اقتصاد - راهي كه طبيعت را مي‌بلعد

واضح آرشیو وب فارسی:ايتنا: اقتصاد - راهي كه طبيعت را مي‌بلعد
اقتصاد - راهي كه طبيعت را مي‌بلعد

مژگان جمشيدي : همه چيز از اينجا شروع شد كه ايران در سال1356 قرارداد ساخت آزادراه تهران- شمال را بين ايران و يك شركت فرانسوي به امضا رساند. اين شركت متعهد شد تا با تقبل كل هزينه احداث، طي پنج سال، آزادراه را آماده بهره‌برداري كند. تنها شرط اين شركت براي بازگشت سرمايه، وصول عوارض از وسايل نقليه عبوري به مدت 10 سال پس از بهره‌برداري آزادراه بود كه با احتساب سود سرمايه، هزينه احداث آزادراه توسط اين شركت در آن زمان 750 ميليارد ريال برآورده شده بود. اما اين طرح هرگز به اجرا در نيامد تا اينكه بعد از نزديك به 20 سال بار ديگر پرونده خاك گرفته آزادراه از گوشه بايگاني خارج شد. بدون هيچ توضيحي پروژه به بنياد مستضعفان واگذار شد و بنياد درخواست كرد تا زمين‌هاي اطراف بزرگراه به عنوان بازگشت سرمايه به آنها واگذار شود! به دنبال درخواست بنياد و با وجود منع قانوني واگذاري اراضي جنگلي، دولت در نهايت ناباوري واگذاري 6500 هكتار از اراضي اطراف آزادراه تهران- شمال را به بنياد تصويب كرد تا بنياد از محل فروش اين اراضي و تبديل آن به شهرك‌هاي مسكوني هزينه ساخت آزادراه تهران- شمال را تامين كند. زمين‌هايي كه واگذار شد تماما بخشي از اراضي منطقه حفاظت شده البرز مركزي در تهران و مازندران بود كه از سال 1346 و به موجب مصوبه شوراي عالي محيط زيست تحت حفاظت قرار داشت. بدين ترتيب پروژه آزادراه تهران- شمال به عنوان پر سر و صدا‌ترين و مخرب‌ترين پروژه عمراني كشور و با وجود مخالفت‌هاي گسترده محافل زيست محيطي و سازمان محيط زيست كليد خورد.

تااينكه در دولت اصلاحات و در پي اعتراضات گسترده محافل زيست محيطي، دولت مصوبه قبلي خود را اصللاح كرد و ميزان اراضي قابل واگذاري را به نصف اراضي قبلي مورد تاييد قرار داد. بعد از آن با روي كار آمدن دولت نهم يك‌بار ديگر مسئله بازپس‌گيري جنگل‌هاي طبيعي واگذار شده به مجري طرح مطرح شد و به پيشنهاد كميسيون زيربنايي دولت در ارديبهشت ماه سال 85 صورتجلسه‌اي بين رئيس سازمان جنگل‌ها و مدير عامل شركت آزادراه تهران- شمال به امضا رسيد كه به موجب آن اين شركت مكلف شد ظرف مدت سه ماه اين جنگل‌ها را به سازمان جنگل‌ها برگرداند. سازمان جنگل‌ها و مراتع، سطح اين جنگل‌ها را 1100 هكتار اعلام كرد اما نكته پرسش‌برانگيز اينكه بعد از گذشت دو سال از اين واقعه هر بار كه اين سازمان مدعي بازپس‌گيري جنگل‌ها شده، شركت مزبور با ارسال جوابيه‌اي به جرايد پس دادن آن را يا در برهه‌اي اصلا جنگل بودن اين اراضي را منكر شده است! گذشته از اين هر چند تا به امروز اين پروژه پيشرفت فيزيكي زيادي نداشته اما تاثيرات سويي كه بر محيط زيست منطقه گذاشته به قدري زياد است كه قابل چشم‌پوشي نيست. كوه‌هاي زيادي در نتيجه انفجار ديناميت منهدم شدند و روددره‌هايي كه به اين ترتيب با حجم وسيعي از خاك پر شدند و براي هميشه از شكل طبيعي خود خارج شدند. مسير رودخانه چالوس تغيير يافت و رودخانه امروز به محلي براي تخليه نخاله‌هاي عمراني و.... كارگاه عمراني آزادراه تبديل شده است. از سوي ديگر برداشت خاك و شن از ترانشه‌ها و تخليه آنها به حاشيه رودخانه كرج و تخريب بخشي از منطقه حفاظت شده البرز جنوبي به واسطه ايجاد جاده دسترسي از سوي مجري پروژه موجب تخريب شديد اين منطقه شده است. بيش از 10 كليومتر از مسير آزادراه مي‌بايست از داخل جنگل‌هاي بكر البرز مركزي عبور كند كه البته تخريب آن هنوز آغاز نشده است. اما ميزان خسارات وارده حاكي از آن است كه اين پروژه همان‌گونه كه فاقد هر گونه توجيه اقتصادي بوده است، حتي توجيه زيست محيطي و اجتماعي نيز ندارد. به طوري‌كه در مواردي تصرف اراضي كشاورزي محدوده اين طرح و عدم‌پرداخت پول زمين‌ها به مردم موجب ايجاد تنش و درگيري بين مردم و مجريان راهسازي شد كه در نهايت به دخالت نيروي انتظامي و نزاع مسلحانه هم كشيده شد. و اين همه نشان مي‌دهد كه پروژه آزادراه تهران- شمال، از پايه و اساس بدون كوچك‌ترين مطالعه و برنامه‌ريزي كلنگ خورده است. گزارش‌ها حاكي است هم اكنون تنها يك منطقه آزادراه تهران- شمال داراي طرح مديريت زيست‌محيطي است و مطالعات ارزيابي زيست‌محيطي استراتژيك نيز از اين پروژه به عمل نيامده است. هر چند ادعا مي‌شود اين طرح مطالعات ارزيابي دارد اما نكته اين است كه هنوز هم بعد از گذشت اين همه سال به پرسش‌هاي گروه‌هاي زيست‌محيطي پاسخ داده نشده است! اينكه «ارزيابي زيست محيطي پروژه را چه كساني انجام داده‌اند؟ اجراي پروژه با كدام استانداردهاي زيست محيطي انجام مي‌شود؟ براي ممانعت از تبديل پروژه به امكاني براي تصرف اراضي ملي و تغيير كاربري اراضي طبيعي و كشاورزي چه تمهيداتي انجام شده است؟ براي جلوگيري از نابودي اراضي جنگلي و زيستگاه‌هاي جانوري در طول مسير چه كاري انجام شده است؟ آيا ارزش زيستي ذخاير زيستكره كه اجراي پروژه آنها را به نابودي مي‌كشاند محاسبه شده است؟ و آيا مجري پروژه اساسا حاضر به معرفي دقيق خود و سوابقش در زمينه راهسازي هست؟»
دوشنبه 24 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايتنا]

[مشاهده در: www.itna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 202]