ديدگاه حضرت علي (ع) در مورد حكومت‌داري

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: ديدگاه حضرت علي (ع) در مورد حكومت‌داري
گروه خبرنگاران افتخاري / جمشيد غضنفري: بنابر فرمايشات حضرت علي عليه السلام عده‌اي از مردم كه خصوصيات اخلاقي خاصي دارا مي‌باشند بايد از حكومت و مسئوليت‌هاي آن حذف شوند.
1- عيب‌جوها

امام علي عليه السلام به مالك اشتر حاكم مصر مي‌نويسد: «وَليَكُن أبعَد رعيّتك منك، و أشنأهم عندك، أطلبهم لمعائب النّاس؛ فإنّ في النّاس عيوباً، الوالي أحقّ من سترها؛ آنها كه نسبت به رعيت عيب‌جوترند از تو دور باشند زيرا مردم عيوبي دارند كه والي و رهبر در پوشيدن و پنهان كردن آنها از همه سزاوارتر است.»(1)

2- سخن‌چينان بي تقوا

حضرت علي عليه السلام مي‌فرمايد:«و لا تعجلنّ إلي تصديق ساعٍ، فإنّ السّاعي غاشٌ، و إن تشبّه بالنّاصحين؛ در تصديق و باور سخن سخن‌چينان شتاب نكن زيرا آنان خيانتكارند گرچه در لباس نصيحت كنندگان دلسوز جلوه مي‌كنند.»(2)

3- بخيل و ترسو و حريص

امام علي عليه‌السلام به مالك اشتر حاكم مصر نوشت: «ولا تُدخلنّ في مشورتك بخيلاً يعدل عن الفضل، و يعدك الفقر، و لا جَباناً يُضعفك عن الأمور، و لا حريصاً يُزيّن لك الشّره بالجور؛ بخيل را در مشورت خود دخالت نده، زيرا كه تو را از احسان منصرف و از تهيدستي و فقر مي‌ترساند و نيز با ترسو مشورت نكن، زيرا در كارها روحيه تو را تضعيف مي‌نمايد و با حريص مشورت نداشته باش كه حرص را با ستمگري در نظرت زينت مي‌بخشد.»(3)

4- كارگزاران حكومت طاغوت

از ديدگاه امام علي عليه السلام كساني كه در حكومت طاغوت پُست و شغلي داشتند بايد از صف كارگزاران حكومت اسلامي و مديريت جامعه الهي طرد و دفع گردند. كه فرمود:«إنّ شرّ وزرائك من كان للأشرار قبلك وزيراً، و من شركهم في الآثام فلا يكوننّ لك بطانةً؛ بدترين وزرا كساني هستند كه وزير و كارگزار حكومت بد و اشرار بوده‌اند. كسي كه با آن گناهكاران در كارها شركت داشته است نبايد جزو سرداران زمامداران حكومت باشد.» (4)

5- ثناگويان و چاپلوسان

شخصي در مجلس امام علي عليه السلام بپا خاست و به ثناگويي پرداخت. امام علي عليه السلام در پاسخ او فرمود: «فلا تثنوا عليّ بجميل ثناءٍ، فلا تكلّموني بما تكلّم به الجبابرة؛ مرا با سخنان جالب خود نستاييد... و آنگونه كه با زمامداران و پادشاهان ستمگر سخن مي‌گفتيد با من سخن نگوييد.»(5)

6- خائنان

امام علي عليه السلام در طرد و دفع خائنان، به استاندار مصر مالك نوشت: «فإن أحدٌ منهم بسط يده إلي خيانةٍ... فبسطت عليه العقوبة في بدنه، و أخذته بما أصاب من عمله؛ اگر يكي از كارگزاران دست به خيانت زد... او را زير تازيانه كيفر ادب نما و به مقدار خيانتي كه انجام داده او را مجازات كن.» (6)

7- كم عقلان پَست

مديريت صحيح در حكومت اسلامي، به تفكر و تعقل و انسان‌هاي دورانديش و حكيم نيازمند است.

تا با ژرف انديشي، و با ارائه طرح‌هاي صحيح و اساسي فرد و جامعه را به سوي پيشرفت و تكامل ببرند، و از آفات و خطرات بازدارند.

بديهي است كه كم عقلان و انسان‌هاي پَست و جهل زده، اگر در حكومت راه يابند، مقدمات سقوط حكومت و جامعه را فراهم مي‌سازند.

امام علي عليه السلام به يكي از استانداران خود مي‌نويسد: «و احذر صحابة من يفيل رأيه، و يُنكر عملُه، فإنّ الصّاحب معتبرٌ بصاحبه؛ از ياراني كه در فكر و نظر ضعيفند و عمل آنها ناپسند و زشت است برحذر باش زيرا مقياس سنجش شخصيت هر كس را يارانش معرفي مي كنند.»(7)

8- انسان‌هاي دو رو و منافق

اميرالمؤمنين علي عليه السلام در طرد عناصر دو رو و منافق فرمود: «و احذركم أهل النّفاق فإنّهم الضّالّون المضلّون و الزّالّون المزلّون يتلوّنون ألواناً؛ از انسان‌هاي دو رو و منافق شما را برحذر مي‌دارم، زير آنها گمراه و گمراه كننده‌اند، خطاكار و خطا اندازند، به رنگ‌هاي گوناگون بيرون مي‌آيند و سبب گمراهي مردم مي‌شوند.» (8)

9- هوس‌بازان بي پروا

اميرالمؤمنين علي عليه السلام در طرد انسان‌هاي بي پروا و هوس‌باز فرمود: «اگر والي و زمامدار دنبال هوا و هوس‌هاي پي در پي خود باشد غالباً او را از عدالت باز مي‌دارد.»(9)

10- جاهلان قدرنشناس

10- جاهلان قدرنشناس

كساني كه قدر و ارزش خود را نمي‌شناسند، و قدر و ارزش فرد و جامعه را نمي‌دانند، نبايد در حكومت و مديريت اسلامي نفوذ كنند. زيرا ارزش‌ها دگرگون و انحرافات فراواني دامنگير جامعه مي‌شود.

كه امام علي عليه السلام هشدار داد: «و لا يجهل مبلغ قدر نفسه في الأمور، فإنّ الجاهل بقدر نفسه يكون بقدر غيره أجهل؛ زمامداران و كارگزاران حكومت نبايد از ارزش و منزلت خويش ناآگاه باشند زيرا كسي كه ارزش خويش را نمي‌شناسد نسبت به ارزش ديگران ناآگاه‌تر است.»(10)

********************************************************************

پي‌نوشت‌ها:

1- نامه 53/24 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف (مدارك گذشته)

2- نامه 53/27 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف (مدارك گذشته)

3- نامه 53/27 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف (مدارك گذشته)

4- نامه 53/29 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف (مدارك گذشته)

5- خطبه 216/21 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلّف، كه برخي از اسناد آن به اين شرح است:

- روضه كافي، ج 8، ص 352، ح 550: كليني (متوفاي 328 هـ)

- منهاج البراعة، ج 2، ص 348: ابن راوندي (متوفاي 573هـ)

- دعائم الاسلام، ج 2، ص 541، ح 1926: قاضي نعمان (متوفاي 363 هـ)

- بحار الانوار، ج 41، ص 152: مجلسي (متوفاي 1110 هـ)

- ربيع الابرار، ج 5، ص 191، ح 186: زمخشري معتزلي (متوفاي 538 هـ)

6- نامه 53/76 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف (مدارك گذشته)

7- نامه 69/9 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف (مدارك گذشته)

8- خطبه 194/4 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف، كه برخي از اسناد آن به اين شرح است:

- كتاب طراز ج 2 ص 308: سيد يماني

- غرر الحكم، ص 54 و 269/ ج 4 ص 483: آمدي (متوفاي 588 هـ)

- منهاج البراعة، ج 2، ص 280: اين راوندي (متوفاي 573 هـ)

- غررالحكم، ج 6، ص 488 و ج 2 ص 285: آمدي (متوفاي 588 هـ)

- بحارالانوار، ج 18، ص 224، ح 62 ب 1: مجلسي (متوفاي 1110 هـ)

9- نامه 59/1 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف كه برخي از اسناد آن به اين شرح است:

- كتاب طراز، ج 1، ص 170: سيد يماني

- كتاب صفين، ص 57: نصر بن مزاحم (متوفاي 212 هـ)

- منهاج البراعة، ج 3، ص 208: ابن راوندي (متوفاي 573 هـ)

- غرر الحكم، ج 1، ص 265: آمدي (متوفاي 588 هـ)

- بحار الانوار، ج 33، ص 511 ح 708: مجلسي (متوفاي 1110 هـ)

10 نامه 53/90 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف (مدارك گذشته )

منبع: امام علي عليه‌السلام و مباحث تربيتي، محمد دشتي.
جمعه 28 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 161]