چگونه با مشاجره بچه‌ها برخورد مناسب داشته باشيم‌ نيم‌وجبي‌هاي جنگجو

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: چگونه با مشاجره بچه‌ها برخورد مناسب داشته باشيم‌ نيم‌وجبي‌هاي جنگجو
جام جم آنلاين: بيشتر بچه‌ها با يكديگر مشاجره و دعوا مي‌كنند. بعضي‌ها همواره و برخي به ندرت. همچنان كه اكثر بزرگ‌ترها هم اين كار را مي‌كنند. دعواي بچه‌ها تقريبا بر سر هر چيز و همه چيز است، اين اسباب‌بازي مال كيست، فلاني چه گفت، فلاني چه كار كرد، نوبت كيست كه اين كار را بكند و غيره. همچنان كه همه ما مي‌دانيم، مشاجره و كتك‌كاري، فريادكشيدن، جيغ‌زدن، دعواكردن، نسبت بد دادن و آزاررساندن كارهايي نامعمول نيستند.

اين رفتارها با وجود آن كه غيرطبيعي نيستند، اما اغلب ناخوشايندند. گاهي غيرقابل كنترل مي‌شوند و بيش از پيش ناخوشايند مي‌شوند. اگرچه بعضي از بزرگترها در برابر جر‌‌و‌‌بحث و ستيز تحمل زيادي دارند، ولي بسياري آن را معمولا آزاردهنده مي‌دانند.

بچه‌ها اغلب از جر و بحث و دعوا لذت مي‌برند، اما اگر اين جر و بحث از كنترلشان خارج شود، خيلي سريع نظر خود را عوض مي‌كنند.

بحث و جدل خواهر و برادرها امري كاملا عادي، اما مانند صداي مگس در تابستان؛ ناراحت‌كننده‌اند ، ناراحت نباشيد، خواهر و برادرها از همديگر چيزهاي زيادي در مورد زندگي مي‌آموزند. اما چگونه مي‌توان در جدال بچه‌ها نفوذ كرد؟ براي همين راه‌حل‌هاي زير براي شما عزيزان پيشنهاد مي‌شود.

يكي از مهم‌ترين شگردها در رفع يك مشكل رفتاري، تعيين و شناخت دقيق آن است. بيشتر مردم فكر مي‌كنند كه مشكل را دقيقا مي‌شناسند، اما هرگاه لازم مي‌آيد تا آن را به صورت واضح و روشن بيان كنند، درمي‌يابند كه براي روشن ساختن مشكل در ذهن خود، به تفكر و تامل بيشتري نياز دارند.

تنبيه‌ها را كاهش دهيد

شايد براي شما تعجب‌انگيز باشد كه قدم بعد ما براي رهايي يافتن از مشاجره و دعوا، اين است كه شما از مجازات و تنبيهي كه اعمال مي‌كنيد، بكاهيد. فرزندتان را به اين دو دليل تنبيه نكنيد.

- هر چه مقررات خانه شما سخت‌تر باشد، برنامه جديد كمتر مي‌تواند به عنوان يك مساله جديد و متفاوت جلوه كند و كمتر موثر خواهد بود.

- تجربه‌هاي زيادي نشان مي‌دهند كه هر چه كودكان بيشتر تنبيه و مجازات شوند، بيشتر مشاجره و دعوا مي‌كنند.

- خواهر و برادرها بايد ياد بگيرند كه بدون ملاحظه شما با هم كنار بيايند، آنها بايد ياد بگيرند كه چگونه با يكديگر گفتگو كنند؛ حتي وقتي با هم مخالفند. هيچ قانوني نمي‌گويد كه شما بايد با گوش دادن به اين بحث‌ها خود را شكنجه كنيد. به آنها بگوييد كه اگر اختلاف‌نظري دارند، مي‌توانند تا حدي كه دوست دارند در مورد آن بحث كنند، اما بايد اين كار را در جاي ديگري انجام دهند. به بيان ديگر، از آنها بخواهيد تا اتاق را ترك كنند.

- 5 دقيقه از اتاق خارج شويد. احتمالا وقتي برمي‌گرديد، بحث و جدل تمام شده است، اين طرح خروج، اغلب نتيجه‌بخش است. زيرا خواهر و برادر گاهي اوقات به اين اميد وارد معركه مي‌شوند كه شما مداخله كرده و يك نفر را برنده اعلام كنيد. پس بدون مخاطب، اين مساله به خودي خود از بين مي‌رود.

- به بچه‌ها بگوييد كه تا يك ساعت جداگانه بازي كنند. اجازه ندهيد كه هيچيك از آنها طي اين يك ساعت، تلويزيون تماشا كند يا مشغول بازي‌هاي رايانه‌اي شود. اولين واكنش آنها احتمالا اين است كه: «چه عالي! من به هيچ وجه دلم نمي‌خواست با او بازي كنم». اما وقتي بازي كردن به تنهايي به قدر كافي خسته‌كننده باشد، كم‌كم تمايل نشان مي‌دهند كه يك بار ديگر با هم بازي كنند.

راه‌حل‌هايي براي نزاع بر سر بدون اجازه برداشتن وسايل يكديگر

- اگر متوجه شديد كه خواهر يا برادري بدون اجازه ديگري وسايل او را «قرض مي‌كند»، بايد مقدار كرايه‌اي را كه از قبل تعيين كرده‌ايد به او بپردازد. اگر آن شيء خراب يا كم شود، آن كودك بايد چيزي باارزش مساوي به آن شيء يا پول توجيبي‌اش، آن را جبران كند.

- كودكي كه يكي از وسايلش را ديگري برداشته است، مي‌تواند چيزي از وسايل خواهر يا برادر ديگر را به مدت يك روز استفاده كند (البته به غير از بعضي وسايل خاص!).

- هر گاه كودك از ديگري اجازه مي‌گيرد، جمله مثبتي بيان كنيد تا نشان دهيد كه اين كارش را تحسين مي‌كنيد.

- اجازه دهيد خواهر يا برادري كه وسايلش بدون اجازه برداشته مي‌شود، در اتاقش را قفل كند؛ البته پدر يا مادر نيز بايد يك كليد داشته باشند.

راه‌حل‌هايي براي دعواي فيزيكي بچه‌ها

- با پذيرش خشم كودكان نسبت به يكديگر آغاز كنيد، اين كار، به تنهايي ممكن است آرامشان كند.

- به حرف‌هاي هر يك از آنها با احترام گوش دهيد.

- نشان دهيد كه پيچيدگي مساله را درك مي‌كنيد.

- نشان دهيد كه به توانايي آنها در يافتن راه‌حل مناسب ايمان داريد.

- اجازه ندهيد دعواي فيزيكي ادامه يابد.

وقتي رقابت بچه‌ها صورت فيزيكي به خود مي‌گيرد و فرزندان كتك‌زدن يكديگر را آغاز مي‌كنند، شايد وسوسه شويد كه كناره بگيريد و به تماشاي پايان طبيعي مشاجره و ستيز بنشينيد؛ اين كه خودشان قضيه را حل كنند. اما اين يك راه چاره منطقي به نظر نمي‌رسد.

چنانچه شاهد نبرد هستيد، بايد قدم پيش بگذاريد و وارد معركه شويد، ولي اگر فقط سر و صداي نزاع را شنيده‌ايد، مي‌توانيد به نشنيدن تظاهر كنيد. البته در چنين حالتي بايد با دقت كافي گوش دهيد تا اگر احساس كرديد يكي از طرفين دعوا ممكن است مجروح شود، بتوانيد مداخله كنيد.

يكي از رايج‌ترين صحنه‌ها، دعواي كودك كم سال‌تر (معمولا يك نوپاي 18 تا 24 ماهه) با كودك بزرگ‌تر و كتك خوردن كودك بزرگ‌تر است، هر چند كه او درشت هيكل‌تر، حساس‌تر و آرام‌تر است. «مامان، امير موهايم را مي‌كشد.» بعد از شنيدن اين شكايت توام با گريه از كودك بزرگ‌تر، براي چهاردهمين بار در ضمن نيم ساعت، ممكن است وسوسه شويد كه از يك راه‌حل بديهي استفاده كنيد: «تو هم موهاشو بكش تا بدونه كه مو كشيدن درد داره». اما راه‌حل بهتر، تقدير و تشويق كودك بزرگ‌تر به خاطر تحملش و ياد دادن اين نكته كه از او فاصله بگيرد و به اطاق ديگري برود.

- ناديده بگيريد: ياد بگيريد كه به اين مساله توجهي نكنيد. به موسيقي مورد علاقه خود گوش كنيد، به دوستي تلفن بزنيد، كمي تلويزيون تماشا كنيد، جاروبرقي بكشيد، دوش بگيريد. اگر هيچ‌كدام از اين كارها به نتيجه نرسيد، پنبه در گوشتان فرو كنيد و آواز بخوانيد.

- گاهي اوقات، اين بحث و جدل‌ها در مورد چيزهايي واقعا احمقانه‌اند، مانند اين كه پيراهن چه كسي سبزتر است. در اين صورت، انرژي بيهوده صرف نكنيد تا مشكل را حل كنيد: «خب، كافي است بچه‌ها! هر دوي شما پيراهن‌هاي سبز قشنگي داريد.» بلكه موضوع بحث را ناديده بگيريد و حواس آنها را به نوعي فعاليت، خوراكي يا انجام كار ديگري معطوف كنيد.

- وقتي بچه‌ها به طور فيزيكي دعوا مي‌كنند، فورا آنها را از هم جدا كنيد و به دو اتاق مجزا بفرستيد تا براي مدتي در آنجا باشند و آرام بگيرند، وقتي هر دو آرام شدند، آنها را در يك جا بنشانيد و گفت و گويي را بين آن دو ترتيب دهيد تا مشكل حل شود.

- آن دو را واداريد تا با فاصله از هم بنشينند. به آنها بگوييد هر وقت مشكل‌شان حل شد، مي‌توانند از جايشان بلند شوند. ابتدا، مي‌توانيد به آنها جهت دهيد. به مرور زمان ياد خواهند گرفت كه چگونه خودشان باهم مذاكره كنند و به توافق برسند.

- به بچه‌ها بگوييد كه تا يك ساعت نمي‌توانند باهم بازي كنند. آنها را در اتاق‌هايي جداگانه نگه داريد. در اين مدت به هيچ يك از آنها اجازه ندهيد تلويزيون تماشا كنند يا مشغول بازي‌هاي ويدئويي شوند. اولين پاسخ آنها احتمالا به اين صورت خواهد بود: چه عالي! ديگر دلم نمي‌خواهم با او بازي كنم. اما پس از يك ساعت بازي خسته‌كننده به تنهايي، احتمالا دوستان بهتري براي هم خواهند شد.

- از كودك مهاجم بخواهيد يكي از كارهاي روزمره خواهر يا برادري كه صدمه ديده است را انجام دهد، مثلا مرتب كردن رختخواب او و يا بيرون بردن زباله‌ها. روش ديگر اين است كه از قبل مقداري جريمه نقدي براي كودك مهاجم در نظر بگيريد، مثلا 200 تومان. مسلما كودكي كه صدمه ديده، پول را دريافت مي‌كند. (شما در مواردي كه رفتار ناخوشايند را مشاهده كرديد، اين جريمه را تحميل كنيد.)

- از بچه‌ها بخواهيد با كمك شما توافقنامه‌اي بين خود امضا كنند. دقيقا توضيح دهيد كه چه چيزهايي غيرقابل قبول است و مجازات زير پا گذاشتن مفاد قرارداد چيست. بچه‌ها را واداريد تا توافقنامه را امضا كنند و آن را در محلي قابل ديد بچسبانيد. در مواقع ضروري، براساس مجازات‌هاي توافق شده عمل كنيد.

- هميشه تصور نكنيد كودكي مقصر است كه ديگري را مي‌زند. بعضي اوقات «قرباني» خواهر يا برادرش را به حد جنون تحريك كرده، اذيت كرده و يا مورد سوء‌استفاده قرار داده است. گرچه هيچ گاه درست نيست كه كودكي ديگري را كتك بزند، اما وظيفه شماست كه از اذيت‌هاي پشت صحنه‌اي كه كاسه صبر فرزندتان را لبريز مي‌كند، آگاه باشيد. اگر متوجه شديد چنين مساله‌اي درباره آنها صادق است، براساس نوع رفتارشان با آنها برخورد كنيد.

- سعي كنيد لحظاتي را بيابيد كه آن دو رفتاري مناسب با هم دارند. با توجه مثبت، آنها را به ادامه اين كار تشويق كنيد. وقتي فرزندانتان بدون دعوا با هم بازي مي‌كنند، چنين تحسيني به كار ببريد: «خوشحالم كه شما بچه‌ها از بازي با هم لذت مي‌بريد.» وقتي همه چيز خوب پيش مي‌رود، توجه مثبت شما آنها را تشويق مي‌كند تا رفتار مثبتشان را ادامه دهند.

اگر فرزندانتان دائم جدال‌هاي فيزيكي دارند، اين امر نشانه وجود مشكلي بسيار بزرگتر است. بهتر است با مشاور و يا درمانگر خانواده مشورت كنيد. مشكل است كه بتوانيد اين مساله را به تنهايي حل كنيد. از كمك خواستن نترسيد. كمك خواستن نشانه مهم بودن بچه‌ها و روابط آنها براي شماست.

خلاصه اين كه ...

مرحله اول، مشاجره عادي:

- آن را ناديده بگيريد، درباره تعطيلات بعدي فكر كنيد.

- به خودتان بگوييد كه بچه‌ها در كشاكش دعواها تجارب مهمي كسب مي‌كنند.

مرحله دوم، وضعيت وخيم‌تر مي‌شود:

- دخالت بزرگترها ممكن است مفيد باشد.

- عصبانيتشان را بپذيريد.

«به نظر مي‌رسد شما دو نفر از دست هم عصباني هستيد!»

- ديدگاه هر يك از بچه‌ها را بيان كنيد.

«سارا، پس تو مي‌خواهي كه عروسك را نگهداري چون توي بغلت آرام گرفته و تو علي، فكر مي‌كني كه تو هم حق داري اونو بغل كني.»

- مشكل را با احترام توصيف كنيد:

«مشكل پيچيده‌ايه! دو بچه و يك عروسك.»

- اعتقادتان را به توانايي بچه‌ها در يافتن راه حل بيان كنيد.

«من اطمينان دارم كه شما دو تا مي‌توانيد راه‌حلي پيدا كنيد كه براي هر دوي شما عادلانه باشد... و منصفانه براي عروسك.»

- اتاق را ترك كنيد.

مرحله سوم، وضعيت احتمالا خطرناك:

- پرس و جو كنيد:

«اين جنگ بازي است يا جنگ واقعي؟» (جنگ بازي مجاز است، اما جنگ واقعي نه!)

- بگذاريد بچه‌ها بدانند: «جنگ بازي، تنها با توافق طرفين مجاز است». (اگر براي هر دو طرف لذتبخش نيست، بايد متوقف شود.)

مرحله چهارم، وضعيت خيلي خطرناك!

- دخالت بزرگترها لازم است.

- آنچه را مي‌بينيد توصيف كنيد.

«دو تا پسر عصباني را مي‌بينم كه مي‌خواهند به هم صدمه بزنند.»

- بچه‌ها را از يكديگر جدا كنيد.

«صلاح نيست با يكديگر باشيد. بايد كمي صبر كنيد تا آرامش خود را به دست آوريد، تو به اتاق خودت برو و تو هم به اتاق خودت.»

صابر محمدي‌
چهارشنبه 19 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 224]