روان شناسي استدراج

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: روان شناسي استدراج
پرسش:سنت استدراج را از منظر روان شناسي توضيح داده و راهكارهاي مقابله با خسران دائمي انسان را بيان كنيد؟در بخش نخست پاسخ به اين سوال ضمن تاكيد بر استمرار سنت هاي الهي بر مدار حركت جوامع بشري، به اين نكته اشاره كرديم كه فرايند روزافزون خسران و نقصان بر ما ايجاب مي كند كه هر چه بيشتر از نيروهاي وجودي خويش بهره گرفته و آنها را به محصولات ماندگار معنوي تبديل سازيم. درغير اين صورت حركت در مسير خسران به اتلاف عمر دنيوي و در نهايت، استحقاق عذاب اخروي خواهد انجاميد.درهمين راستا به سه عامل اساسي جهت جلوگيري از خسران آدمي شامل: 1-استفاده از موهبت عقل 2-حركت در مسير هدايت پيامبران 3- درس گرفتن از حوادث زندگي پرداختيم اينك در ادامه مطالب بخش پاياني را پي مي گيريم:د) از بين رفتن زمينه هدايتاصرار و عناد بشر گاه به جايي مي رسد كه زمينه هدايت به كلي از ميان ميرود و هيچ راه ديگري براي توقف روند خسران نمي ماند. سنت استدراج دراين نقطه با اين سخن خداوند آغاز مي شود. كلوا و تمتعوا قليلاً انكم مجرمون... فباي حديث بعده يومنون (مرسلات- 46- 50) اي تبهكاران! بخوريد و اندكي بهره گيريد كه پس از كلام خداوند، ديگر ايمان با هيچ سخن ديگري در قلب شما نفوذ نخواهد كرد.هـ) مخير بودن در انتخاب راهخداوند براساس سنت اختيار و اراده آزاد انسان ها راه هدايت و گمراهي را فرارويشان باز گشوده و از دخالت مستقيم در زندگي بشر و جلوگيري بي واسطه از خسران آدميان پرهيزدارد.هر كه خواهان برداشت محصول آخرت باشد، به كشت او بركت مي دهيم و هر كه تنها خواهان برداشت محصول دنيا باشد، او را به بخشي از آن مي رسانيم و در آخرت بي بهره خواهند ماند. (شوري-20)براين اساس گمراهان كاملا به حال خويش رها مي شوند. آنان را در غفلت خويش به حال بازي رها كن (انعام- 91) در نتيجه به طور طبيعي زمينه براي به فعليت رسيدن همه امكانات آنها در مسير گمراهي و زيان مهيا مي شود. هركه خداوند او را گمراه سازد راهبري براي او نخواهد بود و خداوند ايشان را در گمراهي خويش سرگردان رها خواهد ساخت. (اعراف- 186) براين اساس مفهوم «املا»، «امهال، «وذر»، «تمتيع» و... از زاويه اي ديگر، گوياي همان مفهوم استدراج است. بنابراين حركت طبيعي بشر به سوي خسران و زيان در روندي بسيار پنهان و غيرقابل پيش بيني صورت مي پذيرد. (قلم- 44) مكذبان را به گونه اي پنهان و ناشناخته به سوي هلاكت و سقوط گام به گام مي كشانيم. آنان در همان حال كه با آسايش و تنعم خويش غرق لذت هستند در واقع ميان امواج تاريك شهوات درحال شكنجه اند.از فزوني ثروت و فرزندان كافران به شگفتي ميا كه خداوند مي خواهد آنان را بدين وسيله در زندگاني دنيا عذاب كند و سرانجام جان هايشان را درحال كفر از كالبد برون آورد. (توبه- 55) بدين ترتيب، آنان در طبقات ظلماني ماده كه در ظاهر، نعمت است، گام به گام به سوي هلاكت و عذاب كشيده مي شوند و همين نعمت ها برايشان از جهات مختلف به عذاب و رنج تبديل مي شود. تا آنكه با فرارسيدن مرگ، به ناگاه همه امكانات خويش را از دست رفته و بافته هاي خويش را گسسته و خود را در عذاب خداوند گرفتار مي يابند. سرمايه هاي پاك خويش را در طول زندگي دنيا بر باد داده و بهره خويش را از آنها برگرفتند (احقاف، 20) ما به جانب اعمالشان روي نموده، همه را به سان ذرات غبار پراكنده از ميان مي بريم. (فرقان- 23) زشتي هاي اعمالشان برايشان آشكار گشت و آنچه به تمسخر گرفته بودند، آنها را فراگرفت. (جاثيه- 33)ديدگاه فخر راضيفخر راضي از مفسرين مشهور اهل سنت در تحليل رواني سنت استدراج مي گويد: «گرايش دروني انسان به شهوات موجب مي شود كه ارضاي آنها برايش لذت آور گردد. لذت شهوات بر تمايل انسان به سوي آنها مي افزايد و شدت تمايل نيز ميزان لذت را شدت مي بخشد. گناهان دراين چرخه بي پايان، پي درپي تكرار گشته، ملكه طغيان را در وجود انسان رسوخ مي دهند. انسان در چنين فضايي به طور طبيعي از اشتغال به معنويات و پرهيز از خسارت هاي ابدي غافل مي ماند. (التفسير الكبير، ج 21، ص 93)
سه شنبه 18 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 116]