اولين سالگرد كناره‌گيري روسيه از پيمان نيروهاي متعارف اروپا

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: /گزارش-ايسنا/ اولين سالگرد كناره‌گيري روسيه از پيمان نيروهاي متعارف اروپا
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: بين‌الملل - گزارش و تحليل

ولاديمير پوتين، رييس جمهور سابق روسيه در 14 ژوييه 2007 با صدور حكمي مشاركت مسكو در پيمان نيروهاي متعارف در اروپا را به حال تعليق در آورد. بر مبناي اين تصميم اجراي قرارداد نيروهاي متعارف اروپا از سوي روسيه مادامي كه كشورهاي عضو ناتو نسخه جديد اين پيمان را به تصويب نرسانند، در حالت تعليق خواهد بود.

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) فردا مصادف است با 14 ژوييه سالگرد صدور حكم به حالت تعليق در آمدن حضور روسيه در پيمان نيروهاي متعارف اروپا.

به همين مناسبت در گزارشي به بررسي علل وقوع اين رويداد مهم پرداخته شده است:

- تاريخچه پيش از تشكيل پيمان نيروهاي متعارف اروپا

در سال 1972 ريچارد نيكسون، رييس جمهور وقت آمريكا و لئونيد برژنف، رهبر وقت شوروي سابق براي برگزاري مذاكرات سياسي و نظامي جداگانه با يكديگر به توافق رسيدند.

همچنين قرارشد كه كنفرانس امنيت و همكاري در اروپا با هدف بررسي امور سياسي و كاهش دو طرفه متوازن قوا (MBFR) برگزار شود. بدين ترتيب بود كه در سال 1975 كنفرانس امنيت و همكاري در اروپا با امضاي سندي ميان 35 كشور جهان با عنوان "سند نهايي هلسينكي" انجام و پايان يافت.

در سال 1979 مذاكرات در مورد كاهش دو طرفه متوازن قوا (MBFR) به دليل تصميم ناتو براي استقرار سلاح‌هاي هسته‌يي ميان برد جديد در اروپا توسط اتحاد جماهير شوروي به حالت تعليق در آمد.

در سال 1986 ميخاييل گورباچف، آخرين رهبر اتحاد جماهيرشوروي تحت مذاكرات كاهش دو طرفه متوازن قوا پيشنهاد كاهش نيروهاي زميني و هوايي و همچنين كاهش تسليحات متعارف هسته‌يي را از اقيانوس اطلس تا كوه‌هاي اورال روسيه مطرح كرد. اين پيشنهاد طي نشست معاهده ورشو در همان سال به طور رسمي عنوان شد.

در سال 17 فوريه 1987 مذاكرات غير رسمي ميان 16 عضو ناتو وهفت عضو معاهده ورشو در وين آغاز شد. در اين مذاكرات طرف‌ها در مورد موضوع تسليحات متعارف در اروپا با يكديگر بحث و تبادل نظر كردند. چند ماه بعد يعني در 27 ژوئن ناتوپيش نويسي را طي كنفرانسي با حضور اين 23 كشور (اعضاي ناتو و پيمان ورشو) ارايه كرد. اين پيش نويس خواستار پايان حملات غيرمنتظره و عمليات‌هاي تهاجمي گسترده عليه اعضاي ناتو و پيمان ورشو شد.

در همين حال بود كه در دسامبر معاهده قواي هسته يي ميان برد(INF) ميان آمريكا واتحاد جماهير شوروي به امضا رسيد كه تحت اين معاهده دو كشور مجاز بودند كه بازرسي‌هايي را از مناطق نظامي دو كشور انجام بدهند.

طي اجلاس ماه مه 1988 مسكو، رونالد ريگان، رييس جمهور وقت آمريكا و گورباچف بر اهميت ثبات و امنيت در اروپا تاكيد كردند.

در ماه دسامبر همان سال گورباچف در سازمان ملل خروج يك جانبه 50 هزار نيرو از شرق اروپا و انحلال 500 هزار نيروي شوروي سابق را اعلام كرد.

- روند شكل‌گيري پيمان (CFE)

روند تشكيل پيمان نيروهاي متعارف اروپا در اصل طي سالهاي پاياني جنگ سرد مورد بحث قرار گرفت و به نتيجه رسيد. براساس اين پيمان محدوديت‌هاي چشم‌گيري در استفاده از تجهيزات نظامي متعارف در اروپا (از اقيانوس اطلس تا كوه‌هاي اورال در روسيه) اعمال و دستور از بين بردن تسليحات اضافي اعضاي اين پيمان نيز صادر شد. پيمان كاهش سلاح‌هاي متعارف اروپا در سال 1990 ميلادي و در آستانه فروپاشي اتحاد جماهير شوروي توسط كشورهاي عضو پيمان ناتو و ورشو در پاريس امضا شد. اين توافقنامه در سال 1999 در تركيه و پس از اعمال اصلاحات بار ديگر از سوي اعضا به امضا رسيد. بر اساس اين پيمان در محدوده كشورهاي عضو تعداد تانك‌ها و توپخانه‌ها نبايد از 40 هزار و نفربرهاي زرهي نيز نبايد از 60 هزار دستگاه فراتر روند. علاوه بر اين هر كشورعضو سالانه بايد دوبار اطلاعات مربوط به استقرار نيروهاي نظامي خود را در اختيار شركاي ديگر قرار دهد. در همين راستا نيز براي اثبات صحت اطلاعات حق بازرسي‌ هيات‌هاي نظامي كشورهاي عضو قرارداد از مراكز نظامي محفوظ است. با اين وجود پس از اين توافق تاكنون چهار كشور روسيه، بلاروس، قزاقستان و اوكراين اين پيمان را به طور كامل تصويب كرده‌اند و بقيه كشورهاي عضو به بهانه عدم خروج كامل نيروهاي روسيه از گرجستان و مولداوي از تصويب آن خودداري مي‌كنند.

- مذاكرات بر سر پيمان نيروهاي متعارف اروپا

در ژانويه 1989 اعضاي پيمان ورشو و ناتو طي حكمي به طور رسمي خواستار مذاكرات رسمي در مورد موضوع قواي مسلح متعارف در اروپا شدند. اين حكم اهدافي را براي معاهده پيمان نيروهاي متعارف اروپا تعيين كرد و اصولي را براي مذاكرات رسمي تشكيل داد. بدين ترتيب بود كه در نهم مارس 1989 در وين مذاكرات آغاز شد.

همچنين زماني كه جورج بوش پدر و فرانسوا ميتران، رييس جمهور اسبق فرانسه در ماه مه همان سال با يكديگر ديدار كردند. بوش اعلام كرد كه با كاهش هلي‌كوپتر‌ها و هواپيما‌ها موافقت كرده است. وي هم چنين پيشنهاد كاهش 275 هزار پرسنل نظامي آمريكا و شوروي سابق مستقر در اروپا را مطرح كرد. اين پيشنهاد بوش پدر به طور رسمي طي اجلاس ناتو در سال 1989 مورد تاييد اعضا قرارگرفت. در ماه نوامبرهمين سال ديوار برلين فرو ريخت و چند ماه بعد نيز انقلاب‌هايي در مجارستان، چكسلواكي، روماني و بلغارستان به وقوع پيوست.

بوش و گورباچف موافقت كردند كه روند كنترل تسليحات را سرعت ببخشند.

- امضاي پيمان نيروهاي متعارف اروپا

تمامي اعضاي ناتو و پيمان ورشو در سال 1990 پيمان نيروهاي متعارف اروپا را امضا كردند. در 19 نوامبر 1990، 22 كشور در پاريس اين پيمان را امضا كردند.

- خروج روسيه از پيمان نيروهاي متعارف اروپا

به دنبال تلاش‌هاي آمريكا براي استقرار سامانه دفاع موشكي خود در اروپا و مخالفت شديد مسكو با اين طرح ولاديمير پوتين، رييس جمهور پيشين روسيه در نطقي در 26 آوريل 2007 تهديد كرد كه در صورت عدم بازنويسي پيمان نيروهاي متعارف اروپا، روسيه از اين معاهده خارج خواهد شد. پوتين اعلام كرده بود كه طي كنفرانس اعضاي پيمان نيروهاي متعارف اروپا كه از 11 تا 15 ژوئن در وين برگزار مي‌شد، نسخه‌ي جديد اين پيمان بايد مورد تاييد تمامي اعضا قرار بگيرد.

با توجه به عدم اجابت درخواست‌هاي پوتين طي اين كنفرانس وي طي حكمي در 14 ژوييه 2007 به طور رسمي حضور مسكو را در پيمان نيروهاي متعارف اروپا به حالت تعليق در آورد. در اين حكم آمده بود كه اين حكم 150 روز آينده لازم الاجراست.

- دلايل روسيه براي خروج از اين پيمان

مسكو دلايل فراواني را براي خروجش از پيمان نيروهاي متعارف اروپا اعلام كرد. مسكو معتقد بود كه ارتباط ايجاد شده ميان تاييد نسخه‌ي جديد پيمان نيروهاي متعارف اروپا و خروج نيروهاي روسي از گرجستان و مولداوي مشروعيت ندارد.

اين در حالي است كه اكثر اعضاي اين پيمان اعلام كرده‌اند در صورتي نسخه جديد پيمان نيروهاي متعارف اروپا را امضا مي‌كنند كه روسيه نيروهايش را از مولداوي و گرجستان خارج كند. مسكو معتقد است كه موضوع خروج نيروهايش از اين دو كشور يك موضوع دو جانبه با گرجستان و تفليس است و هيچ ارتباطي به دخالت ناتو ندارد.

روسيه هم چنين اعلام كرد كه گسترش ناتو در سال‌هاي 1999 و 2004 تجهيزات نظامي اعضاي اين پيمان را فراتر از محدوديت اعلام شده در اين معاهده مي‌كند.

به همين دليل خواستار كاهش اين تجهيزات شد كه هيچ پاسخ مثبتي دريافت نكرد.

مسكو خاطرنشان كرده بود كه استقرار يگان‌هاي نظامي آمريكا در روماني و بلغارستان تاثيرات منفي بر ائتلاف كشورهاي عضو پيمان نيروهاي متعارف اروپا مي‌گذارد.

روسيه همچنين يكي از دلايل خروجش از پيمان نيروهاي متعارف اروپا را عدم تلاش كشورهاي عضو در ارايه نسخه جديد از اين معاهده عنوان كرد.

روسيه هشدار داده بود كه در صورت عدم تصويب نسخه جديد به طور يك جانبه از اين پيمان خارج خواهد شد.

اما به گفته كارشناسان سياسي دليل اصلي خروج روسيه از پيمان نيروهاي متعارف اروپا، پاسخ كوبنده مسكو به طرح سپر دفاع موشكي آمريكا در اروپا بوده است.

روسيه به شدت با طرح سپر دفاع موشكي آمريكا در اروپا مخالفت كرده و اين طرح را خطري براي امنيت ملي خود توصيف كرده است.

اين كارشناسان معتقدند پوتين با اعلام حكم خروج يك جانبه روسيه از پيمان نيروهاي متعارف اروپا تلاش كرد پاسخي قاطعانه به طرح سپر دفاع موشكي آمريكا در اروپا بدهد.

- واكنش‌ها

پس از خروج يك جانبه روسيه از پيمان نيروهاي متعارف اروپا، ناتو به شدت ازاين اقدام مسكو ابراز تاسف كرد و اين موضوع را " گامي دريك مسيراشتباه" توصيف كرد. ناتو هم چنين ابراز اميدواري كرد تا با برگزاري مذاكرات با روسيه، مسكو رابه بازگشتن به اين پيمان متقاعد كند. آمريكا به همراه چند كشورعضو اتحاديه اروپا از جمله آلمان لهستان و روماني نيز به شدت از اين تصميم مسكو ابراز نگراني كرد. اين در حالي است كه نيكولاي بارديوژا، دبيركل سازمان معاهده امنيت جمعي (CSTO) و ميخاييل گورباچف آخرين رهبر شوروي سابق از اين اقدام پوتين حمايت كردند.

- پيامد‌ها

پس از خروج از پيمان نيروهاي متعارف اروپا، روسيه اعلام كرد كه كناره‌گيري ازاين پيمان مي‌تواند عاملي براي تاييد نسخه‌ي جديد پيمان نيروهاي متعارف اروپا شود. كرملين تاكيد كرد كه حكم خروج روسيه از اين معاهده به معناي اين نيست كه درها براي انجام بسته است و در راستاي انجام مذاكرات مي‌توان اختلافات را از بين برد. سرگئي لاوروف، وزيرخارجه‌ روسيه نيز در اظهارنظري اعلام كرد كه به موجب اين حكم، روسيه ديگر هيچ الزامي براي كاهش نيروهاي و تسليحات متعارف خود ندارد.

برخي كارشناسان سياسي معتقدند كه دليل اصلي خروج روسيه از پيمان نيروهاي متعارف اروپا نوعي چانه زني كرملين با كاخ سفيد بر سر طرح دفاعي كاخ سفيد در شرق اروپا بوده است. خروج روسيه از اين پيمان در حالي انجام شد كه تا 6 سال آينده جهان در آستانه مرحله‌اي قراردارد كه ديگرهيچ توافقنامه‌اي ميان مسكو و واشنگتن براي محدود سازي تسليحات تهاجمي و دفاعي وجود نخواهد داشت و روابط دو كشور وارد "بازي بدون قانون" مي‌شود. به همين دليل بسياري از كارشناسان معتقدند اين رقابت تسليحاتي و نيز اصرار آمريكا براي استقرار سامانه‌ي دفاع موشكي خود در شرق اروپا انگيزه اصلي تعليق اجراي قرارداد نيروهاي متعارف در اروپا از سوي روسيه بوده است.

تهيه گزارش از خبرنگار ايسنا: اطهر اينانلو

منابع:

1.www.worldpoliticsreview.com

2.www.armscontrol.org

3.www.globalsecurity.org

4.www.wkipedia.org

انتهاي پيام
يکشنبه 23 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 180]