روسيه و پيمان نيروهاى متعارف اروپا

واضح آرشیو وب فارسی:ابرار: روسيه و پيمان نيروهاى متعارف اروپا
ولاديمير پوتين، رئيس جمهور سابق روسيه در ۱۴ ژوييه ۲۰۰۷ با صدور حكمى مشاركت مسكو در پيمان نيروهاى متعارف در اروپا را به حال تعليق در آورد. بر مبناى اين تصميم اجراى قرارداد نيروهاى متعارف اروپا از سوى روسيه مادامى كه كشورهاى عضو ناتو نسخه جديد اين پيمان را به تصويب نرسانند، در حالت تعليق خواهد بود. به گزارش ايسنا هفته گذشته سالگرد صدور حكم به حالت تعليق در آمدن حضور روسيه در پيمان نيروهاى متعارف اروپا را پشت سر گذاشتيم. به همين مناسبت در گزارشى به بررسى علل وقوع اين رويداد مهم پرداخته شده است:
تاريخچه پيش از تشكيل پيمان نيروهاى متعارف اروپا
در سال ۱۹۷۲ ريچارد نيكسون، رئيس جمهور وقت آمريكا و لئونيد برژنف، رهبر وقت شوروى سابق براى برگزارى مذاكرات سياسى و نظامى جداگانه با يكديگر به توافق رسيدند. همچنين قرارشد كه كنفرانس امنيت و همكارى در اروپا با هدف بررسى امور سياسى و كاهش دو طرفه متوازن قوا (MBFR) برگزار شود. بدين ترتيب بود كه در سال ۱۹۷۵ كنفرانس امنيت و همكارى در اروپا با امضاى سندى ميان ۳۵ كشور جهان با عنوان «سند نهايى هلسينكى» انجام و پايان يافت. در سال ۱۹۷۹ مذاكرات در مورد كاهش دو طرفه متوازن قوا (MBFR) به دليل تصميم ناتو براى استقرار سلاح هاى هسته اى ميان برد جديد در اروپا توسط اتحاد جماهير شوروى به حالت تعليق در آمد. در سال ۱۹۸۶ ميخاييل گورباچف، آخرين رهبر اتحاد جماهيرشوروى تحت مذاكرات كاهش دو طرفه متوازن قوا پيشنهاد كاهش نيروهاى زمينى و هوايى و همچنين كاهش تسليحات متعارف هسته اى را از اقيانوس اطلس تا كوه هاى اورال روسيه مطرح كرد. اين پيشنهاد طى نشست معاهده ورشو در همان سال به طور رسمى عنوان شد. شوراى وزراى خارجه ناتو نيز در سال ۱۹۸۶ طى اعلاميه بروكسل در مورد كنترل تسليحات متعارف خواستار ايجاد ثبات در اروپا از طريق مذاكرات در مورد كنترل تسليحات متعارف از اقيانوس اطلس تا كوه هاى اورال در روسيه شد. در سال ۱۷ فوريه ۱۹۸۷ مذاكرات غير رسمى ميان۱۶ عضو ناتو وهفت عضو معاهده ورشو در وين آغاز شد. در اين مذاكرات طرف ها در مورد موضوع تسليحات متعارف در اروپا با يكديگر بحث و تبادل نظر كردند. چند ماه بعد يعنى در ۲۷ ژوئن ناتوپيش نويسى را طى كنفرانسى با حضور اين ۲۳ كشور (اعضاى ناتو و پيمان ورشو) ارائه كرد. اين پيش نويس خواستار پايان حملات غيرمنتظره و عمليات هاى تهاجمى گسترده عليه اعضاى ناتو و پيمان ورشو شد. در همين حال بود كه در دسامبر معاهده قواى هسته اى ميان برد (INF) ميان آمريكا واتحاد جماهير شوروى به امضا رسيد كه تحت اين معاهده دو كشور مجاز بودند كه بازرسى هايى را از مناطق نظامى دو كشور انجام بدهند. طى اجلاس ماه مى ۱۹۸۸ مسكو، رونالد ريگان، رئيس جمهور وقت آمريكا و گورباچف بر اهميت ثبات و امنيت در اروپا تأكيد كردند. در ماه دسامبر همان سال گورباچف در سازمان ملل خروج يك جانبه۵۰ هزار نيرو از شرق اروپا و انحلال ۵۰۰ هزار نيروى شوروى سابق را اعلام كرد.
روند شكل گيرى پيمان (CFE)
روند تشكيل پيمان نيروهاى متعارف اروپا در اصل طى سالهاى پايانى جنگ سرد مورد بحث قرار گرفت و به نتيجه رسيد. براساس اين پيمان محدوديت هاى چشم گيرى در استفاده از تجهيزات نظامى متعارف در اروپا (از اقيانوس اطلس تا كوه هاى اورال در روسيه) اعمال و دستور از بين بردن تسليحات اضافى اعضاى اين پيمان نيز صادر شد. پيمان كاهش سلاح هاى متعارف اروپا در سال ۱۹۹۰ ميلادى و در آستانه فروپاشى اتحاد جماهير شوروى توسط كشورهاى عضو پيمان ناتو و ورشو در پاريس امضا شد. اين توافقنامه در سال ۱۹۹۹ در تركيه و پس از اعمال اصلاحات بار ديگر از سوى اعضا به امضا رسيد. بر اساس اين پيمان در محدوده كشورهاى عضو تعداد تانك ها و توپخانه ها نبايد از ۴۰ هزار و نفربرهاى زرهى نيز نبايد از ۶۰ هزار دستگاه فراتر روند. علاوه بر اين هر كشورعضو سالانه بايد دوبار اطلاعات مربوط به استقرار نيروهاى نظامى خود را در اختيار شركاى ديگر قرار دهد. در همين راستا نيز براى اثبات صحت اطلاعات حق بازرسى هيأت هاى نظامى كشورهاى عضو قرارداد از مراكز نظامى محفوظ است. با اين وجود پس از اين توافق تاكنون چهار كشور روسيه، بلاروس، قزاقستان و اوكراين اين پيمان را به طور كامل تصويب كرده اند و بقيه كشورهاى عضو به بهانه عدم خروج كامل نيروهاى روسيه از گرجستان و مولداوى از تصويب آن خوددارى مى كنند.
مذاكرات بر سر پيمان نيروهاى متعارف اروپا
در ژانويه ۱۹۸۹ اعضاى پيمان ورشو و ناتو طى حكمى به طور رسمى خواستار مذاكرات رسمى در مورد موضوع قواى مسلح متعارف در اروپا شدند. اين حكم اهدافى را براى معاهده پيمان نيروهاى متعارف اروپا تعيين كرد و اصولى را براى مذاكرات رسمى تشكيل داد. بدين ترتيب بود كه در نهم مارس ۱۹۸۹ در وين مذاكرات آغاز شد. همچنين زمانى كه جورج بوش پدر و فرانسوا ميتران، رئيس جمهور اسبق فرانسه در ماه مى همان سال با يكديگر ديدار كردند. بوش اعلام كرد كه با كاهش هلى كوپتر ها و هواپيما ها موافقت كرده است. وى همچنين پيشنهاد كاهش ۲۷۵ هزار پرسنل نظامى آمريكا و شوروى سابق مستقر در اروپا را مطرح كرد. اين پيشنهاد بوش پدر به طور رسمى طى اجلاس ناتو در سال ۱۹۸۹ مورد تأييد اعضا قرارگرفت. در ماه نوامبرهمين سال ديوار برلين فرو ريخت و چند ماه بعد نيز انقلاب هايى در مجارستان، چكسلواكى، رومانى و بلغارستان به وقوع پيوست. بوش و گورباچف موافقت كردند كه روند كنترل تسليحات را سرعت ببخشند.
امضاى پيمان نيروهاى متعارف اروپا
تمامى اعضاى ناتو و پيمان ورشو در سال ۱۹۹۰ پيمان نيروهاى متعارف اروپا را امضا كردند. در ۱۹ نوامبر ،۱۹۹۰ ۲۲ كشور در پاريس اين پيمان را امضا كردند.
خروج روسيه از پيمان نيروهاى متعارف اروپا
به دنبال تلاش هاى آمريكا براى استقرار سامانه دفاع موشكى خود در اروپا و مخالفت شديد مسكو با اين طرح ولاديمير پوتين، رئيس جمهور پيشين روسيه در نطقى در ۲۶ آوريل ۲۰۰۷ تهديد كرد كه در صورت عدم بازنويسى پيمان نيروهاى متعارف اروپا، روسيه از اين معاهده خارج خواهد شد. پوتين اعلام كرده بود كه طى كنفرانس اعضاى پيمان نيروهاى متعارف اروپا كه از ۱۱ تا ۱۵ ژوئن در وين برگزار مى شد، نسخه جديد اين پيمان بايد مورد تأييد تمامى اعضا قرار بگيرد. با توجه به عدم اجابت درخواست هاى پوتين طى اين كنفرانس وى طى حكمى در ۱۴ ژوييه ۲۰۰۷ به طور رسمى حضور مسكو را در پيمان نيروهاى متعارف اروپا به حالت تعليق در آورد. در اين حكم آمده بود كه اين حكم ۱۵۰ روز آينده لازم الاجراست.
دلايل روسيه براى خروج از اين پيمان
مسكو دلايل فراوانى را براى خروجش از پيمان نيروهاى متعارف اروپا اعلام كرد. مسكو معتقد بود كه ارتباط ايجاد شده ميان تأييد نسخه جديد پيمان نيروهاى متعارف اروپا و خروج نيروهاى روسى از گرجستان و مولداوى مشروعيت ندارد. اين در حالى است كه اكثر اعضاى اين پيمان اعلام كرده اند در صورتى نسخه جديد پيمان نيروهاى متعارف اروپا را امضا مى كنند كه روسيه نيروهايش را از مولداوى و گرجستان خارج كند. مسكو معتقد است كه موضوع خروج نيروهايش از اين دو كشور يك موضوع دو جانبه با گرجستان و تفليس است و هيچ ارتباطى به دخالت ناتو ندارد. روسيه همچنين اعلام كرد كه گسترش ناتو در سال هاى ۱۹۹۹ و ۲۰۰۴ تجهيزات نظامى اعضاى اين پيمان را فراتر از محدوديت اعلام شده در اين معاهده مى كند. به همين دليل خواستار كاهش اين تجهيزات شد كه هيچ پاسخ مثبتى دريافت نكرد. مسكو خاطرنشان كرده بود كه استقرار يگان هاى نظامى آمريكا در رومانى و بلغارستان تأثيرات منفى بر ائتلاف كشورهاى عضو پيمان نيروهاى متعارف اروپا مى گذارد. روسيه همچنين يكى از دلايل خروجش از پيمان نيروهاى متعارف اروپا را عدم تلاش كشورهاى عضو در ارائه نسخه جديد از اين معاهده عنوان كرد. روسيه هشدار داده بود كه در صورت عدم تصويب نسخه جديد به طور يك جانبه از اين پيمان خارج خواهد شد. اما به گفته كارشناسان سياسى دليل اصلى خروج روسيه از پيمان نيروهاى متعارف اروپا، پاسخ كوبنده مسكو به طرح سپر دفاع موشكى آمريكا در اروپا بوده است. روسيه به شدت با طرح سپر دفاع موشكى آمريكا در اروپا مخالفت كرده و اين طرح را خطرى براى امنيت ملى خود توصيف كرده است. اين كارشناسان معتقدند پوتين با اعلام حكم خروج يك جانبه روسيه از پيمان نيروهاى متعارف اروپا تلاش كرد پاسخى قاطعانه به طرح سپر دفاع موشكى آمريكا در اروپا بدهد.
واكنش ها
پس از خروج يك جانبه روسيه از پيمان نيروهاى متعارف اروپا، ناتو به شدت ازاين اقدام مسكو ابراز تاسف كرد و اين موضوع را «گامى دريك مسيراشتباه» توصيف كرد. ناتو همچنين ابراز اميدوارى كرد تا با برگزارى مذاكرات با روسيه، مسكو رابه بازگشتن به اين پيمان متقاعد كند. آمريكا به همراه چند كشورعضو اتحاديه اروپا از جمله آلمان، لهستان و رومانى نيز به شدت از اين تصميم مسكو ابراز نگرانى كرد. اين در حالى است كه نيكولاى بارديوژا، دبيركل سازمان معاهده امنيت جمعى (CSTO) و ميخاييل گورباچف آخرين رهبر شوروى سابق از اين اقدام پوتين حمايت كردند.
پيامد ها
پس از خروج از پيمان نيروهاى متعارف اروپا، روسيه اعلام كرد كه كناره گيرى ازاين پيمان مى تواند عاملى براى تأييد نسخه جديد پيمان نيروهاى متعارف اروپا شود. كرملين تأكيد كرد كه حكم خروج روسيه از اين معاهده به معناى اين نيست كه درها براى انجام بسته است و در راستاى انجام مذاكرات مى توان اختلافات را از بين برد. سرگئى لاوروف، وزيرخارجه روسيه نيز در اظهارنظرى اعلام كرد كه به موجب اين حكم، روسيه ديگر هيچ الزامى براى كاهش نيروها و تسليحات متعارف خود ندارد. برخى كارشناسان سياسى معتقدند كه دليل اصلى خروج روسيه از پيمان نيروهاى متعارف اروپا نوعى چانه زنى كرملين با كاخ سفيد بر سر طرح دفاعى كاخ سفيد در شرق اروپا بوده است. خروج روسيه از اين پيمان در حالى انجام شد كه تا ۶ سال آينده جهان در آستانه مرحله اى قراردارد كه ديگرهيچ توافقنامه اى ميان مسكو و واشنگتن براى محدود سازى تسليحات تهاجمى و دفاعى وجود نخواهد داشت و روابط دو كشور وارد «بازى بدون قانون» مى شود. به همين دليل بسيارى از كارشناسان معتقدند اين رقابت تسليحاتى و نيز اصرار آمريكا براى استقرار سامانه دفاع موشكى خود در شرق اروپا انگيزه اصلى تعليق اجراى قرارداد نيروهاى متعارف در اروپا از سوى روسيه بوده است.
دوشنبه 31 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابرار]

[مشاهده در: www.abrarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 511]