نگاهي به فعاليت‌هاي مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: نگاهي به فعاليت‌هاي مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب
گروه خبرنگاران افتخاري / سيد جعفر فاطمي نوش آبادي: در سال 1375 خورشيدى براى نخستين‏بار ، جمعى از خيرخواهان فرهنگ و دين در حوزه علميه قم، بر آن شدند، تا با تأسيس مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب، بنيانگذار حركتى نوين در مطالعات ديگر اديان و نيز ديگر مذاهب اسلامى باشند.
اين اقدام با بهره‏گيرى از دانش و بينش اساتيد و فرهيختگان دين‏پژوه و در بدنه آن، با مشاركت جمعى از دانش آموختگان حوزه كه از تحصيلات و مطالعات دانشگاهى، حظّى در خور داشتند، به زودي در قالب و مضمون، به نظام و قوامى بايسته و شايسته دست يافت. اين مركز در سال 1383 بر اساس مصوبه‏ي وزارت علوم، تحقيقات و فن‏آوري ، مجوز مؤسسه آموزشي و پژوهشي اديان و مذاهب را دريافت‏ كرد.

تأسيس چنين مركزي، نهادينه كردن و يادآوري راهي‏است كه پيشينيانِ ما در گذشته هاى دور، در برخى ادوار، پيموده‏اند، كه با تأسف ضعف هاى تمدنىِ راه يافته به پيكره امت اسلامى و فرورفتنِ آنها در حريم‏هاى خودْساخته، فضاى حاكم بر اين مطالعات را از همگرايى به واگرايى، و از جدال احسن به ستيز دشمنان (تخاصم اعداء )، سوق داد و بلكه به مرور، اينگونه مطالعات را بى‏ارزش يا كم‏اهميت ساخت؛ اگر زمانى عالم دين عالم اديان نيز بود، و اگر زمانى در ادوار بعدى ، عالِم شيعى يا سنّى دست كم، عالم مذاهب نيز بود، امّا زمانى هم فرا رسيد كه داده‏هاى عالمان ما حتى براى تفسير آيات مربوط به پيروان ديگر اديان نيز كفايت نمى‏كرد.

بنيانگذار مركز

حجت‌الاسلام والمسلمين سيد ابوالحسن نواب، در سال 1337 در شهرضا ( استان اصفهان ) متولد شد. ايشان از دانش آموختگان مدرسه حقاني ( شهيدين فعلي ) است كه علاوه بر گذراندن دوره تخصصي مؤسسه در راه حق، دروس خارج فقه و اصول را در محضر آيات عظام مرحوم شيخ مرتضي حائري يزدي، شبيري زنجاني، مظاهري اصفهاني و شيخ جواد تبريزي فراگرفته است.

ايشان در مواد درسي مذاهب اسلامي، فقه، اصول فقه، علوم قرآني و ادبيات عرب در مدرسه حقاني، جامعه الزهرا، دانشگاه مذاهب اسلامي و برخي ديگر از دانشگاه‏هاي تهران تدريس داشته و دارد. ايشان در دوران دفاع مقدس مسئوليت و خدمات فراواني را عهده‏دار بوده و در دوران سازندگي و اصلاحات، عمدتا در دو نوع مسؤليت خطير فعاليت‌هاي فرهنگي در خارج از كشور و فعاليت‏هاي خدماتي در داخل كشور مشغول به خدمت بوده است؛ معاونت بين‏الملل سازمان تبليغات اسلامي، معاونت ارتباطات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي‌، قائم مقامي مجمع جهاني اهل بيت (ع) و بنيانگذاري و مديريت مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب و مدير مسؤلي فصلنامه هفت آسمان از جمله خدمات فرهنگي ايشان است. در بخش خدماتي ، اقدام ماندگار ايشان راه‏اندازي و مديريت مركز خدمات حوزه‏هاي علميه است.

اهداف و وظايف

مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب يك مؤسسه فرهنگي بين‏المللي است كه در زمينه‏ي اديان و مذاهب در داخل و خارج از كشور فعاليت مي‏كند. اين مؤسسه غيرانتفاعي ، غيرسياسي و غيرتجاري است و وظايف ذيل را عهده‏دار است:

1. تربيت متخصص در زمينه اديان و مذاهب.

2. انجام پژوهش‏هاي بنيادي، كاربردي و تطبيقي در زمينه‏ي اديان و مذاهب.

3. اطلاع‏رساني، چاپ و نشر مجلات، كتب و دايره‌المعارف در زمينه اديان و مذاهب.

4. برقراري ارتباط متقابل با مراكز مشابه و دين‏پژوهان.

5. گفت و گو بين اديان و مذاهب و تلاش در جهت نزديك ساختن ديدگاه‏ها.

6. معرفي منطقي و علمي اسلام ( با رويكرد شيعي ) در عين احترام به عقايد، باورها و آيين ساير اديان و مذاهب.

ساختار اجرايي

مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب، زير نظر هيئت امنا و در قالب سه معاونت پژوهشي، آموزشي و اداري مالي و با زيرمجموعه‏هاي فصلنامه هفت‏آسمان، مركز انتشارات، واحد دايرة‌المعارف، دفتر ارتباطات و دفتر طرح و برنامه‏ريزي فعاليت مي‏كند.

معاونت پژوهش

معاونت پژوهش با هدف انجام تحقيقات بنيادي، مقايسه‏اي و ميداني درباره اديان، به ويژه اديان بزرگ جهان، در چهار حوزه اصلي و علمي است. اين معاونت هم اكنون با چهار گروه علمي، تخصصي عهده‏دار اجراي پژوهش در تاريخ و انديشه اديان بزرگ جهان است:

1. گروه علمي مذاهب اسلامي، شامل دو گرايش تخصصي تشيع و تسنن

2. گروه علمي اديان ابراهيمي شامل چهار گرايش تخصصي يهوديت، آيين‌هاي كاتوليك، ارتدوكس و پروتستان

3. گروه علمي اديان شرق، شامل دو گرايش تخصصي اديان هند و ايران، اديان خاور دور

4. گروه علمي عرفان و تصوف

علاوه بر اين چهار گروه، سه حوزه ديگر نيز درچارچوب اين معاونت فعال است كه شامل مجله تخصصي اديان و مذاهب با نام فصل‏نامه هفت آسمان ؛ كتابخانه تخصصي اديان و وذاهب و دانش‏نامه اديان است.

فصلنامه‏ هفت‏آسمان

مجله هفت آسمان تلاشى است صميمانه، براى نشان دادن راه‌هاى مختلفى كه رو به آسمان دارند، و گامى است فروتنانه به سوى هم‏زيستى، هم‏سخنى و هم‏دلى بيشتر طالبانِ حقيقت و جويندگان اخلاق و فضيلت. بر آنيم و در اين راه كوشيده ايم كه به ديگر اديان و مذاهب، نگاهى عالمانه داشته باشيم. ما در پى آنيم كه با يكديگر بودن، و با هم‏ديگر سخن‏گفتن را تجربه كنيم و برخورد و تعارض را به گفت‏ وگو و تعامل تبديل نماييم.

از آن آغازين شماره، شش سال مى‌گذرد، اين مدّت براى اثرگذارى و نقش آفرينىِ يك فصلنامه در فضاى فرهنگى و علمىِ كشور چندان كافى نيست؛ امّا به خوبى مى تواند نشان‏دهنده اين واقعيت باشد كه مى توان به باورهاى دينىِ ديگران نگاهى صميمانه و حقيقت‏طلبانه داشت، نگاهى به دور از تعصب و ستيزه‏جويى و نيز اين كه تنها در پرتو چنين نگاهى است كه مى‌توان به دستاوردهاى معرفتىِ درخورى دست يافت، يعنى شناخت كاويده‏ها و آزموده‏هاى دينىِ ديگر مؤمنان و نيز قدرْ‏دانستن، بازشناختن و از نوساختن دانسته‏ها و يافته‏هاى دينىِ خودمان.

كتابخانه تخصصي اديان و مذاهب

مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب در سال 1375 به همت جمعي از طلاب حوزه علميه قم تاسيس شد. در بدو تاسيس كتابخانه اي تخصصي به منظرو تامين نياز محققان مركز و علاقمندان حوزه دين‌پژوهي داير شد.

و از سال 1380 بر اساس طبقه بندي استاندار و موضوعي كتابخانه كنگره آمريكا (LC) وارد مرحله نويني شد.

كتابخانه مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب از معدود كتابخانه‌هاي تخصصي ايران است كه در زمينه اديان و مذاهب فعاليت مي‌كند و همه روزه پذيراي طيف وسيعي از طلاب و دانشجويان كارشناسي ارشد و دكتري‏، است كه براي تهيه منابع تحقيقاتي خود به اين مركز مراجعه مي‌كنند. مجموعه غني منابع كتابخانه، پاسخگوي مطلوب به مراجعان، دسترسي آزاد به منابع كتابخانه از طريق سيستم قفسه باز، پذيرش عموم محققان بدون هيچ محدوديتي، مكانيزه بودن سيستم كتابخانه، امكانات زيراكس، اينترنت و ... عواملي است كه رضايت مراجعان را جلب كرده و كتابخانه مي‌كوشد تا همگام با پيشرفت‌هاي تكنولوژي روز دامنه خدمات خود را هرچه بيشتر گسترش دهد.

در همين راستا امكان ارتباط با كتابخانه‌هاي ديگر از طريق برنامه نوسا (سيمرغ تحت Web) فراهم شده است كه كاربران مي‌‌توانند با انتخاب Log: guest با هر كدام از كتابخانه‌هاي ميهمان كه در صفحه اول برنامه موجود است به پايگاه‌هاي مهم دانشگاهي و كتابخانه‌هاي تخصصي دسترسي داشته باشند.

در حال حاضر كتابخانه مركز با گردآوري مجموعه‌اي از كتاب‌ها و مجلات تخصصي فارسي، عربي و انگليسي يكي از غني‌ترين كتابخانه‌هاي تخصصي در سطح كشور است.

عمده كتاب‌ها و نشريات كتابخانه حول محور فرق و مذاهب اسلام، مسيحيت، يهوديت، هندوئسم، بوديسم و اديان ابتدايي ... و همچنين دايره المعارف‌هاي اسلام‌، مسيحيت، يهوديت، زرتشت و ...تهيه شده‌اند.

در حال حاضر تعداد منابع موجود در كتابخانه به شرح زير است: كتاب‌هاي فارسي و عربي 25000 جلد، كتاب‌هاي لاتين 6000 جلد، مجلات فارسي و عربي 350 عنوان، مجلات لاتين 30 عنوان،

دانشنامه اديان

شناخت فضاي جهاني و تعامل سازنده و مؤثر در جهت اعتلا و گسترش معرفت ديني و زمينه‎‎سازي جهت افزايش سهم كشور در توليدات علمي جهان و همچنين بالابردن ضريب علمي دانش پژوهان حوزه دين‎شناسي و تمهيد فرصت براي نظريه پردازان و نقد و بررسي ايده‎ها و گفتگوي تمدن‌ها، تدوين يا ترجمه دايره‌المعارفي در رابطه با اديان و مذاهب جهان را مي‎طلبد. لذا مؤسسه آموزشي پژوهشي اديان و مذاهب با ايجاد بخش هايي دايره المعارف كار گسترده‎اي را در اين زمينه آغاز نمود.

بخش دايره‎المعارف مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب پس از بهره‎گيري نظرات از اساتيد فن و جمع‎آوري آرا گوناگون به اين نتيجه رسيد كه در ابتدا با يك دايره‎المعارف نسبتاً جامع ولي با حجم كم كار آغاز مي‎گردد لذا دايره‎المعارف the Regain of Religions انتخاب گرديد اين دايره‎المعارف با بيش از هزار مدخل شامل مفاهيم محوري اديان جهان و اكثر مذاهب ويژگي خاصي دارد.

كار به سرويراستاري ع. پاشايي و با همكاري چهار ويراستار و مترجم و كارآموز آغاز شد، كه اكنون هشتاد درصد آن به انجام رسيده است و اميد است تا پايان سال 1384 چاپ شود.

يادآور مي‎شويم كه اين دايره‎المعارف بر روي سايت اينترنتي مركز قابل مشاهده مي‎باشد اميد است اين ترجمه آغازي براي فعاليت‎هاي علمي و توليد علم در زمينه علوم انساني باشد.

مركز چاپ و نشر

مركز چاپ و نشر مستقيما زير نظر رياست مركز فعاليت مي‏نمايد و داراي دو انتشارات زير است:

1. انتشارات مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب كه فعاليت خويش را بر چاپ و نشر كتب تأليفي و ترجمه شده توسط محققان مركز در حوزه اديان و مذاهب متمركز كرده است.

2. نشر اديان كه فعاليت خويش را بر چاپ و نشر كتب تأليفي و ترجمه شده توسط محققان خارج از مركز كه در زمينه اديان و مذاهب فعاليت مي‏نمايند، متمركز نموده است.

اين مركز تاكنون بيش از 70 كتاب منتشر كرده است.

معاونت آموزش

مركز اديان بنا به تصويب وزارت علوم، تحقيقات و فناوري، به ايجاد مؤسسه آموزش عالي اقدام كرده، با استفاده از تجربيات و عملكرد پژوهشي و علمي پژوهشگران و اعضاي هيئت علمي مركز، سرفصل آموزشي چهار رشته تحصيلي ذيل را براي مقطع تحصيلي چهار رشته كارشناسي ارشد منظور كرد:

1. اديان ابراهيمي 2. اديان غير ابراهيمي 3. مذاهب اسلامي 4. تصوف و عرفان اسلامي

اين مؤسسه كار آموزشي خود را از سال تحصيلي 84-85 آغاز كرده و پس از اعلام ثبت نام و درج آگهي آن در روزنامه هاي كثير الانتشار، اقدام به برگزاري آزمون اختصاصي با هماهنگي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري نمود.

دفتر ارتباطات

به منظور تعامل با مراكز ديني و شخصيت‏هاي دين پژوه داخلي و خارجي و نيز تبادل تجربيات و دستاوردهاي پژوهشي، دفتر ارتباطات، شناسايي و ارتباط با ايشان را در دستور كار اصلي خود قرار داده است. اين دفتر ساليانه ميزبان جمع قابل توجهي از شخصيت‏هاي دين‏پژوه داخلي و خارجي است.

ساختار سازماني

دفتر ارتباطات از دو بخش اداره ارتباطات و مديريت وب‏سايت تشكيل شده ‏است.

اداره ارتباطات: اين مديريت علاوه بر پيگيري امور اداري و دفتري، شناسايي و ارتباط با مراكز و شخصيت هاي دين پژوه داخلي را بر عهده دارد. اين بخش، سالانه، زمينه ديدار بيش از 150 ميهمان دين پژوه داخلي و خارجي را در مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب را فراهم كرده است.

مديريت وب‏سايت. شبكه جهاني اينترنت به‏عنوان سريع‏ترين وسيله تبادل و نشر اطلاعات از جايگاه ويژه‏اي در بين مراكز تحقيقاتي و پژوهشي برخوردار است. اين مديريت عهده‏دار راه‏اندازي،پشتيباني و به روز نگه داشتن اطلاعات ارائه شده در سايت مركز در راستاي اهداف و اختيارات تعريف شده براي اين بخش است.

شبكه جهاني اينترنت به عنوان سريع‏ترين وسيله تبادل و نشر اطلاعات از جايگاه ويژه‏اي در بين مراكز تحقيقاتي و پژوهشي برخوردار است.

در راستاي عرضه و تبادل اطلاعات و تحقيقات با ساير مراكز علمي و پژوهشي مرتبط و همچنين اطلاع رساني به مخاطبيني كه در زمينه اديان و مذاهب مطالعه مي‏كنند، مديريت وب‏سايت كه بخشي از دفتر ارتباطات است، در ساختارسازماني و اداري مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب درنظر گرفته شده است.

اين مديريت عهده‏دار راه‏اندازي، پشتيباني و به روز نگه داشتن اطلاعات ارائه شده در وب سايت مركز در راستاي اهداف و اختيارات تعريف شده براي اين بخش است.

اهداف

1. ايجاد زمينه مناسب براي معرفي و ارائه اطلاعات علمي و پژوهشي مركز بر روي شبكه جهاني اينترنت

2. ايجاد ارتباط مناسب براي دريافت و ارسال اطلاعات علمي، آموزشي و پژوهشي از اينترنت در راستاي موضوع كار مركز

3. ايجاد زمينه مناسب براي ارتباط اعضاي هيئت علمي، محققان و بخش‏هاي مختلف مركز با متفكران، مراكز علمي و دانشگاهي و مؤسسات تحقيقاتي سراسر دنيا در زمينه‏هاي مرتبط با موضوع كار مركز

وظايف و اختيارات

1. جمع‏آوري اطلاعات پژوهشي، آموزشي و ديگر مطالب مرتبط با كار مركز و عرضه آنها در سايت.

2. شناسايي سايت‏ها و مراكز مهم دين‏پژوهي از طريق شبكه اينترنت جهت ارتباط سريع‏تر و مؤثرتر با آنها.

3. شناسايي شخصيت‏هاي مهم دين پژوه و معرفي آثار و تحقيقات علمي آنها و امكان ارتباط با آنها.

4. ايجاد و اداره بخش ايميل جهت ارتباط محققان مركز با ديگر مراكز و شخصيت‏هاي دين‏پژوه.

5. ايجاد صفحات شخصي براي پژوهشگران مركز و با امكان عرضه مطالب علمي و ارتباط دوسويه با مراجعين سايت.

6. ايجاد انجمن‏هاي بحث و گفتگو در موضوعات مرتبط با موضوع كار مركز و اداره محتوايي آنها توسط كارشناسان مركز.

7. ايجاد زمينه جستجوي تحت وب در كتابخانه تخصصي مركز.

8. جمع آوري اخبار در حوزه دين پژوهي از منابع معتبر.

9. ايجاد كتابخانه ديجيتال اديان و مذاهب كه مي‏توان كتابهاي مقدس، درجه اول و مهم را بصورتFull Text (يا اسكن شده) روي سايت قرار داد.

10. ايجاد آرشيو صوتي تصويري ازمراسم،نمادها، سمبولها، پيروان، اماكن مقدس، همايشها و ... .

11. برپايي كنفرانس‏هاي زنده اينترنتي هفتگي يا ماهيانه به‏همراه امكان ارتباط دوطرفه.

12. ترجمه سايت به زبان‏هاي زنده دنيا جهت ارتباط با دين پژوهان غير فارسي زبان.

13. عرضه مطالب ارائه شده بر روي سايت بصورت كتاب و CD در مقاطع زماني مشخص.

14. آموزش استفاده از اينترنت و روش هاي جستجو و كاوش در منابع اينترنتي و چگونگي ارجاع به آنها در تحقيقات علمي.

15. بررسي و ايجاد دانشگاه مجازي اديان و مذاهب (آموزش از راه دور).

16. تبليغ و معرفي سايت مركز در بين مراكز و محافل علمي و دانشگاهي و موتورهاي جستجوي اينترنتي.
چهارشنبه 12 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 656]