگيرند، گروه‌هاي ضد دين و فرقه‌هاي ديگر هم مي‌توانند از اين بستر بهره ببرند. بنابراين اين مسئله ما را براين مي‌دارد تا تلاش و فعاليت خود را در رابطه با تبليغ دين اسلام در فضاي مجازي بيشتر كرده تا با انعكاس آن به حقانيت آن تاكيد كنيم.

به جاست كه اگر مي‌خواهيم بر عقايد تاثير بگذاريم از جماعت‌هاي مجازي استفاده كنيم. تنها با دادن آگاهي به تغيير عقيده نمي‌رسيم، بلكه با تعاملات ميان فردي كه در اينترنت با عنوان ارتباطات واسطه‌اي كامپيوتري امكان پذير شده‌است، در تاييد و تغيير عقايد مي‌توان دست برد.

وجود جماعت‌هاي مجازي را شايد بتوان بي‌بديل‌ترين خصوصيت اين رسانه دانست. به واسطه اين ويژگي اينترنت، افراد با اذهان مشترك، مي‌توانند با يكديگر به صورت بر خط به مباحثه بنشينند. در اين جماعت‌هاي مجازي افراد مي‌توانند به صورت هم‌زمان يا غير هم‌زمان براي سوالات خود پاسخي بيابند.(منتظرقائم، مهدي، تاتار، عبدالعزيز).

منابع:

منتظرقائم،مهدي. تاتار،عبدالعزيز، (1384)، اينترنت، سرمايه اجتماعي و گروه هاي خاموش، فصلنامه انجمن ايراني مطالعات فرهنگي و ارتباطات ،شماره 4، سال اول

يوسقي، مهدي(1386)، درآمدي بر مباني ارتباطات ديني در فضاي سايبر
دوشنبه 31 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 261]