واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: انفجارهاي جديد در پاكستان : زمينه ها و پيام ها
خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا): اسلام آباد- انفجارهاي روز يكشنبه در اسلام آباد و عصر دوشنبه در كراچي مركز ايالت سند پاكستان بار ديگر وضعيت امنيتي اين كشور را با ابهام هاي زيادي مواجه كرده است .

انفجارهاي هفته اخير پاكستان كه در مجموع 24 كشته و بيش از 80 زخمي برجاي گذاشته است ؛ از نظر بسياري از تحليل گران داراي پيامهايي است كه بايد به دقت مورد توجه دولت جديد اين كشور قرار بگيرد.
نگاهي به حوادث و تحولات دو هفته گذشته پاكستان از جمله حمله ارتش پاكستان به مناطق قبايلي ( فاتا ) و درگيري با چند گروه غيرقانوني مانند گروه "لشگر اسلام " و "انصار اسلام " از يكسو و فشارها و اختلافات سياسي موجود بين احزاب ائتلافي فضاي شكننده اي را براي دولت نوپاي گيلاني ايجاد كرده است .
هرچند هنوز زود است كه عوامل اين انفجارها را بطور مشخص معرفي كرد اما بطورقطع سطح و نوع انفجارها با نوع و سطح حوادث در قبل از استقرار دولت جديد متفاوت است .
خشونت درپاكستان تا حدودي ريشه درساخت اجتماعي ناهمگون هويتي جامعه اين كشور دارد .
پاكستان همچنان دچار اختلاف هاي فرقه اي است ، همچنان بنام دين اسلام صدها كودك و زن را در اين سرزمين به دلايل واهي به مسلخ مي برند و مشرف و دولت جديد هر روزه ازآرزوهاي خود براي محو افراط گرايي وترورسيم كور سخن مي گويند اما هر روزه نيز به موازات اين حوادث زنان و كودكان و افراد بي گناه قرباني نگاه هاي منحرف عده اي قوميت گرا، فرقه گرا و متعصب مي شوند.
تاكيد اخير يوسف رضا گيلاني نخست وزير پاكستان به مبارزه باافراط گرايي و تروريسم چيزي را تغيير نخواهد داد، زيرا كه اين تاكيدات بدون توجه به مسايل هويتي به آساني حل نخواهد شد.
راه حل اساسي پاكستان براي رهايي از اين چالش ، هويت سازي ملي است در غير اين صورت اين سرزمين در آتش فرقه گرايي و قوميت گرايي خواهد سوخت .
به عبارت ديگر،چالش اصلي پاكستان درسال هاي آتي تهديدات خارجي نيست بلكه قوميت گرايي و فرقه گرايي است كه امنيت ملي اين كشور را تهديد مي كند.
در مطالعات امنيت ملي ، تهديدات سياسي و اجتماعي براي قوميت در شرايطي امكان بروز پيدا مي كند كه شكاف هاي سياسي ناشي از هويت هاي گروهي و قومي فعال شده باشد.
چنانكه "باري بوزان " استاد مطالعات امنيتي و روابط بين الملل دانشگاه (ال .اس .اي ) لندن نيز اشاره دارد در چنين جوامعي رسالت ملت سازي توسعه ، امنيت و ديگر اهداف كلان ملي به طور فراگيري برعهده دولت مي باشد.
هرنوع تهديد و چالشي نيزاز طرف اجزاي مختلف جامعه ، متوجه امنيت و كاركردهاي دولت بوده و تمركز بر كشمكش هاي درون جامعه بين دولت و سازمان هاي اجتماعي مانند گروه هاي قومي اجازه مي دهد كه فراگردهاي تغيير اجتماعي و سياسي با رويكرد نرم افزاري بررسي شود.
براساس اين رويكرد مشكل مشروعيت دولت ها، از هم گسيختگي اجتماعي يا فقدان يكپارچگي و ناتواني در سياست سازي از متغيرهاي اصلي امنيت ملي در اين كشورها است .
"باري بوزان " از مهمترين تهديدات اصلي اين جوامع را در سه مولفه تهديد درباره ايده دولت و كيفيت روابط دولت ملت ، سازمان دولت و نسبت به وجود فيزيكي دولت توضيح مي دهد.
سوال اصلي اين است كه فرقه گرايي قومي در چه شرايطي امنيت ملي را تهديد مي كند.
ناهمگني بين دولت و ملت و تلاش دولت براي تحميل هويت مشترك از جمله مواردي است كه امنيت ملي را تهديد مي كند.
بطور قطع قوم مداري عامل انسجام زدايي در عرصه هويت و قدرت ملي است .
وجدان قومي كه هويت خود را در هم خوني ، هم نژادي ، هم زباني و هم ديني ، زيستن و پرورش در بستر فرهنگ قومي گذشته ، اسطوره ها و خاطرات تاريخي مشترك در مجموع برايندي را ايجاد مي كند كه حاصل آن تشكيل هويت قومي و تقويت همبستگي و انسجام قومي در مقابل هويت جامع و ملي است .
اين برآيند از لحاظ سياسي به نيرويي تبديل مي شود كه معطوف به قدرت و دولت مستقل بوده واز نظر فرهنگي به دنبال رسميت بخشيدن به ارزش هاي فرهنگي و قومي خود مي باشد.
درخصوص آسيب پذيري روزافزون دولت در قبال انحصارزدايي و محدوديت در امكان اعمال خشونت ، "مانوئل كاستلز" استاد مطالعات اجتماعي دانشگاه بركلي آمريكا، گروه هاي هويتي قومي را از چالش گران عمده دولت معرفي مي كند و در زمينه نقش آنها در مشروعيت زدايي معتقد است وقتي دسته هاي قومي و قبيله اي ، خود را عضو دولت ملي نمي دانند، دولت در برابر خشونتي كه در ساخت اجتماعي آن جامعه ريشه دارد به صورت روزافزوني آسيب پذير مي شود.
دولت با اين تناقض مواجه است كه اگر از خشونت استفاده نكند ديگر دولت محسوب نمي شود واگراز خشونت بطور مداوم استفاده كند، بخش بزرگي از مشروعيت و منابع بسيج خود رااز دست مي دهد و چنين وضعي نشانگر وضعيت اضطراري دايمي براي دولت است .
اين شرايطي است كه "رابرت ماندل " استاد مطالعات امنيتي و قومي دانشگاه آمريكايي ويسكانسن از آن با عنوان كاهش كنترل معني دار حكومت بر نيروهاي اجتماعي و يا "حاكميت ملي دستخوش دگرگوني " نام مي برد كه در آن بازيگران فروملي در حال غصب خيلي از نقش هاي سنتي حكومت هستند.
چنانكه باري بوزان نيز اذعان دارد، تهديدات اجتماعي را نمي توان از تهديدات سياسي جدا كرد.
از نظر وي ، تهديدات اجتماعي زماني واقع مي شوند كه اصولا امنيت اجتماعي يك دولت در معرض خطر قرار گيرد.
بوزان ، امنيت اجتماعي را توان حفظ و ايمني الگوهاي سنتي زبان ، فرهنگ ، هويت مذهبي و ملي مي داند.
ناامني اجتماعي زماني به وجود مي آيد كه هر نوع از جوامع - ملي ، قومي ، مذهبي ، نژادي - يك تحول يا ترتيبات جديد را به عنوان يك تهديد عليه بقاي خود(هويت اجتماعي ) تعريف كنند.
وي معتقد است كه هويت ملي ، اغلب از داخل كشور چندقومي مورد تهديد قرار مي گيرد و فرايند ملت دولت اغلب متوجه خاموش كردن يا حداقل يكسان سازي هويت هاي اجتماعي شبه ملي مي شود.
با وجود چنين چالش هايي از طرف هويت هاي فروملي نسبت به هويت اجتماعي و فرهنگي ملي ، بوزان معتقد است كه تهديدات اجتماعي از نشانه هاي وجود دولت ضعيف است و نمي توان آن را يك مساله امنيت ملي محسوب كرد مگر در مواردي كه نزاع بين دولتي را دامن بزند.
واقعيت اين است كه در جوامع چندقومي در حال توسعه در آنها شكاف هاي اجتماعي ، منبع منازعات و فعاليت هاي ضدحاكميتي مي باشد، تهديدات اجتماعي - مانند فرقه گرايي و شكاف هاي اقتصادي - ممكن است به اندازه تهديدات سياسي و حتي شايد بيشتر از آنها، امنيت ملي را دچار خدشه نمايد.
به عبارتي مي توان امنيت اجتماعي را فراتر از امنيت سياسي ، نظامي و اقتصادي دانست .
امنيت اجتماعي در شرايط كنوني ، مرجع امنيت ملي قلمداد مي شود.
در حالي كه امنيت ملي به تهديدات عليه حاكميت مي پردازد، امنيت اجتماعي معطوف به هويت اجتماعي است كه في نفسه چه دولت باشد و يا نباشد، وجود دارد.
به نظر مي رسد حلقه گمشده پاكستان هويت اجتماعي باشد كه تاكنون به دليل نبود آن دچار مخاطرات داخلي امنيتي شده است .
** پاكستان ،خلاء هويتي : چشم انداز
پاكستان دچار خلاء هويتي - قومي است كه در بستر منازعات فرقه گرايانه نمود پيدا كرده و مي توان سلسله خشونتهاي اخير در اين كشور را در اين چارچوب مورد ارزيابي قرار داد.
تاكيد دولت جديد بر هويت هاي غير بومي در اين كشور و اصرار بر يكپارچه سازي هويتي با گرايش هاي غربگرايانه بطور قطع باعث بروز مقاومت از سوي گروههاي مذهبي و گروههاي ملي گرايي مي شود كه مايل نيستند هويت هاي خود را فراموش كنند.
شايد بتوان اين تعبير رابكار برد كه دولت پاكستان خود تلاش كرده تا به حريم مذهب ورودي غير متعارف داشته باشد كه نمونه مهم آن حمله به لال مسجد در سال گذشته بود.
ورود به حريم مذهب و درگيري با برخي گروههاي مذهبي تاكنون براي دولت گيلاني با پيامدهايي همراه بوده كه ممكن است طي ماههاي آينده شاهد گسترش بيشتر اين خشونتها باشيم.
از: احمد فراهاني
آساق ** 235
سه شنبه 18 تير 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 197]