گزارشي از قره‌كليسا، نهمين اثر ثبت شده ايران در فهرست آثار جهاني

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: گزارشي از قره‌كليسا، نهمين اثر ثبت شده ايران در فهرست آثار جهاني
قره‌كليسا يا كليساي تاتائوس مقدس از بناهاي مذهبي متعلق به ارامنه است كه به عنوان نهمين اثر تاريخي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران به ثبت جهاني رسيد.

از ميان ‪ ۹‬اثر تاريخي ايران كه در سازمان جهاني يونسكو ثبت شده‌اند دو مجموعه در آذربايجان غربي واقع‌اند كه اين نشانه‌اي از اهميت فرهنگي و تاريخي اين استان است.

مجموعه فرهنگي، تاريخي و باستاني تخت سليمان تكاب نيز پيش از اين در فهرست آثار جهاني به ثبت رسيده بود.

قره‌كليسا، يكي از قديمي‌ترين كليساهاي جهان مسيحيت و بنا به اعتقادي اولين كليساي مسيحيان عالم است.

اين بنا بر اساس اعتقادات موجود، بر روي آرمگاه تاتائوس مقدس از مبشرين و حواريون حضرت مسيح (ع) ساخته شده است.

تاتائوس، حواري حضرت مسيح (ع) در سال ‪ ۴۰‬ميلادي به اين منطقه آمد و به تبليغ مسيحيت مبادرت ورزيد و گروهي متعاقب آن به آيين مسيح گرويدند كه پادشاه ارمنستان و دخترش از آن جمله بودند.

ساناتروك، پادشاه ارمنستان، بعد از مدت كمي از پيوستن به مسيحيت پشيمان شد و به مخالفت با آيين جديد پرداخت و دستور قتل تاتائوس، ساندخت (دخترش) و گروهي از مسيحيان را داد.

در دوره‌هاي بعد با مسيحي شدن تعداد بيشماري از مردم ارمنستان، محل شهادت تاتائوس و ساندخت و مسيحيان اوليه، به كليسا تبديل مي‌شود. در دو كيلوكتري شمالغرب قره‌كليسا بر بالاي قله‌اي، نمازخانه‌اي وجود دارد كه مطابق گفته‌ها، محل شهادت ساندخت، نخستين شهيده مسيحي است كه قدمت اين محل نيز به كهني قره‌كليساست.

قره‌كليسا در ‪ ۲۰‬كيلومتري شمال شرقي چالدران در كنار روستايي به همين نام واقع است.

"قره" واژه‌اي تركي و به معناي سياه است كه وجه تسميه آن در اين بناي تاريخي، سياه بودن قسمتي از ساختمان كليساي قديمي تاتائوس مقدس است.

بر اساس اطلاعاتي، ظاهرا ساختمان اصلي كليسا تماما از سنگهاي سياه ساخته شده بود كه پس از بازسازي قسمتي از سنگهاي سفيد جايگزين سنگهاي سياه شده و اين امر باعث شده كه بناي قره‌كليسا به دو قسمت با سنگهاي سياه و سفيد تقسيم شود.

بازسازي اين كليسا در دوره‌هاي بعد نيز صورت گرفته كه بنا به روايات تاريخي يكي از اين بازسازي‌ها به دليل ويراني بناي قره‌كليسا در زمان حمله چنگيز خان مغول بوده كه در زمان اقامت هلاكوخان در آذربايجان، توسط خواجه نصيرالدين طوسي مرمت شده است.

زلزله‌اي نيز به سال ‪ ۱۳۱۹‬ميلادي باعث ويراني قره‌كليسا شد كه ‪ ۱۰‬سال بعد از آن زلزله زكرياي قديس، اقدام به مرمت آن كرده است.

ساختمان سفيد رنگ اين كليسا در مرمت دوره عباس ميرزاي قاجار به بخش قديمي الحاق شده است.

قره‌كليسا، داراي ويژگي‌هاي خاص معماري ارمني بوده و از نظر حجم و تكنيك يكي از با ارزش‌ترين آثار تاريخي كشور به حساب مي‌آيد.

اين بنا براي بسياري از مسيحيان ايران و جهان بناي مقدسي محسوب مي‌شود به طوري كه همه ساله در تابستان تعدادي از ارامنه جهان آيين مذهبي خاصي را در آن برگزار مي‌كنند.

اعلام ثبت جهاني قره‌كليسا از سوي يونسكو درست در زماني اتفاق افتاد كه آيين مذهبي سالانه مذهبي ارامنه موسوم به "باداراك" در اين كليسا در حال اجرا بود.

ارامنه ايران از شهرهاي مختلف كشور و تعدادي از ارامنه جهان در اواخر تير ماه يا اوايل مرداد ماه براي انجام مناسك مذهبي در قره‌كليسا جمع مي‌شوند كه بنا به اعتقادي اين ايام مصادف با سالروز شهادت تاتائوس مقدس و ساندخت است.

آيين‌هاي ويژه اين ايام در طول سه روز برگزار مي‌شود كه يك روز آن اصلي است و با حضور اسقف اعظم يا اسقف ارامنه به اجرا مي‌آيد.

ارامنه حاضر در اين آيين مذهبي با روشن كردن شمع، دعا و راز و نياز به درگاه خدا و نذر و قرباني ياد شهداي اوليه دين مسيحيت را گرامي مي‌دارند.

از ديگر آيين‌هاي اين ايام در كليساي تاتائوس مقدس غسل تعميد است كه توسط كشيشان انجام مي‌شود كه معمولا والدين، فرزندان خود را چهلم تولد به بعد در اين مكان غسل تعميد مي‌دهند.

برگزاري سرودهاي مذهبي به صورت كر، سخنراني روحانيون ديني، قرائت آياتي از انجيل و آيين‌هاي ويژه چون تبرك آب و غذا و توزيع، عبادات فردي از ديگر فرايض اين آيين‌هاست.

پرونده ثبت جهاني قره‌كليسا در سال ‪ ۲۰۰۷‬آماده و به يونسكو ارسال شده بود.

در سي و دومين اجلاس، راي نهايي كميته ميراث جهاني يونسكو مبني بر ثبت قره‌كليسا اعلام شد و اين اثر تاريخي به همراه مجموعه تاريخي اطراف آن شامل سه كليساي تاتائوس مقدس، سنت استپانوس، زور زور و چند بناي اطراف، همراه دهكده‌ها و قبرستان به عنوان نهمين اثر ثبت شده ايران در يونسكو معرفي شد.

اين اجلاس با حضور نمايندگان ‪ ۲۰۰‬كشور عضو يونسكو در كبك كانادا برگزار شد.ك/‪۴‬
چهارشنبه 19 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 173]