به مناسبت شهادت امام هادي(ع)زيارت جامعه كبيره مرام‌نامه امام‌شناسي شيعه است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: به مناسبت شهادت امام هادي(ع)زيارت جامعه كبيره مرام‌نامه امام‌شناسي شيعه است
گروه انديشه: امام هادي(ع) در زيارت جامعه كبيره، ائمه اطهار(ع) را با جلوه‌هاي گوناگوني مطرح كرده تا زائر، آنان را از زواياي مختلف نگريسته و الگوي خود قرار دهد.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، دهمين امام شيعيان، علي‌بن محمد هادي(ع)است كه در سال 254 هجري قمري چشم از جهان فروبست. مدت امامت ايشان 33 سال است و با شش خليفه عباسي (معتصم، واثق، متوكل، منتصر، مستعين و معتز) بوده است كه هر كدام با ايجاد مزاحمت‌هايي براي حضرت امام هادي(ع) شرايط خاصي را فراهم آورده است.

اگر چه كه در دوران امام هادي(ع) عظمت خلافت عباسيان، فرو ريخته و برخي از نهضت‌هاي علويان رو به رشد بودند و امام هادي(ع) سعي در گسترش فرهنگ ديني از جمله از طريق نشر احاديث و كتابت آن‌ها دارد كه آن حضرت منسوب است.

آثار منسوب به حضرت هادي(ع) را اين‌گونه بر شمرده‌اند: «الامالي في تفسيرالقرآن» كه اين اثر را دو تن از ياران ايشان فراهم كرده‌اند و به املاي امام هادي(ع) بوده است؛ «الرسالة الرد في اهل الجبر و التفويض» كه ابن‌شعبه نيز آن‌را نقل كرده است.

نسخه‌ها و اصل‌هاي ديگري هست كه راوياني مانند علي‌بن الريان‌بن صلت، علي‌بن جعفر الهماني، عيسي‌بن احمدبن عيسي‌بن المنصور، ابوطاهر و ابن حمزه‌بن اليسع، آن‌ها را از امام هادي(ع) نقل كرده‌اند.

مجموعه روايات نقل شده از حضرت(ع)، به نام «مسند الامام الهادي(ع)» منتشر شده كه بيست تن از راويان ايشان، آن را روايت كرده‌اند. راويان آن حضرت(ع) كه تعدادشان را 185 نفر دانسته‌اند، بيش از چهار صد اصل و نسخه روايت كرده‌اند

امام هادي(ع) در دوران امامت خويش با غلات نيز مبارزه كرد و در جهت اصلاح افكار آنان در موردآن امام، سخنان و نوشته‌هايي داشته است؛ مثلا هنگامي كه ابن حسكه از ايشان سؤال مي‌كند، در مقام پاسخ، افكار وي را پالايش مي‌كنند. (سيدرضا مؤدب، تاريخ حديث، چاپ نخست)

«متوكل» از عالم بزرگ عصر خويش «يعقوب‌بن اسحاق» مشهور به «ابن‌سكيت» خواست كه از امام هادي(ع) سؤالاتي بپرسد تا حضرت(ع) از جواب باز ماند و از مقام و شوكت امام(ع) بكاهد. ابن سكيت سؤالي دشوار آماده كرد. در كاخ عباسي انجمن علمي فراهم شد كه در آن، متكلمين، فقها و در رأس آنان متوكل در آن جمع بودند.

ابن‌سكيت از امام هادي(ع) اين سؤال را مطرح كرد: «چرا خداوند معجزات پيامبران را گوناگون قرار داد؟ چرا خدا موسي را با معجزه عصا و يد بيضاء، عيسي را با معجزه بهبود بخشيدن به افراد مبتلا به مرض پيسي و نابينا و زنده كردن مردگان و محمد(ص) را با معجزه قرآن و شمشير مبعوث كرد؟»

امام(ع) در پاسخ فرمودند: «خداوند موسي را با معجزه عصا و يد بيضا، در زماني مبعوث كرد كه سحر، عنصر غالب جامعه بود، بنابراين خداوند با اين معجزه او را برانگيخت تا سحر آنان را مغلوب اعجاز خود كند و آنان را مبهوت و درمانده كند و حجت را به آنان تمام كند.

عيسي را با اعجاز درمان برص و كوري و زنده كردن مردگان به اذن خدا در زماني فرستاد كه طب و پزشكي در جامعه غالب بود. خداوند پيامبر اسلام(ص) را با قرآن و شمشير در زماني برانگيخت كه شعر و شمشير بر جامعه مسلط بود، پيامبر(ص) نيز با قرآن تابان و شمشير برّان، شاعران را مبهوت و شمشيركشان را منكوب كرد و حجت حق را برايشان ثابت كرد.»

در مقابل جواب امام(ع)، ابن سكيت پرسيد: «پس الآن حجت چيست؟» حضرت امام هادي(ع) فرمود: «عقل، كه دروغ‌پرداز بر خداوند را مي‌شناسد و او را تكذيب مي‌كند.» ابن سكيت اظهار درماندگي و ناتواني كرد و از ادامه بحث خودداري كرد. «يحيي‌بن اكثم» شروع به توبيخ كردن او كرد و گفت: «ابن سكيت را چه به مناظره.»(شريف قرشي، باقر،‌ تحليلي از زندگاني امام هادي عليه السلام).

درباره ويژگي‌هاي انسان كامل مطالب فراواني در قرآن مجيد و روايات و ادعيه و زيارت‌ها و نيز در كتاب‌هاي كلامي و فلسفي و عرفان مطرح شده است. علت توجه زياد به اين موضوع، نقش و جايگاه خاص انسان كامل به عنوان خليفه خداي سبحان است كه هم در عالم تكوين مسئوليت خطيري دارد و هم در عالم تشريع، و از آن‌جا كه هر فيض و عنايت الهي به واسطه و در پرتو او به ساير موجودات مي‌رسد، لازم است كه درباره ابعاد گوناگون وجودي وي مطالعات بيشتري ـ افزون بر آن‌چه در حال حاضر در دسترس است ـ صورت گيرد. پژوهش درباره انسان كامل فقط تحقيق علمي نيست، بلكه در عرصه عمل هم فوايد بي‌شماري در بردارد.

زيارت‌نامه‌هايي كه تحت عنوان زيارت جامعه ياد شده‌اند، مضاميني‌اند كه به وسيله آن‌ها مي‌توان همه ائمه هدي(ع) را زيارت كرد. شايد علت ديگر اين وجه نام‌گذاري، تصوير نسبتاً جامعي است كه در اين زيارت‌ها از ائمه(ع) ارائه شده است. (سيماي ائمه(ع) در شرح زيارت جامعه كبيره، علي نظامي، ج 1، ص 20 و 21) زيارت جامعه، زيارتي است كه آن را شيخ طوسي در «تهذيب» و شيخ صدوق در «من لايحضره الفقيه» نقل كرده‌اند. مرحوم مجلسي درباره آن مي‌گويد: «اين زيارت بهترين زيارت جامعه از نظر متن و سند و فصيح‌ترين و بليغ‌ترين آن‌هاست.» پدر ايشان نيز در «شرح من لايحضره الفقيه» مي‌گويد: «اين زيارت، بهترين زيارت و كامل‌ترين آن‌هاست و من همواره در پرتو آن به زيارت ائمه(ع) در اعتاب مقدسه نايل مي‌شدم.» (مفاتيح الجنان، زيارت دوم از زيارت‌هاي جامعه)

يكي از كاربرد‌هاي آن، ارتباط بهتر و صحيح‌تر با او براي نايل شدن به فيوضات الهي است كه در قالب زيارت و توسل و ياري خواهي از ارواح مقدس و مطهر مطرح است. كاربرد ديگر آن در بحث شفاعت است و اين‌كه آيا در برزخ هم، شفاعت وجود دارد يا مختص به عالم قيامت است؟ و اين‌كه چند نوع شفاعت وجود دارد و حد و اندازه آن چيست؟ و مباحثي از اين قبيل.

زيارت جامعه، بسان سيل از كوهسار وجود هادي امت، حضرت ابوالحسن ثالث، علي‌بن محمدنقي(ع) سرازير شده است و در آن در پوشش بيان فضائل انسان كامل، معارف عميق توحيدي و ولايي، مطرح شده است. امام هادي(ع) در اين زيارت، ائمه اطهار(ع) را با جلوه‌هاي گوناگون مطرح ساخته تا زائر، آنان را از زواياي مختلف تماشا كرده و الگوي خود قرار دهد.

در اين زيارت، مهمان با انواع غذاهاي امام‌شناسي، بزرگ داشته مي‌شود. در واقع اين بيانات عرشي امام علي النقي يك دوره امام‌شناسي است. متن اين عبارت‌ها به گونه‌اي است كه صدور آن از غير معصوم(ع) محال است. وانگهي مضامين آن با قرآن هماهنگ است و اين، نكته‌اي است كه پژوهشگر را از بحث سندي آن بي‌نياز مي‌سازد.

شخصي به نام «موسي‌بن عبدالله نخعي» به حضرت علي النقي(ع) عرض كرد: «يابن رسول الله! مرا به زيارتي با بلاغت كامل آموزش ده كه هرگاه در صدد بودم يكي از شما را زيارت كنم، از آن طريق باشد.» آن‌گاه حجت علي الاطلاق خداوند متعال، امام هادي(ع) اين زيارت را بيان فرمودند.*

*منابع: سيدرضا مؤدب، تاريخ حديث، چاپ نخست؛ شريف قرشي، باقر،‌ تحليلي از زندگاني امام هادي(ع)؛ سيماي ائمه(ع) در شرح زيارت جامعه كبيره، علي نظامي، ج 1؛ مفاتيح‌الجنان، زيارت دوم از زيارت‌هاي جامعه؛ تبيان و حوزه.
شنبه 15 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1958]