مرهمي بر زخم هاي روزگار واكاوي تاثير مددكاري اجتماعي در جامعه( بخش دوم)

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: مرهمي بر زخم هاي روزگار واكاوي تاثير مددكاري اجتماعي در جامعه( بخش دوم)
در وجود ما اشتياقي به وديعه گذاشته شده كه هرگاه براي ديگران قدم خيري بر مي داريم، آرامش را در عمق روح و روان خود احساس كرده و يك پله به كمال نزديكتر مي شويم.ريشه مددكاري اجتماعي ناشي از تأثير متقابل و نيز بسيار عميق وضعيت زندگي افراد يك جامعه با يكديگر است. در ايران از گذشته هاي دور مردم با تأسي از پيشوايان ديني رسيدگي به وضع نيازمندان، ايتام و در راه ماندگان را سرلوحه كار خود قرار داده و نسبت به پرداخت وجه خمس و زكات حساس بوده اند. ثبت صدها مورد وقف از گذشته تا امروز گواه ديگري بر اين ادعاست. اولين و كامل ترين الگوي مردم كشورمان در مسير مددكاري اجتماعي حضرت علي (ع) هستند. بزرگمردي كه وصف نوازش هاي پدرانه اش ورد زبان همه بزرگمردان تاريخ از ازل تا ابد خواهد بود.در سال 1326 هـ. ش در روستاي عزآباد 36 كيلومتري يزد، از شكاف ديواري، وقفنامه اي به زبان عربي مربوط به قرن هفتم هجري كشف شدكه پانزده سال بعد، در سال 1341، در 209 صفحه در تهران به نام «جامع الخيرات» انتشار يافت. واقف اين وقفنامه سيد ركن الدين محمد از بزرگان يزد بوده است. سيد ركن الدين شرح وظايف، چگونگي رسيدگي و كمك هاي اساسي و جزء به جزء امور بيماران و ساير مستمندان را در جامع الخيرات ياد كرده است. براي نمونه در يك مورد شرح مي دهد كه اگر كوزه آب «كودكان سقا» كه در رهگذرها آب مي فروخته اند و يا براي مردم به در منازلشان آب مي برده اند، بشكند، از وجه خاصي بايد براي آنها كوزه تهيه كنند، تا كودكان بينوا، بر اثر تهيدستي، دست از كوشش برندارند، و به گدايي و ولگردي روي نياورند.شايد اين برنامه مكتوب را بتوان اولين گام در جهت ساماندهي مددكاري اجتماعي به صورت علمي و منظم در بافت قديم جامعه ايراني به حساب آورد.به مددكاري اجتماعي نيازمنديممجيد كاشاني جامعه شناس با گرايش مددكاري اجتماعي و عضو هيئت مديره گروه مددكاري دانشگاه آزاد واحد تهران مركز با ورق زدن فصل هاي مختلف تاريخ برايمان توضيح مي دهد: «در سال 1359 همزمان با انقلاب فرهنگي اين بحث مطرح بود كه آيا رشته مددكاري براي جامعه ما ضرورت دارد يا خير؟ از سوي ديگر چون در دوران قبل از انقلاب از عنوان اين رشته براي نشان دادن چهره اي خيرخواهانه سوء استفاده كرده بودند، نظرها چندان مساعد نبود. در اين ميان عده اي با سعه صدر جلسات متعددي در تهران و قم براي بررسي ابعاد مختلف رشته مددكاري با حضور روحانيون و نيز دانشگاهيان تشكيل دادند. از محضر حضرت آيت الله جوادي آملي و حضرت آيت الله... مجتبي تهراني كسب اطلاع شد كه نهايتاً به ادامه اين رشته در ايران رأي دادند.»اما كاشاني با ابراز نارضايتي از كم كاري در تحول محتواي رشته مددكاري مي گويد:« هنوز از لحاظ سرفصل هاي مطرح در دانشگاه نتوانسته ايم به يك محتواي كاملاً بومي در رشته مددكاري دست پيدا كنيم. ضرورت وجود رشته مددكاري در بدنه جامعه و سازمان هاي مختلف بر هيچ كس پوشيده نيست، اما بايد مددكاراني آگاه كه از نيازهاي جامعه اش با خبر هستند، تربيت كنيم تا درد اجتماع خود را بشناسند و در جهت رفع آن بكوشند.»برنامه ريزي بلند مدت براي كمك به جامعهمرد با شانه هايي فرو افتاده روبروي مددكار بهزيستي مي ايستد و مي گويد: «اين پرونده پزشكي از كار افتادگي ام است. هر دو دخترم مي توانند مستمري بگيرند، اگر مي شود ما را در اولويت بگذاريد.»مددكار با لحني مهربان و دلجويانه پاسخ مي دهد: «چشم پدرجان، ولي يك مقدار طول مي كشد. بايد تحقيق كنيم.»مرد اين بار با لحني شكسته و رنج كشيده مي گويد: «آبرويم را گذاشته ام كه به نزدتان آمده ام!»مددكار صرفاً به صورت مادي كمك حال مددجو نيست. متأسفانه خيلي ها تصورشان از تابلو مددكاري نوعي بنگاه خيريه است. جمله آخر اين پيرمرد را بخوانيد: «آبرويم را گذاشته ام كه به نزدتان آمده ام!»مجيد كاشاني مي گويد: «مددكاري تلفيق علم و عمل با توجه به علوم عملي و روش هاي عيني در مواجهه با واقعيت هاي اجتماعي است. روش هايي كه يك مددكار با توجه به تجربياتش براي حل مشكلات هر كدام از مددجويان به كار مي گيرد، هنر او را نشان مي دهد. مددكار بايد يك دستورالعمل ويژه را طراحي كرده و با كمك مددجو به نتيجه برساند.»وي ادامه مي دهد: «مددكاري با سه رويكرد فردي، گروهي (خانواده) و جامعي (جامعه) صورت مي گيرد. در ايران بيشتر از مددكاري فردي با تكيه بر تكنيك هاي مصاحبه رو در رو، مشاهده وضعيت زندگي از نزديك، پركردن پرسش نامه و... بهره مي بريم. در برخي جوامع نيز بيشتر طبقه متوسط به مددكار مراجعه مي كنند. در اروپا هم طبقات ضعيف، در كشور ژاپن آسيب ديدگان و اقشار ضعيف و در كشورهاي متمول چون سوئد گاه حتي قشر مرفه نيز نيازمند خدمات مددكاري اجتماعي هستند.» وي ادامه مي دهد:« در ايران مردم به دليل عدم آگاهي اكثراً علي رغم مشكلاتي كه دارند، كثرشأن مي دادند زير تابلو مددكاري قرار گيرند، لذا معمولاً افراد به شدت آسيب ديده مراجعه كنندگان مددكاران اجتماعي هستند. از طرفي بايد صراحتاً گفت كه در بحث مدكاري نه به تعداد كافي نيرو متخصص داريم و نه هزينه اش را كه بتوانيم كل اقشار جامعه را پوشش دهيم. وي تاكيد مي كند: «دانش مددكاري هنوز هم آنچنان كه انتظار مي رود بومي نشده است.»كاشاني با اشاره به اين كه مددكاري گروهي را تعطيل كرده ايم و صرفاً به بحث مددكاري فردي آسيب ديدگان پرداخته ايم، مي گويد: «حال كه شرايط اين گونه است، بياييم از طريق رسانه ها روحيه مددكاري خودجوش را در بين مردم رواج دهيم و به اصطلاح فرهنگ كدخدامنشي را به تصوير بكشيم. الگوي اصلي ما هم پيشوايان ديني و بزرگان باشند. البته خوشبختانه چنين روحيه اي در خون مردم ايران مي جوشد. ضمناً در درازمدت به مددكاري جامعي روي خوش نشان داده و برنامه ريزي كلان در راستاي مددكاري اجتماعي براي كل اقشار جامعه داشته باشيم.»هماهنگي سازمان ها براي استفاده از مددكاراز قديم گفته اند پول كه باشد، همه چيز هست، ولي بايد گفت كار كه باشد، همه چيز مهياست. وارد يكي از غرفه هاي زنان خودكفاي تحت پوشش كميته امداد مي شوم. بوي تند ترشي بادمجان به مشام مي رسد. از اين قبيل غرفه ها در سال هاي اخير در خيلي از نمايشگاه ها با هدف نمايش دستاوردهاي افراد تحت پوشش كميته امداد، بهزيستي و شهرداري برپا شده اند. كميته امداد معمولاً هر ساله در جشن رمضان به نمايش اين قبيل دستاوردهاي هنري و صنعتي همت مي گمارد. شهرداري در پارك هاي مهم شهر تهران بازارچه دائمي راه اندازي كرده است و بهزيستي نيز هرازگاهي نمايشگاه راه اندازي مي كند. در بحث مددكاري و توانمندسازي بايد اين واقعيت را پذيرفت كه تمام سازمان ها كار فردي را كنار گذاشته و به يك رويكرد جمعي گرايش پيدا كنند تا موفقيت بهتري حاصل شود.يك زن خودكفا كه با كمك وام هاي كميته امداد امام خميني(ره) كارش را آغاز كرده است، مي گويد: «همسرم كه فوت كرد، دائماً زير پرچم اعضاي فاميل بوديم. تصميم گرفتم كاري را شروع كنم كه با فضاي كوچك خانه ام مناسب باشد. ابتدا در حد كمي براي مغازه هاي محل ترشي تهيه مي كردم، كم كم چون كارم خوب بود، مشتري ها خودشان مستقيماً مراجعه كردند و سفارش دادند.»در حالي كه برايم مقداري ترشي مخلوط آماده مي كند، روي ورقه اي شماره اش را نوشته و به دستم مي دهد. انصافاً هم كه اين غرفه از همه غرفه ها شلوغ تر و پررونق تر است.مددجويان در انتظار را تحت پوشش قرار مي دهيمفريد براتي سوده سرپرست دفتر امور زنان و خانواده سازمان بهزيستي كشور با اشاره به اين كه وظيفه اصلي آنها توانمندسازي زنان سرپرست خانوار است، مي گويد: «در سازمان بهزيستي كل كشور 3 تا 4 هزار مددكار مشغول به كار هستند. سازمان بهزيستي درتهران بيش از 10 هزار نفر را تحت پوشش خود دارد كه قصد داريم تاپايان امسال به رقم 15 يا 16 هزار نفر برسيم.امسال تلاش مي كنيم همه پشت نوبتي هارا تحت پوشش قرار دهيم.»وي ادامه مي دهد: «در حال حاضر 23 كلينيك مددكاري در نقاط مختلف شهر تهران فعالند. 400 مركز مشاوره نيز زيرنظر سازمان بهزيستي فعاليت مي كنند كه علاوه بر آن شهروندان مي توانند از طريق تلفن از مشاوره تلفني بهره مند شوند.افرادي كه مي خواهند تحت پوشش بهزيستي قرار گيرند بايد به ستاد هماهنگي و پذيرش استان تهران واقع در پيچ شميران مراجعه كنند.»براتي سوده به تشريح چگونگي اعطاي سهام عدالت به افراد تحت پوشش سازمان بهزيستي به ويژه زنان سرپرست خانوار مي پردازد و مي گويد: «يك سري از مشمولان تحت پوشش بهزيستي بوده اند، كه در نوبت قرار گرفته اند. اما يك سري از خانم هاي جامعه كه بعضاً داراي شغل هم هستند، ولي از اين جهت كه بالاي 35 سال سن دارند و ازدواج هم نكرده اند، خود سرپرست محسوب مي شوند. اين قشر حتي اگر پدرشان هم در قيد حيات باشد، در صورتي كه سه ماه حق بيمه داده باشند (فرقي نمي كند كه پيوسته يا منقطع) مي توانند به بهزيستي مراجعه كرده و در ليست براي دريافت سهام عدالت ثبت نام كنند.شرط اصلي ثبت نام در ليست بهزيستي و مراجعه به مددكار بهزيستي است.»اين حركت ها نمادين نيستاز اتفاقات تازه در عرصه مددكاري اجتماعي معرفي مددكاران نمونه كشور به همت سازمان بهزيستي در تيرماه 87 است.از طرف ديگر خبر تأسيس اورژانس اجتماعي(123) نيز در رديف خبرهاي مهم اين ماه قرار دارد. از سيد حسين موسوي چلك مديركل دفتر امور آسيب ديدگان اجتماعي درباره تلاش براي شناسايي و رفع مشكلات مددجويان مي پرسم، پاسخ مي دهد: «دير شروع كرده ايم، ولي مي خواهيم فضاي خالي بين خانه و پليس را پر كنيم. رويكرد ما انساني است. مي خواهيم به فرض مثال آبروي دختري كه از محيط خانه براي مدت كوتاهي خارج شده و حال بازگشته است، حفظ شود. به نظرشما اين دختر را با ماشين نيروي انتظامي و دستبند به آغوش خانواده اش برگردانند، بهتر است و يا اين كه از طريق مشاوره هاي مددكاري زمينه براي بازگشتش فراهم شود؟»موسوي چلك ادامه مي دهد: «سعي داريم به قوانيني برسيم كه به مداخله مددكار ابعاد جديدتري ببخشد. اين گونه به جاي پليسي كردن يك ماجرا، از پتانسيل مددكاران اجتماعي در حل مشكلات شهر استفاده مي شود.»
يکشنبه 16 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 241]