آشنايي با انديشمندان جهان اسلام / سيدمحمدباقر حكيمتفسير شهيد حكيم از قرآن براساس احاديث اهل‌بيت(ع) است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: آشنايي با انديشمندان جهان اسلام / سيدمحمدباقر حكيمتفسير شهيد حكيم از قرآن براساس احاديث اهل‌بيت(ع) است
گروه انديشه: آيت‌الله شهيد «سيدمحمدباقر حكيم» در كتاب «مقدمةالتفسير و تفسير سورة حمد» با سبكي جديد و براساس احاديث اهل‌بيت(ع) و با كنار گذاشتن روايات اسرائيلي مشكوك، به تفسير قرآن كريم پرداخته است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، اول رجب، برابر است با سالروز شهادت آيت‌الله «سيدمحمدباقر حكيم»، صاحب كتاب علوم‌القرآن، در سال 1424 هجري قمري.

شهيد سيدمحمدباقر حكيم در 25 جمادى‌الاول سال 1358 هـ.ق در شهر نجف اشرف، مركز مرجعيت دينى ديده به جهان گشود. والد مكرم ايشان، آيت‌الله سيدمحسن طباطبائى حكيم بود. آل‌حكيم از خاندانى است كه نسب ايشان به حضرت امام حسن بن على بن ابى‌طالب (ع) ختم مى‌شود.

عالم اخلاقى آيت‌الله سيدمهدى حكيم ـ جد پدرى شهيد سيدمحمدباقر حكيم ـ نيز از اين خاندان علمى است كه در اوايل قرن 14هـ.ق عالمى شناخته شده بود. شهيد حكيم نيز در دامان خانواده‌اى كه فضاى آن آكنده از تقوا و ورع و اجتهاد بود، رشد يافت و خلف صادقى براى سلف صالح خويش شد.

شهيد حكيم دروس ابتدايى را در 4 سال در دبستان منتدى‌النشر نجف اشرف به پايان رساند و در همين اوان، انگيزه تحصيلات حوزوى در او نشأت گرفت. لذا دروس حوزوى را آغاز كرد (1370هـ.ق) در حالى كه دوازده سال بيشتر نداشت.

وي در نجف اشرف از اساتيد بسيارى بهره برد كه برخى از آن‌ها از اين قرارند: آيت‌الله سيدمحمدسعيد حكيم؛ آيت‌الله سيدمحمدحسين حكيم؛ آيت‌الله سيديوسف حكيم (برادر بزرگتر ايشان)؛ آيت‌الله سيدابوالقاسم خوئى و آيت‌الله شهيد سيدمحمدباقر صدر.

نبوغ علمى و قدرت ذهنى و افكار عالى او از همان ابتدا شناخته شده بود، لذا از سنين اوليه به حرمت و احترام علما و فضلاى بزرگ حوزه نائل شد، به گونه‌اى كه در سنين اوليه جوانى (سال 1383هـ.ق) اجازه اجتهاد در علوم فقه و اصول و قرآنى را از دست آيت‌الله شيخ مرتضى آل‌ياسين دريافت كرد.

شهيد حكيم بعد از نيل به مدارج مختلف علمى، تدريس علوم سطوح عاليه فقه و اصول را آغاز كرد كه حلقه درس او در مسجد هندى نجف اشرف به قدرت استدلال و دقت بحث و نظر شناخته شد و به دست او شاگردان زيادى به مراتب بالاى حوزوى نائل شدند كه مهم‌ترين ايشان عبارتند از: شهيد آيت‌الله سيدعبدالصاحب حكيم (برادر ايشان)؛ سيدمحمدباقر مهرى؛ شيخ على كورانى؛ سيدعباس موسوى؛ سيدحسن نورى؛ سيدصدرالدين قپانچى؛ شيخ حسن شحاده؛ شيخ هانى الثامر و ... .

هم‌زمان با انتشار آوازه علمى وى و باز شدن درهاى حوزه به سوى دانشگاه‌ها، در سن 25 سالگى توسط علامه شهيد سيدمحمدباقر صدر به استادى دانشكده اصول دين در زمينه علوم قرآنى، شريعت و فقه فعاليت مى‌كرد. وي در ايران نيز علي‌رغم رهبرى جهاد سياسى مدت كوتاهى به تدريس درس خارج و نيز چند سال به تدريس تفسير موضوعى و تحليل آيات اجتماعى قرآن اشتغال داشت. برخى از تأليفات او عبارتند از:

در زمينه علوم قرآني و تفسير

علوم‌القرآن: مجموعه دروس ايشان در دانشكده اصول‌الدين كه در اواخر سال 1417 هـ.ق مورد ويرايش، اضافات و تجديد چاپ قرار گرفت. اين كتاب به زبان فارسي نيز ترجمه شده است؛ قصص‌القرآن (داستان‌هاي قرآن): به صورت كتاب درسي دانشگاه بين‌المللي علوم اسلامي ايران درآمده و در حال حاضر از سوي يكي از انتشارات تهران در حال ترجمه به فارسي است؛ الهدف من نزول القرآن و آثاره علي منهجه في التغيير: كه در اصل مقاله‌اي بوده كه براي يكي از كنفرانس‌هاي انديشه اسلامي نوشته شده بود كه بعدها گسترش يافته و به صورت كتاب مستقلي منتشر شد.

مقدمةالتفسير و تفسير سورة حمد: در آن به سبكي تازه و براساس قرآن و احاديث اهل‌بيت(ع) و با كنار گذاشتن روايات اسراييلي مشكوكي كه در مورد پيامبران مطرح شده به داستان پيامبران اولوالعزم پرداخته است؛ منهج‌التزكية في القرآن (آيين تزكيه در اسلام)؛ تفسير سوره‌هاي صف، جمعه، منافقون، حشر، تغابن (دست نوشته)؛ المستشرقون و شبهاتهم حول القرآن (خاورشناسان و شبهه‌هاي آنان در مورد قرآن): اين كتاب را در دهه شصت ميلادي تأليف كرد و در ميانه‌هاي دهه هفتاد (ميلادي) در عراق به چاپ رسيد. اين كتاب گزيده‌اي از دروس ايشان در علوم قرآني است كه براي دانشجويان دانشكده اصول دين بغداد ايراد شده بود؛ الظاهرة الطاغوتيه في القرآن (پديده طاغوت در قرآن).

در مورد سيره معصومين(ع)

دور اهل‌البيت(ع) في بناءالجماعة الصالحة: دو جلد از دايرةالمعارفي درباره ائمه اهل‌بيت(ع) كه در موضوع خود؛ يعني بررسي زندگي ائمه اهل‌بيت(ع) كتاب پراهميتي است؛ ثورةالامام الحسين(ع) كه بخشي از سخنراني‌هاي وي در مناسبت‌هاي مختلف است.

در باب فرهنگ عمومي اسلامي

الحكم الاسلامي بين النظريه و التطبيق (حكومت اسلامي در تئوري و عمل)؛ دور الفرد في النظريه الاقتصاديةالاسلامية (نقش فرد در تئوري اقتصاد اسلامي)؛ حقوق الانسان من وجهه نظر اسلامية (حقوق بشر از ديدگاه اسلام)؛ النظريةالاسلامية في العلاقات الاجتماعية (ديدگاه اسلام در رابطه اجتماعي)؛ النظرية الاسلاميه في التحرك الاسلامي (ديدگاه اسلام درباره حركت اسلامي)؛ لمحة عن مرجعيه الامام الحكيم (نگاهي گذرا به مرجعيت امام حكيم)؛ دعبل بن علي الخزاعي شاعر اهل‌البيت(ع)؛ افكار و نظرات جماعه العلما؛ العلاقه بين القياده الاسلاميه و الامه (رابطه رهبري اسلامي با امت)؛ الوحدة الاسلامية من منظور الثقلين (وحدت اسلامي از ديدگاه قرآن و عترت) و ... .

آن شهيد سعيد در زمينه فعاليت فرهنگى نقش مهمى در ايجاد دو مؤسسه جهانى و چند مركز ديگر در ايران داشت: مجمع جهانى تقريب بين مذاهب اسلامى كه تصدى رياست آن را بر عهده داشت؛ مجمع جهانى اهل‌بيت(ع) كه در اين مجمع نايب رئيس بود؛ تأسيس مركز بررسى‌هاى تاريخ معاصر عراق در شهر قم؛ تأسيس مؤسسه دارالحكمة كه داراى يك مدرسه علميه و يك مركز انتشارات است و مراكزى ديگر از قبيل تأسيس يك مركز تحقيق و بررسى و راه‌اندازى كتابخانه تخصصى.

بعد از سقوط نظام بعثى عراق، شهيد حكيم در فروردين‌ماه 82 پس از حدود 25 سال اقامت در ايران به زادگاه خود نجف اشرف بازگشت تا در مسير جهادى كه از جوانى پاى در آن نهاده بود، پيشرو باشد. در مسير بازگشت او به عراق مردم شهرهاى بصره، عماره، ديوانيه، نجف، كربلا و ساير شهرها چنان استقبال بى‌سابقه‌اى از او به عمل آوردند كه گويى سيل جمعيت در خيابان‌ها راه افتاده است. وي از همان آغاز استقرار در شهر نجف اشرف نماز جمعه را در صحن شريف علوى اقامه كرد.

بيش از هفت‌بار شهيد حكيم مورد سوء قصد قرار گرفت كه دو سوء قصد قبل از هجرت ايشان از عراق بود و مابقى نيز در خارج از كشور عراق بوده است و سرانجام آن شهيد والامقام در اول رجب سال 1424 هـ.ق پس از اقامه نماز جمعه در حرم مطهر امام على(ع) و در راه بازگشت به منزل به واسطه انفجار بمبى كه در كنار صحن شريف كار گذاشته شده بود، وي و ده‌ها تن از نمازگزاران به مقام رفيع شهادت نائل شدند.*

*منابع: سيدمحمدباقر حكيم، وحدت اسلامي از ديدگاه قرآن و سنت، ترجمه عبدالهادي فقهي‌زاده، تهران، 1377 ش؛ الشيعه؛ پايگاه خبري تحليلي مذاهب اسلامي تقريب.
جمعه 14 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 270]