اجتماعي - عملكرد كاركنان ادارات در گرو تغذيه صحيح

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: اجتماعي - عملكرد كاركنان ادارات در گرو تغذيه صحيح
اجتماعي - عملكرد كاركنان ادارات در گرو تغذيه صحيح

دكتر رضا اماني:شايد روزگاري تغذيه را فقط براي برآوردن نيازهاي طبيعي فيزيولوژيك افراد در نظر مي‌گرفتند؛ اما امروزه نه تنها تغذيه يك ضرورت زندگي محسوب مي‌شود، بلكه الگوي غذايي سالم، براي پيشرفت جوامع و ارتقاي سطح توليد و بهره‌وري در كشورها عامل مهمي برشمرده مي‌شود. مشخص شده است كارگراني كه به صورت شيفتي كار مي‌كنند، دچار مشكلات گوارشي نظير زخم‌هاي گوارشي، يبوست اسهال، سوزش سردل و كاهش اشتها شده و نيازمند ايجاد تغييراتي در برنامه غذايي روزانه و زمان صرف غذا هستند. بدن انسان به طور طبيعي داراي يك نظم بيولوژيك است كه با خواب شبانه تنظيم مي‌شود. به هم خوردن اين نظم طبيعي موجب بروز اختلالاتي در دستگاه گوارش و ديگر دستگاه‌هاي بدن مي‌گردد. همچنين استفاده زياد از قهوه‌(كافئين) براي بيدار ماندن در شب، خوردن غذاي چرب يا حجيم در بعد از ظهر يا شب، با عجله غذا خوردن و كمي تحرك بدني، همگي در تشديد اختلالات ياد شده تأثير بارزي دارند. در مراكزي كه چند نوبت (شيفت) كاري دارند، نظير كارخانه‌ها، بيمارستان‌ها، فرودگاه‌ها و ادارات پليس، نظم در برنامه غذايي روزانه، توزيع متناسب انرژي در وعده‌هاي غذايي، تنوع غذايي، توجه به زمان مصرف مواد غذايي پركربوهيدرات و پرپروتئين و تنظيم زمان خواب در كاهش خستگي و بهبود عملكرد كاركنان و افزايش رضايت‌مندي آنان مؤثر است.

لزوم ايجاد تغييرات در برنامه غذايي كاركنان
تحقيقات پيشرفته در دو دهه اخير نشان داده است كه با مصرف غذاهاي پركربوهيدرات (نشاسته‌اي و قندي)، توليد يكي از ناقل‌هاي عصبي در مغز به نام سروتونين افزايش يافته و علاوه بر بهبود خلق و خو، زمان و عمق خواب نيز بهتر مي‌شود. بنابراين توصيه‌ به مصرف اين گونه مواد غذايي قبل از خواب در افزايش خواب و استراحت افراد نقش سودمندي دارد. از سوي ديگر مصرف مواد غذايي پروتئيني، با افزايش توليد ناقل‌هاي شيميايي به نام كاتكول آمين‌ها در مغز(نظير نوراپي‌نفرين)، سبب افزايش هشياري و رفع خواب‌آلودگي در فرد مي‌گردد. با اين توضيح ساده مي‌توان يك برنامه غذايي مناسب را براي بيداري يا خواب افراد نوبت كار(شيفتي) تنظيم كرد. در اينجا لازم به يادآوري است كه غذاهاي نشاسته‌اي و پركربوهيدرات در عين حال مي‌توانند پرحجم نيز باشند، از اين رو بايد حجم غذاي مصرفي و امكان بروز خستگي پس از آن را در نظر داشت. خوردن بيسكويت يا كيك يا يك ليوان شير در بهبود خواب موثر است. غذاهاي حاوي هورمون ملاتونين نظير ذرت، گوجه‌فرنگي، برنج، جو و موز نيز به خواب منظم كمك مي‌نمايند.
از سوي ديگر غذاهاي پروتئيني نظير پنير كم‌چرب، گوشت‌ها و تخم‌مرغ آب‌پز نيز باعث ارتقاي سطح هشياري مي‌شوند.
در برخي منابع نيز به تأثير سودمند ويتامين‌هاي گروه B و C در كاهش فشارهاي كاري و استرس اشاره شده است. پيشگيري از افت قندخون در زمان كار، به حفظ هوشياري كمك مي‌كند. از اين رو افزايش تعداد و كاهش حجم وعده‌هاي غذايي به حفظ قندخون كمك خواهد كرد. همچنين در بسياري از پژوهش‌ها ذكر شده است كه مصرف صبحانه براي حفظ هوشياري در روز و بهبود عملكرد مغزي و ذهني نقش چشمگيري دارد. توصيه‌ مي‌شود از مصرف چاي يا قهوه غليظ خودداري شود، زيرا الگوي خواب را دچار وقفه مي‌كنند. در غير اين صورت زمان مصرف چاي يا قهوه غليظ حداقل تا 4 ساعت پيش از خواب در نظر گرفته شود.
توصيه‌هاي تغذيه‌اي
1- به افرادي كه نوبت‌هاي شب كاري دارند توصيه مي‌شود كه يك وعده اصلي در بعداز ظهر و يك وعده اصلي در نيمه زمان شيفت مصرف كنند. وعده‌هاي غذايي سنگين سبب خواب‌آلودگي و افت كار‌ايي مي‌شود.
2- اصل تعادل و تنوع در مصرف غذا در اينجا نيز كاربرد دارد، بدين معني كه تمام گروه‌هاي غذايي اصلي طي روز خورده شوند.
3- فاصله بين وعده‌ها نبايد بيش از 5-4 ساعت باشد.
4- در نوبت‌هاي كاري بعدازظهر لازم است كه وعده اصلي در ظهر باشد و طي شيفت مصرف نشود. غذاهايي نظير گوشت كم‌چربي، سبزي‌هاي تازه، پنير رنده شده، جوجه بدون استخوان و پوست، ماكاروني، سالاد فصل، لوبياي كنسرو شده و تخم‌مرغ آب‌پز جهت شيفت‌كاران توصيه مي‌شود.
5- بهتر است كاركنان، غذا را با خود به محل كار ببرند و متكي به غذاي بيرون نباشند.
6- هر روز صبح، صبحانه كامل ميل شود.
7- وعده‌هاي سبك، متعدد و حاوي نشاسته انتخاب شوند.
8- از افزودن چاشني‌ها، ادويه و روغن اضافي به غذا پرهيز شود.
9- قندهاي ساده باعث افزايش و افت قند خون متعاقب آن مي‌گردند؛ از اين رو بهتر است محدود شوند.
10- خانم‌هاي شيفت كار كه تحرك كمي دارند نياز به املاحي نظير كلسيم دارند. ولي از سوي ديگر توصيه مي‌شود كه انرژي دريافتي خود را محدود كنند.
11- در محيط‌‌هاي گرم، به دليل تعريق، امكان بروز سردرد و خشكي پوست، ابتلا به بيماري و تضعيف سيستم ايمني بدن بيشتر مي‌شود. به همين دليل مصرف مايعات در حين كار الزامي است. همچنين كارفرمايان جهت بهبود بهره‌وري لازم است كه امكان ورزش روزانه كاركنان را فراهم آورند؛ زيرا ورزش علاوه بر افزايش تندرستي جسم، در بهبود خلق و خوي افراد نيز تأثير چشمگيري دارد.
نتيجه‌گيري
كاركنان سازمان‌ها و ادارات براي عملكرد بهتر، نيازمند داشتن يك الگوي تغذيه‌اي صحيح و مناسب هستند و تنظيم يك برنامه غذايي متنوع و سالم علاوه بر ارتقاي رضايت‌مندي آنان، در بهبود هوشياري و خلق و خو در محيط كار و نيز منزل، تأثير بارزي خواهد داشت. رعايت اصول يك تغذيه متعادل نظير مصرف تمام گروه‌هاي غذايي سالم و ترجيحا طبيعي، مصرف 8- 6 ليوان مايعات در روز؛ مصرف حداقل 500 گرم سبزي‌ها و ميوه‌هاي تازه؛ پرهيز از غذاهاي پرچاشني و پرچرب و شور؛ صرف غذا به ‌آرامي و بدون عجله؛ صرف صبحانه و محدود كردن غذاهاي خيلي شيرين و شيريني‌هاي ساده، در افزايش كارايي افراد مؤثر است.
شنبه 29 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 459]