از نمایشگاه کتاب تهران چه می دانیم؟ / ویزگیهای 24 دوره برپایی یک رویداد فرهنگی + جدول

واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: فرهنگ > ادبیات - نمایشگاه بین المللی کتاب تهران طی این سالها تغییرات زیادی را پشت سر گذاشتهاست. گاهی حرکتش روبه جلو بوده و پیشرفت، گاهی هم درجا زده و عقبگرد داشتهاست. زینب کاظم‌خواه: بیست و پنج سال پیش بود، در بحبوحه جنگ و بمباران که اولین ضیافت کتابها در تهران برگزار شد. کودکیاش را در سالهای سختی پشت سرگذاشت، اما دوام آورد و سال به سال گستردهتر شد.حالا نمایشگاه کتاب تهران به بیست و چهارمین سال حیاتش قدم گذاشتهاست، سالهایی که آمدن و رفتنشان هرکدام ارمغانی برای این نمایشگاه به همراه داشته است. نتیجه هم تغییراتی است که نمایشگاه از دوره اول تا دوره بیست و چهارم از سر گذرانده و همین باعث شده تا سیمای آن نسبت به 24 سال پیش آنقدر تغییر کرده باشد که دیگر نشود،شکل و شمایل اولش را به یاد آورد. یکی از بخشهایی است که در اولین دوره نمایشگاه حضور نداشت اما حالا یکی از بخشهای لاینفک نمایشگاه است،نشستهای جنبی است. نشست‌هایی درباره کتاب و ادبیات، فرهنگ، تاریخ و... ازجمله شاخهای این بخش است تا کسانی که به هوای خرید یا دیدن کتابها میآیند، چیزی هم به اندوخته‌هایشان بیفزایند. نشست‌های نمایشگاه هم رفته رفته تخصصیتر شد؛ بررسی کتاب‌ها و نقد آن‌ها برگزار شد. در سال‌های پایانی دهه 60 ناشران محدودیت سال انتشار برای عرضه کتاب‌هایشان نداشتند، اما از سال 71 این محدودیت گذاشته شد تا فقط کتاب‌های 5 سال اخیر قابل عرضه در نمایشگاه باشد. سال 73 دیگر لازم نبود برای خرید کتاب‌های خارجی در صف‌های طولانی بایستی و ریال را تبدیل به ارز کنی، می‌توانستی به صورت مستقیم کتاب‌های خارجی را بخری. نمایشگاه سال به سال با امکانات تازه جلو آمد، یکسال مخابرات به مددش آمد و کتاب‌های تازه را از طریق پیامک به مخاطبانی که در نمایشگاه حضور داشتند، اطلاع می داد. بعد شیوه اطلاع‌رسانی از طریق کامپیوتر مهیا شد. نمایشگاه کتاب در تمام این سال‌ها هر سال چیزی تازه را به اندوخته‌اش افزوده، برخی از بخشها را هم که یکی دوسال وجود داشتهاند حذف کرده و مثل سایر رخدادهای فرهنگی بنابر سلیقه مدیران هر دوره شاهد افزایش بخشها و کاهش آنها بوده است. با این حال گام به گام جلو آمده است؛ حالا این نمایشگاه جوانی 24 ساله است، چالشهای زیادی هم هنوز پیشرو دارد،مثلا سالهای سالاست که از نبود یک محل دائمی رنج می برد و به همین خاطر مجبور شده از محل دائمی نمایشگاههای بینالمللی به مصلی تهران بیاید،امری که حتی برگزار کنندگان نمایشگاه و مدیران دولتی هم از آن راضی نیسند و بارها در گفت و گوهای خود به آن اشاره کردهاند. از سوی دیگر نمایشگاه کتاب تهران بیش از هر چیز یک فروشگاه بزرگ کتاب است که هر سال برگزار میشود و سایر برنامهها هنوز آنقدر کمرنگ هستند که نمی توانند این خاصیت را تحت الشعاع قرار دهند. ویژگیهای نمایشگاه کتاب تهران طی 23 دوره گذشته ردیف دوره نمایشگاه ویژگی‌ها 1 اول 1366 بیش از 2 هزار عنوان کتاب مرجع درباره «فرهنگ و تمدن اسلامی» عرضه شد که در نوع خود بی‌نظیر بود. همین امر باعث شد تا نمایشگاه اول، نمایشگاه «فرهنگ و تمدن اسلامی» نامگذاری شود. 2 دوم 1368 به منظور جلوگیری از تأخیر در زمان تحویل کتب متقاضیان خرید کتاب در این دوره،‌کل نیاز ارزی نمایشگاه از سوی بانک مرکزی تأمین و به صورت یک چک ارزی به مبلغ 5 میلیون دلار دراختیار مسئولین نمایشگاه قرار گرفت. چاپ فهرست موضوعی کتاب‌های ناشران خارجی شرکت‌کننده در این نمایشگاه در 4جلد از ویژگی‌های این دوره است که برای اولین‌بار و برای رفاه حال بازدیدکنندگان از نمایشگاه چاپ و برای نمایش و فروش عرضه شد. 3 سوم 1369 انگلیس با 71 ناشر و آمریکا با 21 ناشر بیشترین مساحت را در اختیار گرفتند. این دوکشور با ارائه مجموعاً 13 هزار عنوان کتاب، نزدیک به دو پنجم کل کتاب‌های خارجی را به خود اختصاص دادند. مبنای ارزش‌گذاری کتاب‌های خارجی برخلاف سال گذشته که با دلار بود دراین دوره براساس ریال قیمت‌گذاری شد. 4 چهارم 1370 اختصاص یک غرفه به نهضت فلسطین از ویژگی‌های این دوره بود که در آن علاوه بر ارائه کتاب‌های مربوط به فلسطین چند سمینار فرهنگی و شب ‌شعر نیز توسط نویسندگان و شاعران فلسطینی برگزار شد. 5 پنجم 1371 دولت آلمان با حضور ناشران ایرانی در نمایشگاه فرانکفورت مخالفت کرد و همین امر موجب شد که ناشران آلمانی از شرکت در نمایشگاه کتاب تهران، از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران محروم شوند . با توجه به استقلال کشورهای آسیای میانه، موضوع نمایشگاه پنجم، جمهوریهای مسلمان‌نشین شوروی سابق یعنی آذربایجان، ازبکستان، ناجیکستان، ترکمنستان و قرقیزستان بود. کتب داخلی عرضه شده عموماً مربوط به کتاب‌هایی بودند که بعد از سال 1365 چاپ شدند و کتب خارجی نیز سال 1987 به بعد را شامل می‌شدند. 28 ناشر کتاب کودک و نوجوان غرفه‌ای مشترک برپا کردند. 6 ششم 1372 از مؤسسات اطلاع‌رسانی داخلی و خارجی که درحوزه جمع‌آوری و ارائه اطلاعات فرهنگی فعالیت داشتند و نیز از مؤسسات و نهادهایی که فعالیت آن‌ها در ارتباط با فرهنگ و هنر جوانان بود دعوت به عمل آمد تا فعالیت‌های خود را به علاقه‌مندان عرضه نمایند. از تفاوت‌های اساسی دیگر این دوره فروش مستقیم کتب خارجی بود که همراه با روش معمول یعنی ثبت سفارش انجام می‌شد. 7 هفتم 1373 این دوره آغاز دوره‌ای جدید به لحاظ کمی و کیفی در برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب بود. فروش مستقیم کتب خارجی جایگزین سیستم ثبت سفارش گردید. ناشران شهرستانی برای اولین‌بار در این نمایشگاه به طور مستقیم حضور یافتند. نسبت به برگزاری سمینار و گردهمایی‌های متعدد علمی- فرهنگی و جشنواره مطبوعات و نمایشگاه‌های اطلاع‌رسانی و خدمات نشر توجه بیشتری شد. 8 هشتم 1374 در این دوره بخشی به عنوان «فرهنگ و میراث مشترک» نامگذاری شده بود که در این خصوص مجموعه‌ای غنی از کتب و آثار فرهنگی، ادبی و هنری از فرهنگ و اقوام و مردم ایران در طی دوران گذشته به‌ویژه سده‌های اسلامی به نمایش گذاشته شد. از ویژگی‌های مهم بخش ناشران خارجی ارائه 4000 عنوان کتاب مرجع در حوزه‌‌های مختلف بود. برپایی بخش خدمات نشر با حضور 7 کشور صنعتی جهان و با شرکت 35 موسسه در زمینه‌های تولید دستگاه‌ها و دوربین‌های لیتوگرافی، صحافی، نرم‌افزار، تجهیزات بسته‌بندی و کتابخانه‌ای و نیز عرضه ماشین‌آلات چاپ در مساحتی بالغ بر 800 متر مربع از دیگر ویژگی‌های این نمایشگاه بود. 9 نهم 1375 بخش ویژه‌ نمایشگاه‌ نهم با عنوان «نمایشگاه موضوعی کتاب» نام‌گذاری شد و یک نسخه از همه کتاب‌های موجود در سالن‌هایی به صورت موضوعی به نمایش در آمد. در مدخل همه سالن‌ها غرفه‌های اطلاع‌رسانی خانه کتاب قرار داشت که پاسخگوی سوالات مراجعه بود. ناشرانی که کمتر از 16 کتاب به چاپ رسانده بودند، مشترک شدند. اعتبار خرید کتاب‌های خارجی برای دانشگاهیان و اهل قلم افزایش یافت. یک سالن مستقل به ناشران کتاب کودک اختصاص داده شد اولین نمایشگاه «کاریکاتور و کتاب» به صورت بین‌المللی برگزار شد. 10 دهم 1376 با توجه به همزمانی نمایشگاه با ایام مبارک عید سعید غدیر بخش ویژه و موضوع اصلی نمایشگاه دهم با عنوان «غدیر، ولایت و امامت» نامگذاری شد. 11 یازدهم 1377 نخستین جشنواره صنعت چاپ همزمان با نمایشگاه یازدهم و به عنوان یکی از بخش‌های اصلی آن برگزار شد. برنامه فروش ریالی توسط ناشران در سالن‌های نمایش و فروش خارجی حذف شد. سقف خرید کتاب‌های خارجی بین 25 تا 40 درصد افزایش یافت. 150 ناشر خارجی بدون یارانه ارزی در سالن‌های بخش داخلی (فروش ریالی) کتب خود را عرضه کردند. به منظور زیبا‌سازی داخل سالن‌های بخش فارسی برای اولین بار سیستم رنگی غرفه‌بندی به کار رفت . به منظور معرفی کتاب‌های بخش فارسی ناشران شرکت‌کننده، غرفه‌های ویژه کتاب رایانه ایجاد شد. 12 دوازدهم 1378 مهم‌ترین شاخص این دوره مشارکت ناشران در سیاستگزاری و اجرای برنامه‌ها بود. این امر تاثیرات بسیاری بر فعالیت نمایشگاه گذاشت که کاستن از بار دولت و تمرکز‌زدایی اولین دستاورد آن بود. علاوه بر آن، اساس تصمیمات اتخاذ شده، کاهش بدنه اجرایی و تقویت ارکان برنامه‌ریزی، صرفه‌جویی و محدود کردن تأثیر ارز بر معادلات بازرگانی نمایشگاه از دیگر موضوعاتی بود که در نمایشگاه دوازدهم خود را نمایان ساخت. 13 سیزدهم 1379 توجه بیشتر به حضور ناشران خارجی و تأکید بر ورود کتاب‌های جدید منتظر شده در سال 1998 تا 2000، حضور اندیشمندان خارجی و برگزاری نشست‌های متعدد و... نمایشگاه سیزدهم را به نهادی بزرگ برای گفت‌وگوی اندیشمندان تبدیل کرد. از این حیث نمایشگاه سیزدهم در دستیابی به یکی از اهداف خود که بنیان‌گذاری مرکزی برای تفاهم و تعامل اندیشه‌هاست موفقیت شایانی به دست آورد. نمایشگاه زندگی حضرت علی (ع) و نیز عرضه کتاب‌هایی که درباره سیره حضرت امیر (ع) نگاشته شده، از بخش‌های اصلی نمایشگاه بود که به دلیل نامگذاری سال 79 به نام امام علی (ع) انجام می‌گرفت. به مناسبت نامگذاری سال 2001 به نام سال گفت‌وگوی تمدن‌ها، سالن ویژه‌ای با عنوان گفت‌وگوی تمدن‌ها و ادیان راه‌اندازی شد. 14 چهاردهم 1380 با توجه به نامگذاری سال 2001 به عنوان سال گفت‌وگوی تمدن‌ها، برنامه‌هایی با موضوع گفت‌وگو‌های ادبی در نمایشگاه برگزار شد. در بخش ناشران خارجی برای دسترسی آسان‌تر متقاضایان به کتاب قدمی جدید برداشته شد و آن آزمایش سیستم فروش کتاب قبل از برگزاری نماشگاه بود. در این روشن با استفاده از 200 دستگاه رایانه در محل انبار‌های بانک رفاه کارگران آزمایش انجام شد. مشکلات مورد بررسی و بازنگری قرار گرفت و با توجه به نظارت‌های انجام شده، سرعت پاسخگویی ناشران به مردم بسیار مطلوب‌تر از سال‌های گذشته بود. از نظر تعداد حضور ناشران خارجی، انگلستان چشمگیر‌ترین حضور را داشت. 15 پانزدهم 1381 با توجه به رشد 23 درصدی عناوین کتاب‌های عرضه شده در نمایشگاه برای گنجایش این تعداد کتاب بخش‌هایی از نمایشگاه به لحاظ وسعت محدود‌تر برگزار شد. به عنوان نمونه جشنواره صنعت چاپ و بخش خدمات نشر به طور کلی از نمایشگاه منفک شد. 16 شانزدهم 1382 از نظر محتوا سال 82 نخستین سال از دهه‌ای بود که به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دهه فرهنگ و خانواده نام گرفت و چهره نمایشگاه شانزدهم را با توجه ویژه به بخش کودک و نوجوان دگرگون ساخت. اختصاص چندین سالن به ناشران کتاب‌های کودک و نوجوان، اختصاص سالن‌های ویژه سرگرمی‌های فرهنگی کودک و نوجوان و ایجاد امکانات خاص برای بهره بردن کودکان و نیز برگزاری نشست‌‌ها و برنامه‌های گوناگون فرهنگی در حوزه کتاب، کودک و خانواده از جمله ویژگی‌های این نمایشگاه بود. همزمانی نمایشگاه با بیست‌وپنجمین سالگرد انقلاب اسلامی موجب شد توجه ویژه‌ای به زندگی سیاسی و فرهنگی امام خمینی (ره) بشود و نمایشگاهی به این مناسبت تدارک دیده شد. 17 هفدهم 1383 برای اولین بار مسوولیت اجرایی سالن فروش ریالی کتاب‌های خارجی به انجمن فرهنگی نمایندگان ناشران خارجی در حال تاسیس واگذار شد. شورای نظارت و ارزشیابی کتاب‌های خارجی همانند سال‌های گذشته در لایه‌های مختلف، با حضور استادان حوزه دانشگاه‌ و کتاب‌شناسان مربوطه، زیر نظر رئیس نمایشگاه شکل گرفت. در بخش فعالیت‌های جنبی (فرهنگی) به دلیل تقارن زمان برگزاری نمایشگاه با میلاد مبارک حضرت محمد (ص) و امام جعفر صادق (ع) و «هفته وحدت» محور فعالیت‌ها در تالار مهر و ماه تعریف شد. در نمایشگاه هفدهم برای اولین بار فعالیت نمایشگاه از 11 صبح تا 10 شب اعلام شد. هجدهم 1384 در طول برپایی نمایشگاه، اطلاعات کتاب های عرضه شده، پس از ارزشیابی، به منظور دسترسی و آشنایی بیشتر، بر روی پایگاه اینترنتی نمایشگاه کتاب تهران، به آدرس www.tibf.co.irقرار گرفت. نوزدهم 1385 در بخش فعالیت‌های جنبی نمایشگاه نوزدهم با محوریت شخصیت رسول اکرم (ص) در فضایی بالغ بر 2850 مترمربع در قالب برنامه هایی نمایش آثار مکتوب پایان نامه، مقالات نسخ خطی، نمایشگاه آثار گرافیکی خوشنویسی، نقاشی و صنایع دستی شکل گرفت. اطلاعات کتاب‌ها و ناشران حاضر در نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، از طریق سرویس پیام کوتاه ارایه شد. بیستم 1386 نمایشگاه کتاب بعد از نودزه دوره از موسسه نمایشگاه‌های بین‌المللی به مصلا منتقل شد. بیست و یکم 1387 غرفه‌های ناشران برای اولین بار به دستگاه کارت‌خوان مجهز شد. بین کتاب‌های حاضر در بخش یارانه‌یی، 39/82 درصد مربوط به کتاب‌های علوم انسانی‌ بود که نسبت به سال‌های قبل رشد مضاعفی داشت. 15 نشست خارجی و 200 نشست در سراهای اهل قلم برگزار شد که 60 نشست در سرای اصلی بود. یک هفته جلوتر از آغاز زمان برگزاری نمایشگاه، مکان نمایشگاه آماده و در اختیار ناشران قرار گرفت بیست و دوم 1388 قیمت یارانه‌ای برای ارز، تغییر داده نشد و قیمت‌ها ثابت نگه داشته شد و در ازای آن به دلیل گران‌تر شدن قیمت کتاب‌های خارجی، سقف خرید تا 20هزار تومان افزایش یافت. مرکز مخابرات نمایشگاه کتاب تهران برای پاسخ‌گویی به بازدیدکنندگان نمایشگاه واحدی با عنوان اطلاعات تلفنی نمایشگاه کتاب راه‌اندازی کرد. بیست و سوم 1389 به دلیل این‌که در این دوره از نمایشگاه، رواق‌های مصلا در دست ساخت‌وساز بود، بخش زیادی از نمایشگاه در فضای باز برگزار شد. 57244

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبر آنلاین]

[مشاهده در: www.khabaronline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 557]