سياست - مدعياني براي انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: سياست - مدعياني براي انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان

سياست - مدعياني براي انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان

مهران فرجي: واقعه‌اي كه در هجدهم تيرماه 1378 در كوي دانشگاه تهران روي داد، نقطه شروعي بود براي اختلاف در دفتر تحكيم وحدت به‌عنوان فراگيرترين و موثرترين تشكل دانشجويي كشور؛ اختلافاتي كه سه سال بعد و با پيگيري و تلاش افرادي كه امروز بعضي‌شان در وزارت علوم مشغول به كار هستند، به شكل‌گيري طيف شيراز و طيف علامه در اين تشكل دانشجويي انجاميد. هرچند كه طيف شيراز، منشعب از دفتر تحكيم، به دليل نوع رويكرد، در عمل براي جذب بدنه دانشجويي و انجمن‌هاي اسلامي ظاهرا موفق نبود و از سوي ديگر اختلاف‌نظرهايي هم در طيف علامه به‌وجود آمد، اما پيش از اين اتفاق و پس از چهارماه از واقعه 18 تير بود كه جامعه دانشجويي كشور با اعلام وجود تشكلي جديد به نام انجمن‌هاي اسلامي مستقل دانشجويان روبه‌رو شد.

سيزدهم آبان ماه 1378 تعدادي از انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان دانشگاه‌هاي شهيد چمران اهواز و يزد اعلام ايجاد تشكلي جديد با نام انجمن اسلامي مستقل دانشجويان كردند و اعلام كردند كه با تشكيل انجمن اسلامي دانشجويان مستقل در دانشگاه‌هاي سمنان، تربيت معلم و شاهد، اتحاديه اين تشكل رسميت پيدا كرده است. انجمن اسلامي مستقل در دانشگاه يزد، پس از آن تاسيس شده بود كه مديريت دانشگاه با برگزاري انتخابات انجمن اسلامي دانشجويان مخالفت كرده و به اين ترتيب انجمن قبلي لغو مجوز شده بود؛ اما در برخي دانشگاه‌ها همچون دانشگاه سمنان، انجمن اسلامي دانشجويان با مجوز فعاليت مي‌كرد و در كنار آن، انجمني موازي آغاز به كار كرده بود كه از نظر ماهيتي و هويتي تفاوت‌هاي عميقي با انجمن اسلامي دانشجويان داشت. در آن دوره با توجه به قدرت انجمن‌هاي اسلامي و فعال بودن آنها توجه چنداني به اين تشكل جديد نشد اما در ادامه و در سال‌هاي بعد، در هر دانشگاهي كه انجمن اسلامي دانشجويان لغو مجوز شد، انجمن اسلامي مستقل، مجوز گرفت كه آخرين نمونه‌‌هايش دانشگاه اصفهان و دانشگاه شيراز بودند. در برخي دانشگاه‌هاي داراي مجوز انجمن اسلامي نيز، انجمن اسلامي ديگري با پسوند مستقل، مجوز فعاليت گرفت . آخرين اعتراض‌ها به فعاليت تشكلي با هويتي متفاوت و نام انجمن اسلامي در دانشگاه‌ها مربوط به حضور علي لاريجاني براي بررسي پرونده هسته‌اي ايران در دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران و به دعوت انجمن اسلامي مستقل بود كه با اعتراض دانشجويان و اغتشاش در جلسه، حاشيه‌هاي زيادي داشت و در ادامه نامه حدود 1600 دانشجوي دانشگاه صنعتي شريف در حمايت از انجمن اسلامي دانشجويان اين دانشگاه در پي شروع به كار انجمن اسلامي مستقل دانشجويان در دانشگاه شريف را در پي داشت.
چگونگي راه‌اندازي اين تشكل
انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان با سابقه‌اي بيش از 50 سال در دانشگاه‌هاي ايران، حاميان انديشه‌هايي چون مهندس مهدي بازرگان، دكتر يداللـه سحابي، آيت‌اللـه طالقاني و دكتر علي شريعتي بوده و تفكرات ملي و نوانديشي ديني، هويت آنها محسوب مي‌شود. آيا تشكلي كه با اين نام و پسوند مستقل تشكيل شده و قدرت گرفته است و داعيه بازگشت به اصالت و هويت انجمن‌هاي اسلامي را دارد، تناسبي با اين هويت انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان دارد؟
نمي‌توان پيوند انجمن‌هاي اسلامي با گفتمان روشنفكري را كتمان كرد حسين نقاشي، دبير پيشين انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه تهران و علوم پزشكي تهران در اين باره مي‌گويد: نقد مبنايي نسبت به اين تشكل به عنوان انجمن اسلامي دانشجويان مستقل وجود دارد چرا‌كه تشكلي كه ادعاي يدك كشيدن نام انجمن را دارد بايد پايبند به هويت تاريخي اين مجموعه باشد كه مبتني بر آموزه‌هاي روشنفكران ديني و نوانديشي ديني است. يكي از مسائل مهم انجمن‌هاي اسلامي مرزبندي با قرائت‌هاي سنتي و بنيادگرايانه است. او با تاكيد بر اينكه يكي از آيتم‌هاي روشنفكري ديني، دموكراسي، مدارا و پذيرش يك‌سري حقوق بنيادين براي نوع بشر، فارغ از نژاد، مذهب و زبان است، مي‌افزايد: نفي حكم ويژه براي يك گروه يا شخص خاص، كه حاصل تاملات روشنفكران است، در عين اعتقاد به باورهاي اسلام در دنياي متجدد امروز ويژگي‌هاي بارز روشنفكر ديني است و انجمن‌هاي اسلامي همواره تعاملات ناگسستني با روشنفكري و روشنفكري ديني داشته‌اند. نمادهايي همچون، بازرگان، سحابي، سروش، شريعتي، كديور و آقاجري، حاملان اين گفتمان روشنفكري ديني بوده‌اند. نقاشي اظهار مي‌كند: يا بايد پيوند انجمن‌ها را با اين گفتمان كتمان كرد، يا دست به تحريف تاريخ زد. درباره گفتمان عدالتخواهي، آنها مي‌توانند حامل يك برش تاريخي سال‌هاي 58 تا 68 باشند، نزديكي‌هايي را با تاريخچه انجمن‌هاي اسلامي براي خود فرض كنند كه مبارزه با امپرياليسم و عدالتخواهي را مطرح مي‌كنند اما رويكرد انجمن در آن با بازه زماني هم رويكردي ترقي‌خواهانه در ادبيات زمانه خود بود و از لحاظ جهاني هم عملكرد آنها از شاخصه‌هاي ترقي‌خواهانه‌اي برخوردار بوده‌اند، حال آيا آنچه امروز از سوي انجمن‌هاي مستقل پيگيري مي‌شود، با انجمن‌هاي اسلامي آن دوره هم است؟ دبير سابق انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه تهران و علوم پزشكي تهران با بيان اينكه بدون نفي سلطه در مناسبات سياسي داخلي، نفي سلطه خارجي معني پيدا نمي‌كند، مي‌افزايد: امروز عدالت بدون دموكراسي، آزادي مطبوعات و آزادي بيان غيرقابل تفسير است و پاسخگوي زمانه نيست. نقاشي تصريح مي‌كند: ما مشكلي با جامعه اسلامي دانشجويان، جنبش عدالتخواه بسيج دانشجويي صرف‌نظر از انتقاد به ساختار تشكيلاتي آن نداريم اما كساني كه ادعاي انجمن اسلامي دارند، بايد اين هويت را داشته باشند. انجمن اسلامي و دفتر تحكيم وحدت در افكار عمومي و ذهنيت مردم، روشنفكري ديني معني مي‌شود؛ سوال مهم ما اين است كه آيا روشنفكري ديني جزئي از هويت انجمن‌هاي اسلامي نبوده است؟! انجمن‌هاي مستقل چه سنخيتي با آموزه‌هايي همچون روشنفكري، تساهل سياسي و دموكراسي دارند؟ سوال مهم اين است كه با وجود تشكل‌هايي همچون جامعه اسلامي دانشجويان و جنبش عدالتخواه دانشجويي، انجمن مستقل چه گفتمان جديدي را مي‌خواهد به جامعه دانشگاهي عرضه كند؟ با توجه به يكپارچگي غيرقابل انكار سه تشكل بسيج، جامعه اسلامي و جنبش عدالتخواه، با انجمن‌هاي مستقل كه نمونه‌اش در بيانيه‌ها و تجمع‌هاي مشترك وجود دارد و با هم‌داستاني اين مجموعه با سه مجموعه ياد شده، چه گفتماني دارد كه مي‌خواهد با استفاده از پيشينه و نام انجمن اسلامي ارائه كند؟ نقاشي يادآور مي‌شود: واقعيت تلخي است كه هرجا انجمن دانشجويان در آن دانشگاه در حالت تعليق يا تعطيلي درمي‌آيد، انجمن‌هاي مستقل حضور يافته و بدون به كار بردن عنوان مستقل خود، فعاليت مي‌كنند و تنها در دانشگاه‌هايي همچون تهران و شريف كه انجمن‌هاي اسلامي‌شان مستقر و مجوزدار هستند، در وادي امر از پسوند مستقل استفاده مي‌كنند. اما پرويز اميني، دبيركل اسبق اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي مستقل درباره علت اين شباهت نام گفته است: در هر دو اتحاديه تحكيم و انجمن‌هاي مستقل، پايه‌هايي كه مركزيت ما را شكل مي‌دهد، انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان هستند. از نظر نگاه مرامنامه و روح كلي حاكم بر مجموعه انجمن اسلامي دانشجويان كه در مرامنامه آمده تفاوتي وجود ندارد. حتي ما مبناهاي مشتركي داريم، اگرچه در اين سال‌ها از نظر روند و جهت‌گيري و مواجهه با مسائل سياسي كشور داراي تفاوت‌هاي زيادي هستيم، ولي از نظر روح كلي حاكم كه در مرامنامه آمده، پيكره واحدي داريم. او مي‌گويد: ما در واقع در اعتراض به دو مسئله از دل دفتر تحكيم وحدت خارج شديم و مركزيت جديدي ايجاد كرديم؛ يكي انحراف در بافت تشكيلاتي و ديگري خدشه‌دار شدن اصالت ايدئولوژيكي مجموعه انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان. مهم‌ترين هدف تشكل ما علمي كردن سياست، ورود ابزارهاي عيني و آكادميك در عرصه سياسي و سياست‌ورزي عالمانه و توأم با اخلاق است.
اميني تصريح مي‌كند: تعامل ما با دولت كاملا انتقادي خواهد بود. گفتمان انتقادي چهره اجتماعي اين جريان دانشجويي است و چهره مبنايي‌اش گفتمان عدالت است. از سوي ديگر بلوكات، دبير سابق سياسي اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي مستقل نيز با بيان اينكه ما از لحاظ عقيدتي نزديكي بسياري با طيف شيراز دفتر تحكيم و بسيج دانشجويي داريم، گفته است: موسس انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان نه مهندس بازرگان، بلكه شهيد چمران است. او مي‌افزايد: پس از جنگ و به دليل برخي سياست‌ها در دولت سازندگي، كم‌كم اصالت انجمن‌هاي اسلامي به مخاطره افتاد و محورهاي فكري و عقيدتي و مناسبات تشكيلاتي كمرنگ شدند.
هدف استفاده از نام نيك انجمن‌هاي اسلامي است
علي نيكونسبتي، مسوول روابط عمومي دفتر تحكيم وحدت (طيف علامه) نيز معتقد است: از آغاز شروع به كار دولت نهم، برخورد با نهادها و تشكل‌هاي مستقل در عرصه‌هاي مختلف در دستور كار قرار گرفته است. برخورد با خبرگزاري‌ها، روزنامه‌ها، احزاب و نهادهاي مدني كه همگي از اركان دموكراسي هستند شدت يافت اما در كنار اين اقدامات، تشكل‌سازي و موازي‌سازي از ديگر اقداماتي است كه در دستور كار قرار گرفته است. پس از اينكه طرح خانه تشكل‌ها كه بيش از 300 ميليون تومان براي آن هزينه شد، به نتيجه نرسيد، چندي است كه به‌طور گسترده به موازي‌سازي دست زده مي‌شود. نيكو نسبتي مي‌گويد: براساس اين طرح، ابتدا انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان دانشگاه منحل مي‌شوند و در صورت امكان تشكلي خودساخته با اين نام شروع به فعاليت مي‌كند و اگر اين امكان فراهم نشد، تشكلي با عنوان ايجاد مي‌شود. به گفته او، دليل اين موازي‌سازي چند مسئله است؛ اول از بين بردن تشكل‌هاي مستقل و جلوگيري از افشاي ناكارآمدي‌ها و ديگر استفاده از نام نيك آنها براي جذب دانشجويان؛ البته اين نخستين‌بار نيست كه اين اتفاق مي‌افتد؛ در گذشته نيز اين اتفاق رخ داده و اكنون نيز اين پروژه بار ديگر در حال اجراست. نيكو نسبتي اظهار مي‌كند: هويت انجمن‌هاي اسلامي هميشه هويتي انتقادي بوده و هميشه از حق مظلومان دفاع كرده است؛ حال آيا انجمن‌هاي مستقل در برابر مسوولان دولتي انتقادي كرده است؟ آيا در ارتباط با درياي خزر، زياده‌خواهي‌هاي برخي كشورها پرسش كرده‌اند؟
تلاش براي ايجاد رقيب
شيخ يكي از دانشجوياني بوده است كه در فاصله سال‌هاي 78 تا 81 عضو شوراي مركزي دفتر تحكيم وحدت بوده است؛ دوره‌اي كه در آن انجمن‌هاي اسلامي مستقل دانشجويان آغاز به كار كردند. او در اين‌باره مي‌گويد: علت اصلي تشكيل اين نوع تشكل‌ها رقابتي بود كه قرار بود با تشكيلات دفتر تحكيم در دانشگاه‌ها صورت گيرد. از آنجا كه دفتر تحكيم وحدت با تاييدات امام(ره) تشكيل شده بود و يك بنيان و ساختار بسيار قوي داشت و با فرهنگ سازماني محكم توانسته بود در تحولات دو دهه اخير منشاء اثر باشد، عده‌اي كه مجموعه عملكرد دفتر تحكيم را به نفع خودشان نمي‌دانستند، تلاش مي‌كردند تا رقبايي را براي تحكيم ايجاد كنند. شيخ ادامه مي‌دهد: اين تلاش مخاطب‌هايي را پيدا مي‌كرد و طبيعي بود كه گرايش‌ها و ديدگاه‌هاي متفاوتي وجود داشته باشد و انجمن‌ها نمي‌توانستند تمام آن گرايش‌ها را در درون خود قرار دهند. فعاليت‌هاي مختلفي همچون تشكيل‌ جامعه اسلامي دانشجويان يا قوت‌يافتن بسيج صورت گرفت، اما اين رقبا بار معنايي و هويتي دفتر تحكيم و انجمن را نداشتند؛ از اين رو رقبا دست به اقدامي بر اين اساس زدند كه نام انجمن را داشته اما هويت، معنا و آن پيشينه‌اش را جدا كنند.
دبير سابق انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه شهيد بهشتي توضيح مي‌دهد: ساختار و تشكيلات متفاوت بود اما همنام با مجموعه انجمن‌ها، انجمن‌هايي شكل گرفت كه هم فرصت‌هاي بيروني براي دوستان ايجاد شد و هم حضور برخي افراد در انجمن‌ها كه نسبت به گذشته نقد داشتند و راه متفاوتي را در مسير نقد فضاي سياسي پيش گرفته بودند، باعث شد كه مستقل‌ها فكر كنند هويت انجمن‌ها تغيير كرده است. به عقيده عضو سابق شوراي مركزي دفتر تحكيم وحدت، تشكل‌هاي موجود دردانشگاه‌ها توفيق زيادي در جذب دانشجوها نداشتند؛ چون انجمن‌ها يك نام معتبر و خوشنام بودند، اما مسيري كه از سال 78 آغاز شد و ادامه پيدا كرد در جذب دانشجو موفق نبود. اصل وجود صداهاي متفاوت ارزشمند بود، اما آنها مي‌خواستند صدايي كه مي‌خواهند، از انجمن اسلامي بيرون بيايد. شيخ درباره چگونگي آغاز فعاليت انجمن‌هاي مستقل در شرايطي كه دفتر تحكيم وحدت واكنش چنداني نسبت به آن نشان نداد، مي‌گويد: به لحاظ تشكيلاتي، همه انجمن‌ها عضو دفتر تحكيم نبودند مثل انجمن كاشان و خط فكري متفاوتي داشتند. همين چند انجمن كه ديدگاه‌هاي متفاوتي داشتند، دور هم جمع شدند و انجمن‌هاي مستقل را راه‌انداخته و آرام، آرام در چند دانشگاه ديگر توانستند مجوز بگيرند و فعاليت كنند. بيشتر حضور رسانه‌اي داشتند و به همين خاطر عملا تلاقي با مجموعه دفتر تحكيم نداشتند و دفتر تحكيم احساس قدرت زيادي مي‌كرد؛ چرا كه فاصله انجمن اسلامي دانشجويان با انجمن مستقل خيلي زياد بود. ديديم كه پيش از آن انجمن اسلامي دانشجويي تشكيل شد و اعضاي انجمن‌هاي اسلامي و دفتر تحكيم واكنش تندي نسبت به آن داشتند كه پا نگرفت. ورود انجمن دانشجويي رقابت صددرصدي در دانشگاه بود اما نحوه تولد انجمن‌هاي مستقل نحوه طبيعي‌تر و آرامي بود.
وي درباره دانشجوهايي كه پس از ورود به دانشگاه با انجمن‌هاي اسلامي متفاوتي روبه‌رو مي‌شوند، بر اين عقيده است كه دانشجوهايي كه وارد مي‌شوند چندان تصور عميقي از انجمن‌هاي اسلامي ندارند كه انتظار داشته باشند، انجمن‌ها موضع خاصي داشته باشند. اين حركت منجر به اين مي‌شود كه نقش انجمن‌ها در نهايت مهجوريت و مظلوميت قرار بگيرد. عضو سابق شوراي مركزي دفتر تحكيم وحدت با بيان اينكه فعاليت انجمن‌ها در يك دهه پيش 80درصد بوده و هم‌اكنون به كمتر از 10درصد رسيده است، درباره هويت انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان، تصريح مي‌كند: هميشه در رابطه با هويت حرف زدن كار خيلي دشواري است. درباره انجمن اسلامي بايد به دهه‌هاي 40 و 50 برگرديم؛ زماني كه بازرگان، طالقاني و مطهري در انجمن‌ها اثرگذار بودند و بايد بگوييم كه همه اين افراد يك نگاه روشن‌بينانه مبتني بر روشنفكري ديني داشتند. رسالت انجمن اسلامي دانشجويان طبيعتا در قالب روشنفكري ديني تجلي پيدا مي‌كند.
انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان وابسته به دانشجويانند
علي وفقي، عضو شوراي مركزي دفتر تحكيم وحدت (طيف علامه) معتقد است، اينكه تشكلي تلاش مي‌كند خودش را به هر شكلي مستقل نشان دهد، جاي سوال دارد. وفقي مي‌افزايد: ما با افتخار مي‌گوييم كه انجمن‌هاي اسلامي وابسته به دانشجويان و نظر آنها هستند.
در دانشگاه شريف ديديد كه با فعاليت انجمن اسلامي و بسيج در اين دانشگاه، تعامل، آرامش و فضاي آرام وجود داشت. اما با وجود مخالفت بيش از 1600 دانشجو، انجمن اسلامي مستقل شروع به فعاليت كرد. عضو شوراي مركزي انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه شريف تصريح مي‌كند: بهتر بود اين تشكل نامش را تغيير دهد و فعاليت كند. وفقي مي‌افزايد: انجمن‌هاي مستقل شعار انقلاب فرهنگي دوم را مطرح مي كنند در حالي كه اگر در آن زمان عده‌اي توجيهي مي‌آوردند كه يك سري افراد در دانشگاه‌ها با رانت طاغوت وارد دانشگاه شده‌اند يا مسائلي ديگر، الان ديگر انقلاب تثبيت شده است و از اين رو سخن از انقلاب فرهنگي گفتن معنايي ندارد. اگر انقلاب فرهنگي اول نتيجه مطلوبي را داده است كه ديگر احتياجي به انقلاب فرهنگي دوم نيست. او با اشاره به ديدار 18/12/86 اعضاي اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي مستقل با آيت‌اللـه مصباح يزدي و سخنان ايشان مبني بر اينكه زنده‌ماندن شعارهاي انقلاب بستگي به فعاليت شما دارد، اظهار مي‌كند: آنها به نوعي با شعارها و كارهايشان حركت‌هاي انقلاب فرهنگي را مطرح مي‌كنند و مي‌شود گفت كه منادي و مدعي صدور انقلاب هستند اما نه به شكل فرهنگي كه استنادش حرف‌ها و بيانيه‌هاي اين تشكل است. عضو شوراي مركزي دفتر تحكيم وحدت با بيان اين مطلب كه انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان حتي از دفتر تحكيم وحدت هم خط نمي‌گيرند و تحكيم اتحاديه انجمن‌ها است، مي‌افزايد: تحكيم، اتحاديه‌اي است كه در آن از پايين به بالا تصميم‌گيري مي‌شود و نظر دانشجوها حرف آخر است. وفقي مي‌پرسد: مشكلات دانشجويان مانند مسئله فساد اخلاقي در برخي دانشگاه‌ها، مسموميت دانشجويان به خاطر خوردن غذاي مسموم، مطالبات صنفي و احضارها چه جايگاهي در موضع‌گيري‌هاي انجمن‌هاي اسلامي مستقل دارند؟ به گفته او، انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان به جاي توجه به ظواهر به عمق توجه كرده و مسائل ريشه‌اي‌تر اسلام را پيگيري مي‌كنند و آنهايي كه با استفاده ابزاري از دين، در مقابل دين هستند رفتارشان حاوي فساد سياسي است.
پنجشنبه 20 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 158]