موسيقي و همراهي انسان در مسير فطرت / 21موسيقي براي تأثير بر فطرت انسان‌ها بايد برآمده از اعتقادات خالق اثر باشد

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: موسيقي و همراهي انسان در مسير فطرت / 21موسيقي براي تأثير بر فطرت انسان‌ها بايد برآمده از اعتقادات خالق اثر باشد
گروه هنر: موسيقي براي تأثير بر فطرت خداجوي مخاطبانش محدوديتي در سبك ندارد بلكه مي‌تواند با اتكا بر اعتقادات قلبي و ديني خالق اثر بر لايه‌هايي از فطرت و ناخودآگاه شنونده مؤثر باشد.
هنرها در ذات و در اساس پيدايش براي ارضاي روحي و ذهني بشر ايجاد شدند؛ راهكاري ذهني و حسي كه نه به عمد بلكه ناخودآگاه نيازها، كمبودها، انتقادها و سخنان ناگفته آدميان را در نهاد خود منتقل مي‌كرد. رفته رفته با گسترش علوم و آگاهي بشر، بخش خودآگاه هم وارد اين عرصه شد و با پيدايش سبك‌ها و دوره‌ها به ابزاري شاخص و آشكارتر براي بيان ناگفته‌ها تبديل شد. در ميان هنرها موسيقي به عنوان انتزاعي‌ترين هنر، مانند شمشيري دولبه است كه لغزش از سوي مثبت و سازنده آن تأثيرات جبران‌ناپذير و ناهنجاري را بر ذهن شنونده مي‌گذارد البته اين ويژگي درباره ديگر هنرها هم صادق است اما در موسيقي به دليل تأثيرات سريع‌تر و ذهني به مراتب بيشتر مي‌شود.

موسيقي هنري است كه با ايجاد فضايي معنوي و فطري مي‌تواند هادي روان و ذات انسان به سوي ذات كلي و اصلي بشر؛ نيروي آفرينش و خالق جهان باشد. اين موضوع را كه موسيقي تا چه حد مي‌تواند انسان را در مسير فطرت قرار دهد و يا او را از مسير منحرف كند با چندتن از هنرمندان و دست‌اندركاران اين عرصه به گفت‌وگو نشسته‌ايم.

«مهرسيما سعادت» سرپرست و نوازنده گروه موسيقي «مدينا» است كه در پاسخ به خبرنگار ايكنا درباره موسيقي تأثيرگذار بر فطرت انسان‌ها ساز دف را به دليل دارا بودن حجم، زايندگي و پويايي بسيار مرتبط با ذات خداجوي مخاطبان مي‌داند.

وي مي‌گويد: دف به دليل داشتن فرم نيايشي در نواختن انسان را متوجه مظاهر هستي و كائنات مي‌كند.

«ميرمحمد اصل‌جليلي» سرپرست گروه موسيقي «جوانان استاد سليمي» تبريز نيز در پاسخ به همين پرسش مي‌گويد: به نظر من هر آهنگسازي كه آهنگ خود را آن‌ گونه كه بر دل خود مي‌نشيند و به آن ايمان دارد، ارائه كند مي‌تواند بر مخاطب تأثير بگذارد. در انتخاب اين قطعات نيز دل‌نشيني و رضايت مهم‌تر از ديگر موارد اهميت دارد زيرا اگر موسيقي با ذات آهنگساز و نوازنده عجين نباشد، هرگز مخاطب را به آرامش نمي‌رساند.

«فرمان فتحعليان» خواننده، نوازنده و آهنگساز موسيقي را از ازل متوجه ذات آفرينش مي‌داند و در اين‌باره مي‌گويد: ذات فطري موسيقي از بدو آفرينش الهي و آسماني بوده و به حتم اگر شنونده آن نيز انساني درونگرا باشد، از شنيدن آن متأثر و متوجه عالم بالا مي‌شود.

خواننده آلبوم «مست و خراب» تأكيد مي‌كند: تأثير، به نوع اجراي موسيقي بستگي دارد و نمي‌توان نوع خاصي را نام برد. به طور قطع موسيقي‌اي كه حاوي چنين بار عرفاني باشد، از هر نوعي كه باشد بر شنونده تأثير مي‌گذارد.

«ملك‌‌محمد مسعودي» خواننده موسيقي بختياري و سنتي كشور در گفت‌وگو با ايكنا مي‌گويد: تأثير بر فطرت مخاطب به وسيله موسيقي، متكي بر خلوص ذات خالق موسيقي است در غير اين صورت پيامي منتقل نمي‌شود و تأثيرها زودگذر است. اگر موسيقي بر دل مي‌نشيند، حتي اگر براساس اميال شخصي ساخته شده بايد ديد آهنگساز دستاورهاي خود را از جهان هستي منتقل كرده يا نه؛ كه به حتم اينگونه بوده كه بر دل شنونده هم نشسته است.

«ساناز ميلاني» خواننده پاپ و سرپرست گروه موسيقي «اوج پرواز»در مورد ويژگي اثري موسيقايي كه در هدايت فطرت انسان‌ها به سوي ذات باري تعالي مؤثر باشد، توضيح مي‌دهد: موسيقي در پركردن خلاءهاي روحي انسان‌ها نقشي به‌سزا دارد. هر اثري كه از نهاد و ذات خالق آن برآيد، بي‌شك بر دل مخاطب نيز مي‌نشيند.

وي با تأكيد بر حس آهنگساز و اهميت تكنيك در موسيقي، ادامه مي‌دهد: در اين راه نه هر موسيقي و نه هر سبكي اين تأثير را دارد بلكه اثري كه با احساسات عميق آهنگساز آميخته باشد و از نظر علمي نيز تكنيك را رعايت كرده‌ باشد، مناسب‌ترين موسيقي است.

در ادامه اين گزارش «نويد دهقان» نوازنده كمانچه و سرپرست گروه موسيقي قمر درباره ويژگي‌هاي موسيقي فطري مي‌گويد: هدف هنرمنداني كه سعي مي‌كنند محيط پيرامون خود را در خور زيستن كنند اول بايد به ديدن زيبايي‌ها در طبيعت و اطرافشان باشد تا در درك، دريافت و انتقال آن خوب عمل كنند. چيزي كه برآمده از نهاد خداجوي خالق آن باشد مسلما در تلطيف روحيه مخاطبان اثر نيز مؤثر خواهد بود و حداقل كار آن در خور زيستن كردن در محيط اطراف است.

وي با اشاره به اصول زيبايي‌شناسي تأكيد مي‌كند: تفكر افراد در نوازندگي و اصول زيبايي‌شناسي آن مهم است كه تعريف آن در 80 درصد موارد در دنيا يكسان است و مفهوم مشخصي دارد. تفاوت‌ها به طور محدود در سليقه‌ها است كه به 20 درصد باقي محدود مي‌شود.

«علي بكان» آهنگساز و مدرس موسيقي معتقد است موسيقي به ذات، الهي و آسماني است زيرا بر اساس كشف و شهود بشر در مظاهر طبيعت و هستي كشف و خلق شده است.

وي با اشاره به برداشت‌هاي منفي از اين هنر در طول تاريخ، تصريح مي‌كند: برخلاف رويكرد سودجويان در عصر حاضر، هنر در فطرت خود به ذات خداوند و هسته پاك و بي‌آلايش انسان كه با او نهادينه شده است، بازمي‌گردد و مي‌تواند گرفتار مسائل حاشيه‌اي نشود.

«مسعود شفيعي برزي» نوازنده سه‌تار و سرپرست گروه موسيقي «سرايه» در گفت‌وگو با ايكنا مي‌گويد: موسيقي گرچه در باطن علمي و براساس رياضيات است اما در ظاهر نتيجه آن كه به گوش مخاطب مي‌‌رسد، ارتباطي با حسابگري و نظم رياضي‌گونه ندارد پس اقبال مخاطب غيرقابل پيش‌بيني است.

وي با اشاره به اينكه به دليل كم‌تجربه بودن، در زمينه موسيقي فطري سابقه‌اي ندارد، درباره راهكار پيش روي هنرمندان جوان توضيح مي‌دهد: ما مي‌توانيم براساس تخصص خود در سبك موسيقي و كسب مهارت در آن، رفته‌رفته به يافته‌هاي جديد و مؤثر و در كل كاركردهاي خداجويي موسيقي دست يابيم كه در كوتاه‌مدت به دست نمي‌آيد.

«فرشاد جمالي» خواننده موسيقي و نوازنده تار و سه‌تار با اشاره به اينكه موسيقي در ميان هزاران راهي كه براي رسيدن به خدا وجود دارد، يكي از اصلي‌ترين راه‌ها است، توضيح مي‌دهد: تأثير، از راه صداقت ذاتي هنرمند امكان‌پذير است كه باعث مي‌شود شنونده تنها از روي نواي موسيقي پي به حالت شخصي هنرمند ببرد.

جمالي تبيين مي‌كند: اين مسئله دور از ذهن نيست و اتفاق افتاده است كه از روي صداي ساز يك نوازنده يا يك خواننده مي‌توان مهرباني، نامهرباني، ... و اخلاقيات او را تشخيص داده شده است. در كل اگر ذات خالق اثر پالايش نشده باشد، فراز و نشيب‌ها را نگذرانده باشد و به اصطلاح از آتش نگذشته باشد، نمي‌تواند اثر عميقي روي مخاطب بگذارد.

«اميد فتح‌اللهي» آهنگساز و كارشناس موسيقي تمام ويژگي‌هاي مؤثر موسيقي بر فطرت انسان‌ها را در موسيقي شرق خلاصه مي‌داند و معتقد است: اين خصيصه موسيقي كه روان و نهاد انسان‌ها را به سوي خالق هستي هدايت كند، به طور اخص در موسيقي شرق يافت مي‌شود.

وي موسيقي شرق را نزديك به خدا مي‌داند و مي‌گويد: در اين موسيقي خالق اثر متشكل از آهنگساز، نوازنده يا خواننده احساس نياز خود را به معبود نشان مي‌دهد و موسيقي در اين راه تنها وسيله است و اصل و مبدا چيز ديگري است.

«شاهين فرهت» آهنگساز و خالق سمفوني پيامبر اعظم(ص) هم تمام آثار موسيقي داراي ارزش فكري و هنري هنرمندان را بر فطرت مخاطب مؤثر مي‌داند.

وي پيام اصلي موسيقي را تأثير بر فطرت خداجوي مخاطبان مي‌داند و با اشاره به آثار آهنگسازان كلاسيك تشريح مي‌كند: از موسيقي جز اين نبايد توقع داشت. كافي است به آثار بزرگمردان عرصه موسيقي كلاسيك مانند باخ، موتزارت، هايدن، شوپن، بتهون و ... گوش دهيد. اين آثار مانند شعر حافظ كه هربار مي‌شنويد و مي‌خوانيد تازگي دارد، براي شنونده تكراري نمي‌شود.

«زمان خيري» نوازنده ني و كارشناس موسيقي در گفت‌وگو با ايكنا درباره تأثير موسيقي بر فطرت خداجوي مخاطبان مي‌گويد: موسيقي به عنوان هنري الهي و آسماني كه بر اساس اهداف سازنده و هدايت‌گر خلق شده است، كاركردي جز تأثير بر فطرت انسان‌ها و بيدارسازي حس خداجو ندارد و نخواهد داشت.

وي با اشاره به كاركردهاي منفي موسيقي تبيين مي‌كند: اين خصيصه تخريب و تلقين باورهاي منفي از عوارض موسيقي قرن گذشته تاكنون است كه بايد با احيا و شناخت عميق موسيقي الهي از تأثير منفي آن نوع جلوگيري كرد.

«محمد بيگلري‌پور» آهنگساز و رهبر اركستر سازمان صدا و سيما در گفت‌وگو با ايكنا با بيان اين مطلب كه موسيقي صد در صد تأثيري مستقيم و مؤثر بر فطرت خداجوي مخاطبان و شنوندگان دارد، تأكيد مي‌كند: اين امر وابسته به اعتقاد قلبي خالق اثر است در غير اين‌صورت تأثيري بر شنونده نخواهد گذاشت.

وي در سخنان خود بر پاك بودن و پاك زندگي كردن هنرمندان مؤكد است و مي‌گويد: در حال حاضر با مادي شدن زندگي، حتي شاعران ما نيز بايد ارتباط خود را با خداوند قوي كنند تا در كنار آهنگسازان، راهنماي مردم به ‌سوي خالق باشند.

«بهمن فريادرس» نوازنده كمانچه در گروه موسيقي جوان در پاسخ به اين پرسش بر بي‌ريا بودن آهنگساز معتقد است و مي‌گويد: موسيقي‌اي بر فطرت خداجوي انسان‌ها تأثير مي‌گذارد كه بي‌ريا باشد و سعي در خودنمايي آهنگساز، نوازنده و خواننده در آن نباشد.

وي پرهيز از ظواهر را راهكار هنرمندان موسيقي مي‌داند و تصريح مي‌كند: موسيقي‌اي كه ظواهر را ناديده بگيرد و از دل خالق آن برآمده باشد، حتما بر دل مخاطب مي‌نشيند و مصداق ضرب‌المثل معروف است كه هر آنچه از دل برآيد، لاجرم بر دل نشيند. اگر غرور و كبر در اثر نباشد، هم نوازنده و خواننده و هم شنونده را به كمال خواهد رساند.

در ادامه «محمدعلي كياني‌نژاد» نوازنده ني و سرپرست گروه موسيقي جوان كه گفته‌هاي فريادرس نوازنده كمانچه اين گروه پيش از اين آمد، در پاسخ به ايكنا مي‌گويد: هيچ هنري به ذات روي فطرت خداجوي انسان‌ها مؤثر نيست مگر اينكه صاحب هنر خدا را در ذات خود شناخته باشد.

وي بر خوشناسي هنرمند پافشاري دارد و تصريح مي‌كند: براي اين كار ابتدا بايد به خودشناسي برسيم يعني شخص بايد مدت‌ها در كار شناختن ذات خود و ماهيت انسان باشد و داشته‌هاي خود را بسنجد كه آيا اصلا آنچه دارد به درد ارائه در راه خدا مي‌خورد يا نه و از آن پس به دنبال اشاعه خداجويي در هنرش باشد.

«بهناز ذاكري» مدرس موسيقي، سرپرست گروه موسيقي «گلبانگ» و نوازنده سنتور در اركستر موسيقي ملي در پاسخ به ايكنا مي‌گويد: موسيقي مناسب صددرصد بر فطرت شنوندگان موسيقي تأثير مي‌گذارد زيرا اين پديده به‌طور ذاتي در ذهن و روان انسان‌ها نهفته است اما برداشت ما از آن، تفاوت‌ها را ايجاد مي‌كند.

وي با اشاره به تأثير موسيقي علمي و اصولي بر شنوندگان بر قانونمند بودن موسيقي تأكيد مي‌كند و مي‌گويد: قطعا موسيقي با كيفيت پايين و مبتذل نمي‌تواند آن تأثير معنوي را در شنونده ايجاد كند پس موسيقي با اصول و علمي در هر نوعي كه باشد، بر فطرت مخاطب اثر مي‌گذارد و من به شخصه در ميان انواع موسيقي، موسيقي عرفاني را داراي بيشترين تأثير معنوي بر فطرت خداجوي مخاطبان موسيقي مي‌دانم.

در ادامه اين گفت‌وگو «رازميك اوحانيان» رهبر گروه كر دفتر موسيقي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي موسيقي را بخشي از آفرينش جهان مي‌داند و با تكيه بر اين تعريف ادامه مي‌دهد: انساني كه خود را از طبيعت بداند با شنيدن موسيقي ذاتي طبيعت ناخودآگاه با سرچشمه آفرينش مرتبط مي‌شود و اگر در اعماق آن تفكر كند حتما متأثر نيز خواهد شد.

وي بر تعريف اصيل بودن موسيقي براي تأثير بر فطرت انسان‌ها صحه مي‌گذارد و تأكيد مي‌كند: موسيقي اصيل شامل همه موسيقي‌هاي علمي، متفكرانه و شناخته شده در تمام دنيا است يعني در عمل هيچ فرقي ميان موسيقي عرفاني و سنتي ايران با موسيقي كلاسيك غرب از نظر اصالت و داشتن وجوه الهي وجود ندارد.

در اين سلسله گفت‌وگوها «فرشاد فزوني» آهنگساز و طراح موسيقي تئاتر در پاسخ به خبرنگار ايكنا درباره كيفيت اثري موسيقايي و مؤثر بر ذات مخاطب توضيح مي‌دهد: موسيقي آسان‌‌تر از هر هنري بر روان مخاطبان خود تأثير مي‌گذارد و در پالايش انسان‌ها تأثير مستقيم‌تري دارد.

آهنگساز نمايش قرآني «كادانس» تصريح مي‌كند: اعتقادات خالق موسيقي تأثير مستقيم بر اثر و مخاطب آن دارد زيرا به نظر من خالق و مخاطب دو قطب سازنده و مكمل يك اثر هنري هستند. اعتقادات خالق اثر، مهم‌تر است و به قدرت و توانايي او در ارائه مفاهيم مورد نظرش بستگي دارد كه شنونده را با خود همراه كند.

«كامبيز روشن‌روان» نيز در پاسخ به اين پرسش ايكنا مبني بر چگونگي تأثير موسيقي بر فطرت مخاطبان به اعتقاد قلبي آهنگساز معتقد است و مي‌گويد: هرچه اين اعتقادات قوي‌تر باشد، تأثير محصول هنري بر مخاطب نيز بيشتر خواهد شد. در تاريخ موسيقي هم شاهد بوده‌ايم كه اكثر بزرگان اين عرصه حداقل يك اثر مذهبي ساخته‌اند و زماني اين كار را كرده‌اند كه به بلوغ فكري و هنري رسيده‌اند.

وي با اشاره بر تبلور اعتقادات ديني آهنگسازان در آثارشان براي تأثير بر شنوندگان تصريح مي‌گويد: اين افراد بيشتر در اين آثار به معنويات و اخلاقيات توجه كرده‌اند و همين امر باعث شده اثر جاودانه خود را به نحوي بسازند كه باورهاي ديني در درونش خود و اثرشان تقويت شده باشد.

پاسخ هنرمندان عرصه موسيقي كشور به اين پرسش ارائه شد. در ادامه اين گزارش كه در دو قسمت تنظيم شده است، سخنان اين هنرمندان درباره ديگر ابعاد مبحث تأثير بر فطرت خداجوي انسان‌ها تشريح مي‌شود.
دوشنبه 31 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 428]