صفحه اول - كار‌ويژه‌هاي ديپلماسي تركيه

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: صفحه اول - كار‌ويژه‌هاي ديپلماسي تركيه
صفحه اول - كار‌ويژه‌هاي ديپلماسي تركيه

جلال خوش‌چهره:ايران، عراق و تركيه، سه كشور بزرگ منطقه خاورميانه هستند كه اتفاقا به‌دليل تمركز جمعيتي و منابع طبيعي در جوار مرزهايشان از استعداد بالقوه براي ارتقاي همكاري و همگرايي اقتصادي، فرهنگي و امنيتي برخوردارند. اين سه كشور همچنين دچار آسيب‌پذيري‌ها و تهديدهاي مشتركي هستند كه مي‌تواند آنها را در كشف راهكارهاي همسو براي رفع و دفع مشكلات تشويق كند. از اين رو اغراق نخواهد بود اگر بگوييم اين سه كشور قادرند كانون تاثيرگذاري بر بسياري از تحولات منطقه خاورميانه باشند.

سفر رجب ‌طيب اردوغان، نخست‌وزير تركيه به بغداد به عنوان دومين مقام بلندپايه از همسايگان عراق آن هم پس از پنج سال سقوط رژيم صدام‌حسين، به تعبيري مصداق مدعاي بالاست؛ اينكه تركيه پس از ايران دومين كشوري باشد كه مقام بلندپايه خود را به بغداد راهي مي‌كند. اسفندماه سال گذشته محمود احمدي‌نژاد، رئيس‌جمهور ايران به بغداد رفت تا قفل تحريم سفر مقام‌هاي بلندپايه همسايگان عراق به بغداد را بشكند. حالا پس از چهار ماه اين رجب طيب اردوغان بوده است كه پيش از هر مقام عاليرتبه كشورهاي عرب همسايه عراق، راهي بغداد شد تا بسترهاي لازم براي توسعه منافع راهبردي كشورش را در سه محور مقابله با پ.ك.ك دوم؛ توافق‌هاي تجاري و همكاري در بازسازي عراق فراهم كند.
اردوغان در سفر به بغداد خبر داد كه اكنون حجم مبادلات تجاري تركيه و عراق سالانه پنج ميليارد دلار است اما تلاش مي‌شود اين ميزان تا سقف سالانه 25 ميليارد دلار افزايش يابد. پيش‌دستي اردوغان در سفر به بغداد پيش از سفر هريك از سران كشورهاي عرب منطقه و بعد از سفر اسفندماه گذشته احمدي‌نژاد در حالي است كه تركيه تنها همسايه عراق است كه در سال‌ها و ماه‌هاي اخير به درون خاك اين كشور لشكركشي كرد تا كردهاي شورشي را از زمين و هوا مورد حمله قرار دهد. حملات گاه‌به‌گاه ارتش تركيه به عمق مرزهاي شمال عراق هنوز هم ادامه دارد، گو اينكه مقابله با پ.ك.ك نيز يكي از اصلي‌ترين دستور كارهاي مذاكرات اردوغان با مقام‌هاي عراقي است. در اين ميان اما كارويژه‌هاي ديپلماسي تركيه است كه توانسته اين كشور را در تعامل با دولت‌هاي تازه‌استقرار‌يافته در عراق، افغانستان و حتي آسياي ميانه و قفقاز نسبت به ديگر دولت‌هاي منطقه موفق‌تر بنمايد. ترك‌ها به‌رغم داشتن دولتي اسلام‌گرا كه اتفاقا از سوي لائيك‌هاي اين كشور زير سخت‌ترين فشارها قرار دارند، كوشيده‌اند كم‌صدا ولي به طرزي عميق در سه سطح اقتصادي، فرهنگي و امنيتي در محيط تازه منطقه، منافع راهبردي خود را نه‌تنها تعقيب، بلكه گسترش دهند.
يكي از اصلي‌ترين كارويژه‌هاي ديپلماسي آنكارا، پرهيز از سياست‌هاي تك‌بعدي است. تركيه طي سال‌هاي پس از جنگ سرد و فروپاشي نظام دوقطبي، تمركز تعامل خود را با دولت‌هاي تازه‌استقراريافته در گستره محيط خود هرگز در يك سطح قرار نداد. اين در حالي است كه در همه عرصه‌ها شاهد رد پاي نفوذ آنكارا در سطوح اقتصادي، فرهنگي و امنيتي بوده‌ايم. از اين رو تعاملات آنكارا با همسايگانش سبب بروز حساسيت‌هايي از جنس نگراني‌هاي امنيتي، ايدئولوژيك نشده و در بدترين شكل، همسايگان آنكارا رقابتي كمتر ملموس را در مقايسه با ديگر بازيگران منطقه تحمل كرده‌اند. بنابراين آنكارا از همان ابتدا تلاش كرد با اتخاذ سياستي عمل‌گرايانه، منافعي را در محيط تازه منطقه‌اي (اعم از خاورميانه و كشورهاي آسياي ميانه و قفقاز) دنبال كند كه از قضا، هر سه سطح راهبردهاي كلان اقتصادي، فرهنگي و امنيتي اين كشور را در بر مي‌گيرد. در واقع ترك‌ها راهبرد مصالحه بر سر روش‌ها و شيوه‌ها را به جاي مصالحه محتوايي و ماهوي در ديپلماسي خود با محيط بيروني مورد توجه قرار دادند تا بدين وسيله به اعتمادزايي پرداخته و ضمن تصحيح ارزيابي‌هاي بيروني از خود، چگونگي ارتباط با محيط يادشده را براي گسترش سطح مشاركت‌ها به نفع خود تعيين كنند.
ديپلماسي تركيه همچنين از مزيت‌هاي ديگري برخوردار است كه آن را در مقايسه با جمهوري اسلامي ايران در وضع مناسب‌تري براي تعامل با محيط بيروني ـ منطقه‌ا‌ي‌اش قرار مي‌دهد. از جمله اينكه؛ آنكارا فاقد مشكل تبليغ عمومي عليه خود از ناحيه ديگر بازيگراني است كه مي‌كوشند افكار عمومي را درباره اهداف راهبردي تركيه مضطرب كنند. علاوه بر اين تركيه در موقعيت منازعه‌آميز با هيچ‌يك از قدرت‌هاي منطقه‌اي نيست و سختي هيچ ائتلافي را از سوي مخالفانش تحمل نمي‌كند. اين كشور در بدترين حالت در رابطه با مناقشه قره‌باغ نيز كوشيد به ترتيبي عمل كند كه اين مناقشه مانع گسترش منافع راهبردي‌اش نشود. خلاصه اينكه تركيه درگير با هر گونه تلاشي جدي براي متوقف كردن اين كشور در تعقيب اهداف راهبردي‌اش نيست. به‌ هر حال اكنون ديپلماسي تركيه با پرهيز از راهبردهاي يك‌وجهي كوشيده است در سطحي افقي از همپوشاني منافع اقتصادي، فرهنگي و امنيتي، با محيط پيراموني‌اش تعاملي پويا داشته باشد. ايران، عراق و تركيه سه بازيگر منطقه‌اي با استعدادهاي مشترك و فراوان براي همسويي در كسب موقعيت‌هاي برتر هستند. اگرچه موقعيت كنوني اين سه در حال حاضر متفاوت است ولي با اصلاح برخي روش‌ها مي‌توان از اين استعداد در خدمت به منافع ملت‌هاي سه كشور و پويايي منطقه بهره‌مند شد.
شنبه 22 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 72]