به بهانه نشست مالزي گروه آشنايي با گروه اقتصادي و تجاري كشورهاي اسلامي ‪D8‬

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: به بهانه نشست مالزي گروه آشنايي با گروه اقتصادي و تجاري كشورهاي اسلامي ‪D8‬
انگيزه‌هايي همچون افزايش تجارت، نيل به منافع رفاهي، همكاري‌هاي متقابل در زمينه‌هاي تجاري، اقتصادي و رشد اقتصادي، افزايش قدرت چانه زني در مسايل سياسي، اقتصادي و تجاري با كشورها و گروه‌هاي فرامنطقه اي، تامين ملاحظات امنيتي و سياسي و انجام همكاري‌ها در زمينه‌هاي رشد و توسعه و اعتلاي سرمايه‌گذاري از جمله عوامل روي آوردن به اينگونه همكاري‌هاي گروهي هستند.

صرف نظر از موارد ذكر شده، بعد جديد و مهم ديگري پس از اتمام دور مذاكرات اروگوئه و تاسيس سازمان جهاني تجارت به ابعاد فوق افزوده شده است و آن هم نقش اين ترتيبات در آماده‌سازي كشورها براي استفاده از فرصت ها و تجهيز آنان براي فايق آمدن بر مشكلاتي است كه نظام جديد تجارت جهاني فراروي كشورها و بالاخص كشورهاي در حال توسعه گشوده است.

از اين ترتيبات مي‌توان براي سهولت ادغام در نظام جديد تجارت بين‌الملل استفاده نموده و از مزاياي اين نظام در خصوص دسترسي به بازارها به نحو بهتر استفاده كرد.

سازمان كنفرانس اسلامي، يكي از اين تشكل هاست كه هم به لحاظ سياسي و هم از نظر اقتصادي داراي اهميت ويژه‌اي است. هرچند در گذشته در محدوده و قالب اين سازمان، گام‌هاي مفيد و مهمي در جهت افزايش همكاري‌هاي اقتصادي و تجاري در بين اعضا برداشته شده است ولي عليرغم قدمت نسبي و تعداد اعضا، هنوز نتايج مورد انتظار در زمينه افزايش تجارت و همكاري‌هاي اقتصادي حاصل نشده است.

بي‌ترديد، يكي از راه‌هاي افزايش همكاري‌ها در اين سازمان، ايجاد بازار مشترك اسلامي است و براي رسيدن به اين هدف و ايجاد زمينه و بستر مناسب براي فعاليت موثر و كاراي اين بازار، استفاده از تشكيلاتي چون گروه هشت كشور اسلامي مفيد است و مي‌توان از پيوند دادن ترتيبات تجاري و اقتصادي زير گروه‌هاي كشورهاي اسلامي با يكديگر چون اكو، شوراي همكاري خليج فارس و گروه هشت كشور اسلامي در اين ارتباط سود فراوان برد و از تجربيات آنان استفاده كرد.

علاوه بر نقش مهم و ارزنده‌اي كه گروه هشت مي‌تواند در راستاي زمينه‌سازي براي ايجاد بازار مشترك اسلامي داشته باشد، اين گروه در عين حال ميتواند براي اعتلاي همكاري‌هاي اقتصادي ميان اعضاي خود كارساز باشد.

نحوه شكل‌گيري گروه ‪D8‬
---------------------------- گروه ‪ D8‬يا گروه هشت كشور مسلمان در حال توسعه كه اندونزي، ايران، بنگلادش، پاكستان، تركيه، مالزي، مصر و نيجريه در آن عضويت دارند، از جمله پيمان‌هاي منطقه‌اي است كه به منظور ايجاد روابط مستحكم اقتصادي ميان كشورهاي در حال توسعه اسلامي و تقويت نفوذ اين كشورها در بازارهاي جهاني و برقراري گفت وگو با هفت كشور صنعتي تشكيل شده است و پايه گذار آن نجم الدين اربكان نخست وزير اسبق و اسلام گراي تركيه است كه با سفر به ‪ ۸‬كشور عضو در تير ماه سال ‪ ،۱۳۷۵‬زمينه تاسيس اين گروه را فراهم كرد.

نخستين اجلاس سران ‪ D8‬با حضور سه رئيس جمهور از جمله اكبر هاشمي رفسنجاني ، چهار نخست وزير و يك وزير خارجه در خرداد ‪ ۱۳۷۶‬در شهر استانبول تركيه برگزار شد. البته اين گروه حدود يك سال قبل از اين تاريخ فعاليت‌هاي مقدماتي خود را آغاز كرده بود. گروه كشورهاي موسوم به ‪ D8‬در واقع از تشكيلات جانبي سازمان كنفرانس اسلامي است.

در بيانيه منتشر شده در اولين اجلاس سران، اهداف اصلي دي هشت، چگونگي همكاري و همفكري اعضاي گروه، ايجاد امكان عضويت ساير كشورهاي در حال توسعه، برقراري رابطه با ساير سازمان‌هاي بين‌المللي بويژه سازمان كنفرانس اسلامي و نحوه انتصاب مدير اجرايي آن به تصويب رسيد.

آن چنانكه از اين اعلاميه برمي آيد اهداف اصلي گروه دي هشت، توسعه اقتصادي، اجتماعي، تقويت موقعيت كشورهاي در حال توسعه در اقتصاد جهاني، ايجاد تنوع و موقعيت‌هاي جديد در روابط بازرگاني، تقويت حضور در تصميم سازي در سطح بين‌المللي و ارتقاي سطح زندگي مردم در كشورهاي عضو خواهد بود.

عضويت در اين گروه براي ديگر كشورهاي در حال توسعه كه به اهداف و اصول آن پايبند باشند، امكان پذير است و همچنين عضويت در آن تاثيري در روابط دوجانبه يا چندجانبه كشورهاي عضو با ديگر كشورها نداشته و مانعي نيز جهت عضويت آنان در سازمان‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي نيست.

بر اساس تصميمات اجلاس سران اين هشت كشور كه در ‪ ۱۵‬ژوئن ‪ ۱۹۹۷‬در تركيه برگزار شد، سازمان مزبور داراي سه ركن اصلي زير است:
- اجلاس سران
- شوراي وزيران
- كميته متشكل از كارشناسان ارشد هر كشور
اجلاس سران با شركت روساي دولت‌هاي كشورهاي عضو و شوراي وزيران امور خارجه، سالي يكبار و اجلاس كارشناسان ارشد دوبار در سال برگزار مي‌شود.

رئيس اجلاس سران تا برگزاري اجلاس بعدي، رياست گروه را كماكان بر عهده خواهد داشت. وزراي خارجه اين هشت كشور نيز شوراي وزيران و ركن سياسي گروه را تشكيل مي‌دهند و نشست سالانه آنان قبل از اجلاس سران برگزار مي‌شود.

همچنين كميسيون مقام‌هاي ارشد متشكل از مقام‌هاي ارشد وزارت خارجه هشت كشور عضو است و ركن اجرايي گروه را تشكيل مي‌دهد. دومين اجلاس سران در نوامبر ‪ ۱۹۹۸‬در داكار پايتخت بنگلادش برگزار شد.

در اعلاميه تصويب شده در اولين اجلاس سران، اهداف و انگيزه‌هاي اين گروه تشريح شده است. اين اعلاميه موارد متعدد همكاري را در برمي گيرد، ولي هدف اصلي همان توسعه اقتصادي و اجتماعي كشورهاي عضو است كه براي نيل به اين اهداف انجام همكاري‌هايي در زمينه صنعت، تجارت، حذف موانع تجاري، استفاده از توانمندي‌هاي هشت كشور براي اعتلاي سهم آنان در تصميم‌گيري هاي جهاني، توسعه كشاورزي، فقرزدايي، توسعه ارتباطات و اطلاع رساني، انتقال علوم و تكنولوژي، ماليه، بانكداري، انرژي، محيط زيست و.... ييشنهاد شده است.

در اولين اجلاس تصميم گرفته شد كه بر همكاري‌ها در زمينه تجارت، صنعت، كشاورزي، انرژي، توسعه منابع انساني، پروژه‌هاي مخابراتي و اطلاع رساني، طرح‌هاي توسعه روستايي، بانكداري و خصوصي‌سازي به ترتيب از سوي كشورهاي مصر، تركيه، پاكستان، نيجريه، اندونزي، جمهوري اسلامي ايران، بنگلادش و مالزي نظارت شود.

لازم به ذكر است كه كميته كارشناسان ارشد در سومين اجلاس خود كه در شهر آنتالياي تركيه برگزار شد، تصميم گرفت كه ده گروه كاري براي بررسي زمينه هاي همكاري تاسيس شود. اين ده گروه عبارتند از:
‪ -۱‬صنعت
‪ -۲‬كشاورزي
‪ -۳‬مخابرات و اطلاعات
‪ -۴‬تجارت
‪ -۵‬علوم و تكنولوژي
‪ -۶‬توسعه نيروي انساني
‪ -۷‬بهداشت
‪ -۸‬توسعه روستايي
‪ -۹‬بانكداري
‪ -۱۰‬انرژي
مسئوليت دو گروه كاري مخابرات و اطلاعات، علوم و تكنولوژي به ايران واگذار شده است. ايران نيز اهداف كلي خود در گروه ‪ D8‬را به شرح زير اعلام كرده است:
تقويت هرچه بيشتر نقش اسلام در ميان اعضاي گروه، همكاري اقتصادي با كشورهاي عضو در جهت تحقق اهداف اقتصادي نظام از طريق بهره‌گيري از امكانات گسترده آنها، همكاري و همياري با كشورهاي عضو در عرصه سياسي، فرهنگي و اقتصادي و تحكيم پيوندهاي سياسي، همكاري و اتخاذ مواضع مشترك اقتصادي در ميان كشورهاي در حال توسعه مسلمان در عرصه روابط اقتصادي بين المللي، همكاري و هماهنگي در امور صنعتي و فناوري، تحكيم پيوندهاي سياسي از طريق همكاري‌هاي همه جانبه، استفاده از تجارب كشورهاي عضو در جهت رفع تنگناهاي اجتماعي و اقتصادي و بهره‌گيري از گروه به منظور برخورد با تهديدها و چالش‌هاي بين‌المللي .

بيانيه‌اي كه در جريان دومين اجلاس سران گروه در داكار منتشر شد، نشانگر توجه جدي اعضا به مسائل اقتصادي جهاني بود. به عنوان مثال گروه بر همكاري اقتصادي و فني با سازمان ملل تاكيد كرد و خواستار ايفاي نقش دولت‌هاي عضو در توسعه و مديريت نهادهاي مالي بين‌المللي شد.

از سوي ديگر، به صراحت بر لزوم هماهنگي اعضا با روند جهاني شدن تاكيد شد و همكاري و هماهنگي با سازمان تجارت جهاني امري در راستاي منافع اعضاي گروه دانسته شد. لذا مي‌توان گفت كه اين سازمان در راستاي همكاري‌هاي اقتصادي منطقه و با توجه به فرآيند كلي جهاني شدن اقتصاد تشكيل شده است.

اما صرف نظر از بيانيه‌ها و اهداف ذكر شده، بايد ديد كه اين گروه تا چه حد در دستيابي به اهداف خود موفق بوده است.

مهمترين نكته مثبت در مورد گروه دي هشت، هدف از تشكيل آن است. نگاهي به تاريخچه فعاليت سازمان‌هاي منطقه‌اي نشان مي‌دهد كه اين سازمان‌ها معمولا با دو هدف تشكيل شده اند، اهداف ايدئولوژيك در يك سو و اهداف سياسي، نظامي، اقتصادي و امنيتي در سوي ديگر. تاريخ نشان مي‌دهد آن دسته از سازمان‌هاي منطقه‌اي كه با اهداف صرف ايدئولوژيك تاسيس شده اند، در دستيابي به اهداف خود چندان موفقيتي كسب نكرده اند. نمونه عيني اين مسئله پيمان ورشو است كه نتوانست كشورهاي بلوك شرق سابق را يكپارچه و همگون سازد، ولي در آن سو ناتو به علت آنكه در پس تشكيل خود هدف مهم تري را پيگيري مي‌كرد، به نتيجه رسيد. اين هدف عبارت بود از ايجاد محيطي امن در اروپاي غربي به منظور توسعه و رشد اقتصادي. گروه دي هشت نيز اهدافي اقتصادي دارد، ولي آيا صرف وجود چنين اهدافي براي موفقيت يك پيمان كافي است؟
-كارل دويچ> نظريه پرداز سياسي، عواملي را براي ايجاد همگرايي در يك منطقه لازم مي‌داند، كه مسلما وجود اين عوامل براي ايجاد يك پيمان موفق منطقه‌اي نيز ضروري است. اين عوامل عبارتند از وجود نوعي طرز زندگي مشترك در همه كشورهاي منطقه، نبود تخاصم و تعارض در باورها، فرهنگ ها، ارزش ها و مذهب و سنت اين كشورها، وابستگي و منافع متقابل اقتصادي كشورهاي عضو، وجود حداقلي از توانايي‌هاي سياسي و اداري، تشابه نخبگان سياسي آن كشورها و وجود عقلانيت در آنان و همچنين وجود حداقلي از شبكه‌هاي ارتباطي و مبادلاتي شامل شبكه‌هاي بزرگراه ها، قطار و هواپيما، گمرك و غيره.

موانع موجود بر سر راه همكاري گسترده كشورهاي عضو گروه دي هشت:

---------------------------------------------------------------------- ------------ با توجه به نكات بالا و يادآوري نام هشت كشور عضو كه در نقاط مختلف قاره هاي آسيا و آفريقا پراكنده هستند، مشكلات زير بر سر راه همكاري گسترده
دوشنبه 17 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 179]