آثار اعتكاف

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: آثار اعتكاف
خبرگزاري فارس: يكي از بهترين عبادات و فرصت مناسب براي خودسازي، اعتكاف است. مي توان در همه كارها قصد تقرب كرد؛ اما اعتكاف، فراغتي براي عبادت و تفكر، و مناجات بامحبوب و مهربانت‌رين مهربانان و خلوت با اوست.

عبادتها گاهي به صورت «ذكر»تحقق مي يابند وگاهي به صورت «حركت» وزماني به صورت«ساكن» حركت مانند طواف خانه خدا،كه گشتن به دور كعبه، خود عبادت محسوب مي شود وتوقف مانند ماندن در عرفات ومشعر ومنا وماندن در مسجد همراه با تعظيم وبزرگداشت خانه خدا.
تمام عبادتها علاوه براحكام وآدابي كه در مرحله اعمال ظاهري ويا نيت دارا مي باشند، رموز واسراري رانيز در بردارند كه جز اهل شهود ومعرفت به آن دست نمي يابند.

در اين مرحله ديگر مسأله واجبات ومستحبات مطرح نيست، بلكه آنچه مهم است، عشق وومحبّت وشهود وحضور مي باشدوبس. ديگر نمادها، رسوم ونشانه ها جلوه اي ندارند؛ چراكه انسان عابد از مرحله نشانه ها گذشته وخود را در محضر معبود احساس مي نمايد. واين جلوه هاي محبوب است كه اورا فرا مي خواند و مدهوش مي كند. براي رسيدن به چنين مقامي، بايد از ظاهر وپوسته عبادات به عمق باطن وحقيقت آنها رسيد، واين مرحله جز با معرفت و شناختي عميق وشهودي از باطن نظام هستي، حاصل نمي شود.

يكي از اسرار عبادات، طهارت ضمير وپاك سازي لوح جان از غير خداست، و مسجد مركز اين تطهير است. چنانكه خداوند متعال در قرآن كريم پيرامون مسجد مي فرمايد:

«فيهِ رِجالٌ يحِبُّونَ أَنْ يتَطَهَّروُا وَاللهُ يحِبُّ الْمُطَّهّرينَ» (توبه108(

درآن(مسجد)مرداني هستند كه دوست دارند پاك گردند و خداوند پاكان را دوست مي دارد.

بنابراين كسي كه در جوار محبوب اقامت مي گزيند بايد بداند كه او خانه خود را محل پاك سازي و تطهير مي داند وكسي را كه در آن، به اين امر اهتمام ورزد، دوست خود معرفي مي نمايد.

يكي از بهترين عبادات وفرصت مناسب براي خودسازي، اعتكاف است. مي توان در همه كارها قصد تقرب كرد؛ اما اعتكاف، فراغتي براي عبادت وتفكر، و مناجات بامحبوب ومهربانترين مهربانان وخلوت با اوست.

شيريني عبادت اعتكاف براي تمام كساني كه يك بار معتكف شده اند فراموش نشدني است. حال معتكف را در لحظات آخر ونزديك به افطار آخر مي شود وصف كرد، كدام لذت دنيايي را مي توان با اين لذت و حالات خوش معنوي مقايسه نمود؟ چشيدن لذت مناجات با خداي مهربان، زيباترين حسي است كه انسان در روي اين كره ي خاكي مي تواند داشته باشد.

معتكفي را نديده ايم كه بعد از اعتكاف آرزوي دوباره معتكف شدن را نكند. در ايام اعتكاف ما ميهمان هستيم وميزبان خالق كريم واگر ميهمان خوبي هم نباشيم صاحب خانه با فضل وكرم خود همه را راضي وخشنود نگه مي دارد وخاطره خوشي از اين مهماني در دل ما به يادگار مي ماند كه فراموش شدني نيست، خاطره اي كه قلم از بيان اين حالت روحاني قاصر است. مي شود ادعا كرد يكي از دلائل حضور چشمگير جوانان در اين عمل مستحبي، درك همين حالت باشد.

تمام تلاش انبياء واولياءوعلماءوروحانيون در طول تاريخ اين بوده است كه به مخاطبان خود زيبايي وشيريني با خدا بودن را بچشانند كه معتكف اين راه طولاني را يك شبه مي پيمايد.

ازامتيازات ديگر اعتكاف آن است كه فرصت عبادت براي انسانها به وجود مي آورد. وقتي معتكف اشتغالات روزمره زندگي را كنار بگذارد وشب وروز خود را در خانه خدا، فقط براي انس وراز و نياز با خداوند متعال صرف كند، فرصت فراغتي براي عبادت به وجود آورده كه در فرهنگ اهل بيت عصمت وطهارت(ع) جايگاه ويژه اي دارد وآثار وبركات فراواني را براي آن بيان كرده اند.امام صادق(ع) فرمودند:

«در كتاب آسماني تورات نوشته آمده است: اي فرزند آدم، براي انجام عبادت من فراغتي به وجود آور تا دل تو را از بي نيازي سرشار سازم و بي آن كه تو طلب كني وتقاضا نمايي، حاجتت را برآورم ومن خود ملزم مي دانم كه حوائج تورا برطرف سازم. با فضيلت ترين مردم كسي است كه عاشق عبادت باشد وبا اشتياق تمام عبادت را به آغوش بكشد واز دل وجان آن را دوست بدارد واعضاء وجوارح خود را در راه عبادت به حركت درآورد وفراغتي ايجادكند كه در ساعت فراغت به انجام عبادت بپردازد.»(اصول كافي،ج2،ص83؛بحارالانوار،ج70،ص252)

اعتكاف علاوه براينكه معجوني از چند عبادت بزرگ همچون حضور در خانه خدا وروزه داري است مقدمه عباداتي مانندانس با قرآن، دعا، نمازجماعت، نماز شب وتفكر وتوبه را فراهم مي كند.

بعضي از عملكردها،تعادل روحي و رواني را از بين مي برند؛ مانند تصميمات اشتباه در زندگي، سرخوردگي اقتصادي، نااميدي، اضطراب، قتل خطايي، وسواس وگناهان بزرگ كه انسان را دچار عذاب وجدان مي كند وآرامش روحي ورواني او را مي گيرند. يكي ازراه هاي رهايي از اين آشفتگي، اعتكاف است. وقتي خاطرات معتكفين را بررسي مي كنيم، مي بينيم در خاطرات معتكفان مواردي ديده مي شود كه انسان مسلمان توانسته است مشكلات بسيار بزرگ را در مدت كوتاه اعتكاف بدون هيچ نوع معجزه اي وتنها با معجون شفابخش اعتكاف حل كند، مشكلاتي كه گره اصلي آن در وجود وروان خود آدمي است.

دليل ديگر براين ادعا، داستان ابولبابه در جريان بني قريظه است كه پيامبر(ص) به دليل پيمان شكني وخيانت يهوديان بني قريظه به اسلام، به قلعه آنها لشگر كشيد وآن را محاصره كرد وتصميم گرفت كه كار آنها را يكسره كند. از طايفه «اوس» گروهي حضورپيامبر(ص) آمدند وگفتند: همان گونه كه طايفه بني قينقاع را به «خزرج» بخشيدي، بني قريظه را به ما ببخش. پيامبر(ص) فرمود: آيا راضي مي شويد يك نفر از طايفه شما(اوس)را براي حكم كردن بفرستم؟ گفتند: آري فرمود:سعدمعاذ؛ بني قريظه رضايت ندادند و گفتند: ابولبابه را نزد ما بفرست تا با او مشورت كنيم.

اوبا اشاره به پيامبر خيانت كرد وآيه نازل شد:«اي مؤمنان به خدا وپيامبر خيانت نكنيد وخائن در امانت هم نباشيد. همانا اموال وفرزندان شما اسباب امتحان شمايند وپاداش بزرگ نزد خداست»(انفال،27و28)

در حال شرمندگي، از قلعه بيرون آمد ويكسره به مسجد مدينه رفت وخود را به يكي از ستون هاي مسجد بست وگفت:خدايا تا توبه من قبول نشود، هرگز خودم را از ستون مسجد باز نخواهم كرد.

گفته اند كه دخترش تنها براي خواندن نماز،يا خوردن غذا يا ضرورت ديگري از ستون باز مي كرد.

بعد از گذشت چند روز، آيه بر پيامبر(ص) نازل شد:

«گروهي ديگر به گناهان خود اعتراف كردند وكار خوب وبد را به هم آميختند؛ اميد مي رود كه خداوند توبه آن ها را بپذيرد؛ به يقين خداوند آمرزنده ومهربان است». (توبه،102)

مردم كه خبر قبولي توبه ابولبابه را شنيدند، به مسجد هجوم آوردند تا او را از ستون بگشايند؛ اما او گفت: شما را به خدا سوگند كسي جز پيامبر(ص) مرا باز نكند. هنگام نماز صبح، پيامبر(ص) به مسجد آمد وابولبابه را از ستون گشود وفرمودند:«تو اكنون حالت آن بچه اي را داري كه تازه از مادر متولد شده و ديگر لكه اي از گناه در وجودت نيست».(اقتباس از مجمع البيان،ذيل آيه102توبه)

اعتكاف در مسجد، فرصتي است كه انسانها با تمام مشكلات ومشاغل اجتماعي چند روزي، هرچند كوتاه، از جامعه ومردم جدا شوند وبه درون گرايي روي آورند. معتكف در فضاي روحاني وتقدس مسجد فرصتي مناسب مي يابد تا با كاوش در باره انگيزه ها وروحيات خويش بپردازد ودر راستاي رفع نقصان و تكامل خود بكوشد.

اعتكاف و خلوت براي آن صورت مي گيرد كه آدمي بتواند خود واقعي اش را از خود ساختگي وكاذب تشخيص دهد وتمام تلاش خود را گرد محور «خوداصيلش» صورت دهد؛ براي چنين هدفي لازم است مدتي را در گوشه نشيني و دوري از جمعيت به سر برد تا هم شناخت درستي از خودش بدست آورد هم به توانايي ها وناتواني هاي خود پي ببرد. آدميان تنها جايي كه مي توانند به اين اهداف برسند هنگام تنهايي است؛ زيرا بسياري از عوامل ومحركاتي كه باعث ظهور برخي از افعال ويا عكس العمل هاي مصنوعي مي شود در تنهايي تأثيرندارد، در آنجاست كه انسان مي تواند زندگي حقيقي را تجربه كند ويافته هاي خود را به جان وروح خود مرتبط سازد ناگفته نماند كه هر چند تنهايي مي تواند باعث صعود انسان شود؛ اما سقوط انسان را هم رقم مي زند؛ چرا كه شيطان بهترين فرصت را براي گمراهي انسان، تنهايي او مي داند واگر نتواند او را به گناه بكشد دست كم او را مي ترساند واعتكاف با اينكه گونه اي از تنهايي است ولي در مسجد ودر جمع مردم صورت مي گيرد.

انسانها در زندگي فرصت هاي مختلفي براي تفكر دارند؛ مثل ساعاتي كه در عبور ومرورندو... كه معمولا" اين تفكرات ثمره خاصي ندارند وبيشتر تخيل است تا تفكر؛ ولي تفكر وتصميم گيري در ايام اعتكاف انسجام وبركت دارد وگاه مسير زندگي انسانها را عوض مي كند؛ زيرا تقدس مكان وخلوت گزيني وقتي سود وثمر دارد كه با فرصت مناسب همراه باشد.

يكي از ويژگي هاي اعتكاف اين است كه بهترين فرصت را براي تفكر بوجود مي آورد بنابراين معتكف بهترين فرصت براي عبادت تفكر را دارد، در حديثي از پيامبر(ص) داريم «يك ساعت فكر كردن از شصت سال عبادت بهتر است». در اعتكاف نيز مقدمات تفكر فراهم مي آيد.

وديگر اينكه روزه راداردكه سپر توهمات شيطاني وشكم خالي جاي حكمت ومورد رضايت خداوند است.

حضور در مسجد راداراست كه مكاني نوراني است محل يافتن رفيقان و همفكران سالم وعاقل ومحرك عقل انساني است.

ممنوع بودن پرداختن به امور دنيايي مثل خريد وفروش كه اشتغال به دنياست.

انديشيدن در آثار وعظمت خداوند، تفكر درباره زيبايي هاي دين، ارزشهاي والاي انسان در مقام خليفته اللهي وزندگي ابدي انسان وتفكر در باره عملكرد روزانه وتصميمات آينده.

اعتكاف آثار اخروي زيادي را در خود جاي داده هم چون بخشش گناهان طبق حديث «مَنْ اعْتَكَفَ إيمَاناًوَاحْتِسَاباًغَفَرَلَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ»الجامع الصغير،سيوطي،ج2،ص،575

پاداش دو حج ودو عمره طبق حديث امام صادق(ع) از قول پيامبر(ص) «اعْتِكَافُ عَشْرٍ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ يعْدِلُ حَجَّتَينِ وَ عُمْرَتَينِ»(وسايل الشيعه،ج7،ص39)
ونيزآثار دنيوي زيادي رابراي معتكف به ارمغان مي آوردهمانند:

• استراحت روح وجان

• ورزش اراده، اراده قوي يكي از عوامل مهم در رسيدن به مال ومقام وشهرت وآبروست كه در اعتكاف با نخوردن وبيرون نرفتن از مسجد تقويت مي شود.

• استقامت.

• شناخت وابستگي ها؛ كساني كه هرروز سركار مي روند وبا خانواده ارتباط دارند ، قهراً يك وابستگي بين آنها ايجاد مي شود چه رسد به وابسته بودن به شغل،برنامه هاي تلويزيون،موبايل وغيره كه دست كم در سه شبانه روز جدايي،شدت وميزان اين وابستگيها شناخته مي شود.

• تمرين جماعت

• اعتكاف تمريني براي حضور قبل نماز وبعد از نمازدر مسجد واستفاده از همه ابعاد وحالات مسجد است.

• دست شستن از غيرخدا

دوستي وآشنا شدن با مؤمنان جداگشتن از گناهان و گنه كاران شناخت مسجد بدون بدعت وخرافات ودر نهايت نزديكي به خداوند كه همه وهمه سبب نورانيت دل مي شوند. سبب دل گسستن از دنيا مي شوند وفرصت حضوري عارفانه وعاشقانه را در محضر خداوند به دست مي دهند،به عمربركت، به فكرنفوذوتعمق وبه زندگي معنا وسازندگي مي بخشد.
سه شنبه 25 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 258]