پيشنهاد مي‌كنم آقايان عاقل باشند - جواد مجابي

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: پيشنهاد مي‌كنم آقايان عاقل باشند - جواد مجابي

در مورد كاريكاتور ايران تقسيم‌بندي‌هاي مختلفي شده مثلا‌ كاريكاتور هنري يا كاريكاتور عاميانه اما يك تقسيم‌بندي كلي‌تري وجود دارد: كاريكاتورهاي بدون شرح و كاريكاتورهايي كه همراه با شرح هستند.در واقع آغاز كاريكاتور ايران از زمان مشروطه به بعد با شرح همراه بوده است.يك معنايش اين است كه كاريكاتور، خودش قادر نبوده از طريق گرافيك خود، پيام‌هايش را بدهد و ناگزير با كلمات، اين كار را انجام مي‌داده و به عبارتي داشته است. نمونه‌اش كاريكاتورهايي است كه در نشريه بوده كه به ايران هم مي‌آمده و يا نشريات ديگر، ما همواره در كنار كاريكاتور به عنوان يك معاون و كمك‌كننده، نوشته‌هاي طنزآميز و يا جدي مي‌بينيم كه در واقع آنها هستند كه نقش اساسي را بازي مي‌كنند و در بعضي از اين نشريات، اساسا آن متن مهم است و نه كاريكاتور.

من به ياد مي‌آورم در دهه 30، نشريات و و نشريات ديگر يك اكثريت عظيمي از كاريكاتورهايشان با شرح همراه بود و اقليتي كه از نشريات خارجي برداشته مي‌شد يا برخي كه دست به تجربيات اندكي مي‌زدند، كاريكاتورهاي بدون شرح منتشر مي‌ساختند. كار به جايي رسيد كه در دوره‌هاي اوج‌گيري فضاي سياسي، كاريكاتور با فرم معمول خود نيز منتشر نمي‌شد بلكه نقاشي مي‌كردند و شرحي را هم زيرش مي‌نوشتند.

نمونه بارزش نشريه متعلق به است كه غالب ما آن نشريه را مي‌گرفتيم به خاطر آن كاريكاتورهاي منتقدانه‌اي كه در مورد دربار و قدرت حاكم در آن منتشر مي‌شد كه در واقع نقاشي‌هايي بود و فقط شرحي هم زيرش مي‌نوشتند.>

نشريه‌اي را به‌خاطر مي‌آورم كه پيش از 28 مرداد 1332 در 3 شماره و با 3 امتياز متفاوت منتشر مي‌شد. اين نشريه هر بار كه منتشر مي‌شد، توقيف مي‌شد؛ به خاطر تند بودن مطالبش. نام آن هم بود. در يكي از شماره‌هايش شاه را به همراه اشرف كشيده بودند و زير كاريكاتور نوشته بودند كه: !

در واقع با ضرب و زور شعر و عبارات طنزآميز و متلك‌ها، ماجرا را فيصله مي‌دادند و كاريكاتور، هنوز آن قدرت مستقل تصويري خود را پيدا نكرده بود.

در آن دوران كاريكاتور به هيچ‌وجه به روشنفكران نمي‌انديشيد بلكه به عوام مي‌انديشيد بنابراين نوعي عاميانگي در كاريكاتور وجود داشته است: مي‌خواستند با كاريكاتور، مردم عادي كوچه و بازار را بخندانند و به تيراژ بالا‌ برسند و مردم را سرگرم كنند و به نوعي ديد انتقاديشان را به آنها منتقل كنند. آنقدر در اين قضيه پيش رفتند كه خودشان هم در واقع تبديل به عاميانه شدند. در واقع در آن دوران نوعي لمپنيسم فرهنگي مي‌توان ديد. البته هر قاعده‌اي يك استثنا دارد. مي‌شود ديد كه طبق رسوم چپ‌گرايانه كه در آن زمان وجود داشت ما بايد براي آگاه كردن توده‌هاي ناآگاه مردم كوشش مي‌كرديم در زمينه‌هايي مثل شعر و ادبيات، سينما و از جمله كاريكاتور. اين پرداختن بيش از اندازه به عوام، در نهايت به عوام‌زدگي خود دست‌اندركاران هم منجر مي‌شد و وقتي دوباره به اين تاريخ نگاه مي‌كنيم، مي‌بينيم كه آثاري كه براي طبقه متوسط باسواد خلق شده باشند، خيلي كم وجود دارد.

از اواسط دهه چهل با پايمردي اردشير محصص و كامبيز درم‌بخش و دوستان ديگر به تدريج، كاريكاتور ، راه خود را جدا مي‌كند و به ارزش داده مي‌شود و به گرافيك كار و هنرنمايي در اين عرصه اهميت داده مي‌شود و بعد خودش را از زير بار ادبيات سياسي بيرون مي‌كشد و شاخه‌هاي مختلف فرهنگي كاريكاتور را تجربه مي‌كند. چيزي كه فكر مي‌كنم با قدرت آغاز شد و با يك دقت و دلسوزي همراه شد.

همين امروز داشتم به آقاي كامبيز درم‌بخش مي‌گفتم ما شانس بزرگي داشتيم كه در دوراني زندگي كرديم كه كارهايمان را با يك دقت و صراحت و صميميت شروع كرديم و ميزان سانسور، طوري نبود كه ما را از كارمان غافل كند. خوشبختانه از سال 1357 به بعد برخلا‌ف بسياري از هنرهايي كه دوران ركود خود را گذراندند، تنها شايد كاريكاتور بود كه از همان هفته‌هاي اول تداوم يافت و راهش را ادامه داد و رشد خيلي خوبي كرد و اگر امروز مطبوعات، خالي از كاريكاتور است و اگر به فضاهاي مجازي پناه برده، به خاطر آن است كه گروهي مي‌دانند كاريكاتور چقدر در تغيير سليقه و فكر و رفتار فرهنگي مردم موثر است و ناگزير اين اشتباه را مرتكب مي‌شوند كه جرايد را از كاريكاتور عاري كنند.

من پيشنهاد مي‌كنم آقايان عاقل باشند و اجازه دهند تا كاريكاتور بيايد و سليقه مردم را در يك سطح وسيع دگرگون كند، با توجه به اينكه خوشبختانه كاريكاتور امروز ما در حدي است كه ديگر آن پوپوليسم و عوام‌گرايي و آن سطحي‌نگري‌هاي بي‌ربط و كارهاي خندستاني قبل را تكرار نمي‌كند بلكه يك نوع تفكر و انديشه را منتقل مي‌كند كه تفكر پيشرويي است. من به تمام كاريكاتوريست‌هاي كشورمان سلا‌م مي‌گويم. اميدوارم با همين روحيه خوب، ادامه دهند و مطمئن باشند دوباره مطبوعات را فتح خواهند كرد. اين ذات كاريكاتور است كه اقتضا مي‌كند دوباره به سطح افكار عمومي بازگردد.

انتهاي خبر // روزنا - وب سايت اطلاع رساني اعتماد ملي//www.roozna.com
------------

مشاهده خبر بعدي

------------
يکشنبه 16 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 150]