دايره المعارف آموزش عالي

واضح آرشیو وب فارسی:آفرينش: دايره المعارف آموزش عالي
ارتقاي كيفيت مديريت دانشگاهها

(قسمت اول )
ارتقاي كيفيت مديريت دانشگاهها يكي از مباحث حاد دنياي امروز است ، چرا كه آموزش عالي هم اكنون درهمه جهان دستخوش بحرانهاي گوناگون شده است عواملي چند از قبيل محدوديت هاي مالي ،فقدان ارتباط ميان محتوا وروش در دوران توسعه سريع دانشگاه و عصر فناوري اطلاعات ،اشتغال كتاب دانش آموختگان دانشگاهي و تقاضاي اجتماعي براي پاسخ گويي ،دانشگاهها را تحت فشار شديدي قرار داده تا از نظر اقتصادي قابل توجيه باشد .
تغييرات الگويي در روشهاي مديريت آموزشي بيش از پيش در وزارتخانه هاي مربوط ديده مي شود كه روز به روز وهر چه بيشتر مسئوليت مديريت را به موسسات آموزش عالي ودانشگاهها واگذارمي كنند وخود به تعيين خط مشيها وامور مربوط به نظارت مي پردازند .اين پديده مستلزم افزايش مهارت مديران ارشد موسسات آموزشي در حوزه عملكرد خود مي باشد .
موسسات بين المللي برنامه ريزي آموزشي ،يونسكو ،سازمان همكاري اقتصاد وتوسعه بانك جهاني ،دولتها وحتي خود موسسات آموزشي با اطلاع وپيش بيني اين مشكلات براي بررسي مسائل مربوط به مديريت آموزش عالي طرح هاي پژوهشي ابين المللي را در سطح دانشگاهها ارائه وپي ريزي كرده اند تا بوسيله آن بتوان در مورد روشهاي بكارگيري مطلوب تر منابع موجود،ا قدام براي بهبود كارايي مديريت وبدست آوردن بيشترين وبهترين نتايج جوابگو بودن در برابر تحولات ودگرگونيهاي پر شتاب دنيايي كه به سرعت در حال توسعه ورشد است ،راه حل هاي اساسي پيدا نمود .
ايجاد تغييرات در اكثر موسسات آموزش عالي كشورهاي در حال توسعه شوع شده است وبهتمام دانشگاههايي كه جايگاه خود را در اين دنياي پر تحرك وپويا نيافته اند كمك مي كند تا موسسات آموزشي خوبي براي توسعه اجتماعي -اقتصادي كشور خود باشند .هر چند موسسات آموزش عالي بايد از اينكه اين تغييرات در بطن موسسات وكشور خودشان ظهور مي كند استقبال كنند .به طور اخص بايد خواسته وعلاقه آنها براي تطابق با نيازها و اولويتها ،در رسالت سازمان وبرنامه هاي ملي آنها بيان شود .
در كشور ايران نيز راهبردهاي ارتقاي كيفي مديريت دانشگاهها بايد در سرفصل برنامه ها و اهداف آموزش عالي قرار گيرد .طبق آمار آموزش عالي در1377 هر ساله حدود 160 هزار نفر از فارغ التحصيلان دبيرستانها وارد آموزش عالي دولتي مي شوند ،اين آمار نشان دهنده عزم راسخ جوانان كشور براي كسب علم و بهبود زندگي است .هم چنين ارائه خدمات آموزش عالي براي حدود 700 هزار نفر را كه نسبت به قبل از انقلاب چند برابر شده است ،مي توان جزو توفيقات كم نظير درآموزش عالي كشور قلمداد نمود .گسترش آموزش عالي در بعد كمي در واقع فراهم شدن فرصت براي رشد جوانان كشور مي شود كه بايد با رشد علمي -پژوهشي وتربيت فارغ التحصيلان توانا با مهارتهاي مورد نياز جامعه در زمينه هاي مختلف همراه باشد .گسترش نظام اداري دانشگاهها وتنوع وظايف وخدمات و وسعت عملياتي وكاهش بودجه دانشگاهي با توجه به تورم اقتصادي از ديگر سو ايجاب مي نمايد كه در ابعاد ارتقاي كيفي مديريتهاي دانشگاهي اقدامات جدي به عمل آيد .اين مقاله با مرور پژوهشهاي انجام شده در دهه اخير در كشورهاي در حال توسعه ،مسائل مشترك مديريت دانشگاهها در دنياي امروز را برشمرده و ضمن تجزيه وتحليل چالشهاي موجود بر سر راه موسسات اموزش عالي جهان ،راهبردهاي اساسي را در ارتقاي كيفي مديريت دانشگاهها تبيين مي نمايد .
چالشها وراهبردهاي ارتقاي كيفي دانشگاهها
بر اساس پژوهشهاي انجام شده در ده سال اخير بوسيله سازمانها ،موسسات ،مراكز وانجمنهاي بين المللي ،چالشها ومسائل مشترك مديريت دانشگاهها در كشورهاي در حال توسعه عبارتند از :افزايش تقاضاي ورود دانشجو ،اجبار كاهش هزينه هاي سرانه دانشجو ، نياز به يافتن منابع مالي جديد ، نياز به بهبود نحوه بهره برداري از منابع موجود ،تنوع شرايط پذيرش دانشجو ،تحت فشاربودن براي ايجاد پيوند نزديكتر با بخش صنعت ، تحت فشار بودن براي گسترش آموزش از راه دور،از دست رفتن كارايي با توجه به تحولات سريع اجتماعي وحداقل آزادي واستقلال در دانشگاهها بر اساس همين پژوهشها مهم ترين راهبردهاي ارتقاي كيفي دانشگاهها عبارتند از :ادغام دانشگاهها براي بهبود كارايي واثربخشي آنها ،ايجاد نظام خود گردان ومسئوليت پذير،بهينه سازي مديريت دانشگاهها ،مديريت امور مالي ،مديريت اعضاي هيئت علمي ، مديريت تحقيقات وارتباط با بنگاههاي اقتصادي ،مديريت فضاهاي فيزيكي وارائه نظامهاي آموزشي متنوع
دراين مقاله تلاش مي شود مهم ترين راهبردها كه در دهه اخير براي ارتقاي كيفي مديريت دانشگاهها از كارايي مناسبي برخوردار بودند طرح شود ومورد بررسي قرار گيرد.
ادغام دانشگاهها ، راهبردي براي بهبود كارايي واثربخشي آنها : راهبرد ادغام دانشگاهها به طرق گوناگون از تلاشهاي اخير بهبود كارايي آموزشهاي عالي بوده است .طبق گزارشهاي به دست آمده ،تا كنون اكثر تجارب حاصله متعلق به آن دسته از نظامهاي خود گرداني بوده كه به موجب حكم ناشي از سياست دولت خود ملزم به انجام اصلاحات بوده اند، مانند انگلستان ،هلند ودر راس همه استراليا .با وجود اين ،از كشورهايي كه به سوي نظام خود گرداني گام بر مي دارند ،مانند كشورهاي نورديك (سوئد ،ايسلند ،دانمارك ،فنلاند ونروژ)نيز گزارشهايي دال بر ادغام موسسات كوچك ارائه شده است .در كشورهاي اروپاي شرقي (كه خود گرداني با مشكلاتي روبروست )طرح هاي مربوط به تحول ،همه موسسات را اعم از ادغام شده ونشده در بر مي گيرد .در منطقه آمريكاي لاتين تاكنون تنها از كوبا به عنوان كشوري كه از طرح ادغام پيروي مي كند ياد شده است .از موسسات تحت برنامه ريزي متمركز كه بسياري ازآنان از نوع درهاي باز هستند گزارشهاي معدودي درباره ادغام وبيشتر در مورد ايجاد موسسات چند شعبه اي ارائه شده است ،مانند فرانسه وايتاليا كشورچين در اين زمينه استثناست وامروزه در ان تحقق وتوسعه آموزش عالي يك نگراني به شمار مي آيد .مطالعه موردي استان هيوباي در مورد چين نمايانگر يك طرح راهنما در خصوص ادغام دو موسسه فني است ،طرحي كه هدف از آن ،فراهم نمودن رهنمودهايي براي دولت در جهت اقدامات قابل تحقيق آتي بود .نتايجي از اين قبيل كه بر اثر تجربه به دست آمده اند ،بايد براي بسياري از مديران آموزش عالي سودمند باشد ،بويژه اكنون كه با توجه به مطالعات انجام شده ،روشها ،شرايط ومشكلات مشترك بسياري در امر ادغام در موسساتي كه از نظر نوع ومحل با يكديگر متفاوت اند ،بروز نموده است .ادغام ها در سطوح ملي ،دانشگاهها وگروههاي آموزشي انجام پذير هستند .ادغام در سطح ملي داراي اهداف متعدد وچند جانبه اي است .همچنين موسسات اموزش عالي ودانشگاهها ممكن است به دلايلي چون امكان افزايش بودجه در( استراليا،بودجه اضافي براي رايانه ،ارتباطات راه دور،تغيير محل وبازنشستگي زودتر از موعد )افزايش قدرت وحيثيت وبا صرفه جويي مبادرت به ادغام ورزند .در اين رابطه ميتوان به ادغام دانشگاهها چند پرديسه وادغام بعضي از دانشكده ها دريكديگر براي ارتقاي كيفي در بسياري از دانشگاههاي جهان اشاره كرد .
يكي ديگر از انواع ادغامها ، ادغام در سطح گروههاي آموزشي است .چنين تغييراتي دردانشگاههاي كشورهاي در حال توسعه صورت گرفته است .انها هدفهاي مختلفي مانند سوق دادن دانشگاه به راههاي پوياتر وامثال ان را دنبال مي كردند .
(ادامه دارد ...)
جمعه 28 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفرينش]

[مشاهده در: www.afarineshdaily.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 242]