مذاكرات راهبردي روسيه و اروپا

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: مذاكرات راهبردي روسيه و اروپا

روسيه‌و قفقاز- احمدرضا تقاء:
نشست سران اتحاديه اروپا و روسيه كه در تاريخ 26 ژوئن در خانتي‌ـ‌مانسيسك، مركز استان يوگرا در غرب سيبري، برگزار خواهد شد راه را براي آغاز گفت‌وگوي دو طرف درباره يك قرارداد همكاري راهبردي جديد در ماه آينده هموار خواهد ساخت.

روسيه آمادگي‌اش را براي شروع گفت وگوها 18 ماه قبل اعلام كرده بود، اما اتحاديه اروپا موفق به هماهنگي اعضا نشده بود. ابتدا لهستان منع واردات گوشت اين كشور به روسيه را بهانه مخالفت خود با اين مذاكرات قرار داده بود، و سپس ليتواني شرط ‌وشروط‌هايي براي گفت وگوها تعيين كرده بود.

مسكو با بردباري منتظر شد تا اتحاديه اروپا مشكلاتش را با اعضاي تازه‌وارد حل‌وفصل كند. اكنون اتحاديه اروپا مقدمات گفت‌وگوها را فراهم كرده و دو طرف آماده‌اند تا فصل تازه‌اي از همكاري‌هاي في‌مابين را آغاز كنند.

با اين حال اين موضوع مشكلات مربوط به مناسبات اعضاي اتحاديه اروپا با روسيه را حل نكرده و اختلاف بين مسكو و بروكسل در رابطه با مفاد و محتواي قرارداد همكاري‌هاي راهبردي جديد به قوت خود باقي است. از اين رو اين گفت وگوها با مسيري دشوار و چشم‌اندازي مبهم روبرو خواهد بود.

اتحاديه اروپا خواهان سند جامع و دقيقي است كه در آن علاوه بر اصول كلي و حوزه‌هاي همكاري برنامه مشخصي نيز براي توسعه اين همكاري‌ها در نظر گرفته شده باشد.
اين در حالي است كه مسكو معتقد است توافق جديد نبايد نسخه اصلاحي قرارداد مشاركت و همكاري كنوني باشد. مسكو به دنبال نوع جديدي از روابط با اتحاديه اروپاست كه مهم‌ترين شريك روسيه محسوب مي‌شود. روسيه برخلاف اتحاديه اروپا معتقد است كه تدوين سريع يك قرارداد جامع كار دشواري است.

مهم‌ترين نكته‌اي كه وجود دارد اين است كه با توجه به تغييرات ساختاري جاري در اتحاديه اروپا و روسيه مدت چنين قراردادي را نمي‌توان طولاني در نظر گرفت. پيشنهاد مسكو امضاي قرارداد فشرده‌اي است كه در آن واقعيات جديد لحاظ شده باشد و هدف آن همكاري‌هاي بنيادي و عميق باشد، و همچنين از لحاظ نحوه اجرا قابليت انعطاف داشته باشد.

آغاز گفت وگوها بدون اينكه دو طرف ديدگاه مشتركي نسبت به قرارداد جديد داشته باشند خوشايند نيست و بعيد است كه اين مشكل تا قبل از شروع مذاكرات رفع شود زيرا احتمال اينكه كميسيون اروپا محتواي پيش‌نويس تهيه‌شده توسط كشورهاي عضو را تغيير دهد ضعيف است. روسيه نيز كه بر همكاري به صورت برابر تاكيد دارد بعيد است تاكتيك مذاكره‌اش را تغيير دهد و با پيش‌نويس قرارداد اتحاديه اروپا موافقت كند.

اما چنانچه اين قرارداد به‌اصطلاح فشرده با متمم‌هايي در رابطه با همكاري در زمينه‌هاي خاص همراه شود و پيش‌نويس اتحاديه اروپا در آن لحاظ شود مي‌توان به حصول توافق بين طرفين خوش‌بين بود. البته چنين توافقي عمدتا جنبه فني خواهد داشت زيرا اتحاديه اروپا و روسيه هنوز اهداف موردنظر خود را از اين همكاري‌ها مشخص نكرده‌اند. بنابراين ايجاد توازن بين تلاش براي دستيابي به شكل جديدي از مناسبات از يك سو و همكاري‌هاي عملي قابل‌انعطاف از سوي ديگر بسيار دشوار خواهد بود.

با اين همه دو طرف شايد در نهايت تصميم بگيرند كه با ناديده گرفتن ابهامات و اختلاف‌ها بيشتر روي جمله‌بندي قرارداد كار كنند تا محتواي آن؛ مانند نقشه‌هايي كه دو طرف سه سال قبل براي ايجاد حوزه اقتصادي مشترك، حوزه مشترك آزادي، امنيت و عدالت، حوزه مشترك امنيت خارجي، و حوزه مشترك تحقيقات، آموزش و فرهنگ امضا كردند.
از سوي ديگر اين نقشه‌ها نشان داد كه همكاري‌هاي روسيه و اتحاديه اروپا به نقطه‌اي رسيده كه ديگر بيانيه‌هاي سياسي در خصوص همكاري‌هاي راهبردي براي پيشرفت در اين زمينه كافي نيست و بدين منظور به يك مبناي حقوقي و نهادي محكم نياز است. هر دو طرف از اين موضوع آگاهند و از همين رو بعيد است گفت وگوها در مورد اين قرارداد پاياني سريع داشته باشد.

در اين ميان موانع ديگري نيز بر سر راه اين مذاكرات وجود دارد كه مهم‌ترين آنها مساله پذيرفته شدن روسيه به عضويت سازمان تجارت جهاني است. روسيه معتقد است كه عضويتش در اين سازمان مناسبات اقتصادي اين كشور با اتحاديه اروپا را دچار تحول جدي خواهد كرد و از همين رو دو طرف بايد در گفت وگوهاي خود اين موضوع را مورد بررسي قرار دهند.

يك مانع عمده ديگر به پيمان ليسبون مربوط مي‌شود. در پي ناكامي اروپا در تصويب يك قانون اساسي مشترك رهبران اروپا بر سر يك معاهده اصلاحي جديد توافق كردند كه قرار شد تصويب آن صرفا به مجالس كشورها واگذار شود، البته به استثناي ايرلند كه آن را به همه‌پرسي عمومي گذاشت.

در اين قرارداد بايد اين مساله نيز لحاظ شود و اين در حالي است كه سازوكارهاي جديدي كه اتحاديه اروپا در پيمان ليسبون تعبيه كرده براي تنظيم و هماهنگي احتياج به زمان دارد. از اين رو دو طرف تنها زماني مي‌توانند قرارداد همكاري‌هاي راهبردي جديد را امضا كنند كه نحوه عمل سازوكار نهادي جديد اتحاديه اروپا مشخص شود.

از اين گذشته راي منفي مردم ايرلند به پيمان اصلاحي بر وخامت اوضاع افزوده و مشكلات دروني اتحاديه اروپا تلاش‌هاي اين اتحاديه براي تعيين نوع روابطش با روسيه به‌خصوص در بلندمدت را با پيچيدگي‌هاي جدي روبرو ساخته است.

وضعيت نامشخص اتحاديه اروپا و لزوم يافتن راه‌هاي سريع برون‌رفت از اين بحران دور اول مذاكرات اين اتحاديه با روسيه را پيچيده خواهد كرد. اين موضوع خوشايند نيست زيرا روند و ادامه گفت‌وگوها تا حد زيادي به دور اول و نيز رياست گردشي اتحاديه اروپا، كه هم‌اكنون فرانسه عهده‌دار آن است، بستگي خواهد داشت.

فرانسه و آلمان مهره‌هاي اصلي فرآيند يكپارچگي اروپا و همچنين حاميان اصلي ارتقاي همكاري‌ها با روسيه هستند. از همين روست كه مقصد نخستين سفر اروپايي دميتري مدودف، رييس‌جمهور روسيه، آلمان و مقصد نخستين سفر خارجي ولاديمير پوتين در مقام نخست‌وزيري، فرانسه بود.

با اين حساب مي‌توان تصور كرد كه اين مذاكرات دست‌كم 2 سال به طول خواهد انجاميد و مسيري دشوار را پيش رو خواهد داشت. با اينكه مناسبات روسيه و اتحاديه اروپا رو به گسترش است و پيشرفت در اين مناسبات مي‌تواند مبنايي براي همكاري‌هاي راهبردي باشد، روابط دو طرف در زمينه‌هاي ديگر مثل حوزه‌هاي مشترك امنيت داخلي و خارجي بسيار محدود است. اين قرارداد تنها در صورتي مي‌تواند به گسترش همكاري‌هاي راهبردي بينجامد كه دو طرف در تمامي زمينه‌ها به پيشرفت دست يابند و روابط اقتصادي و سياسي خود را متعادل سازند.

از اين گذشته روسيه و اتحاديه اروپا علاوه بر اينكه شريك راهبردي هستند رقيب يكديگر نيز محسوب مي‌شوند و بنابراين تعيين سمت‌وسوي رقابت آنها در آينده از اهميت زيادي برخوردار است. آنها بايد پيش‌نويس قرارداد همكاري‌هاي راهبردي جديد را به گونه‌اي تدوين كنند كه اين رقابت شفاف شود و قواعد و اصول حاكم بر آن مورد توافق طرفين و بر اساس منافع يكديگر باشد. چنين رقابتي مي‌تواند بدون آنكه حالت برخورد و درگيري پيدا كند توسعه يابد و حتي موجب تقويت همكاري‌هاي راهبردي واقعي و نه صرفا لفظي بين روسيه و اتحاديه اروپا شود.

ريانوستي- 18 ژوئن 2008

تاريخ درج: 10 تير 1387 ساعت 09:44 تاريخ تاييد: 11 تير 1387 ساعت 00:32 تاريخ به روز رساني: 10 تير 1387 ساعت 10:21
سه شنبه 11 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 180]