تهران بدون بازار شهر نيست

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: تهران بدون بازار شهر نيست
ظفر مراديبازار بزرگ تهران؛ بازاري با هويت تاريخي كه با همه حاشيه هاي سياسي ناپيدايش، همچنان بخش جدايي ناپذير پايتخت است. تهران بدون ميدان آزادي و خيابان ولي عصر و بازار بزرگ حكايت همان شير بي يال و كوپال است كه حتي نمي توان تصورش كرد. بازار بزرگ تهران جدا از پيشينه تاريخي اش و در كنار همه رخداد هاي سياسي مرتبط با اين مجموعه چه در دوران پهلوي و چه در جريانات سياسي بعد از انقلاب و حتي تاثير گذاري اش در دوران جنگ و تحريم و بعد هم اصلاحات و انتخابات و.... يك بخش از شهر است. يك بخش تلخ و شلوغ اما دوست داشتني كه نمي توان آن را نديد و حذفش كرد. طرح ساماندهي بازار بزرگ تهران سال هاست كه در دستور كار قرار دارد. اما اين مجموعه پيچ در پيچ و پيچيده تحت هيچ شرايطي قابليت مهار شدن و كنترل ندارد. حتي احداث ساختمان هاي جديد چندطبقه در سايه بازار و گهگاه در ميانه آن نتوانسته حجره هاي كوچك و بزرگ چندطبقه و يك طبقه را در چنبره خود درآورد. حتي آتش سوزي هاي پي در پي در اين حجره ها نتوانسته اندكي از قابليت و قيمت هاي نجومي اين حجره ها بكاهد. بازار اصلي تهران كه در زمان فتحعليشاه قاجار شكل گرفت، امروزه مجموعه يي است از دالان ها و كوچه هاي تودرتو با رديف دكان ها و راسته مغازه هايي كه گويي تمامي ندارد. گرچه از چند دهه قبل مراكز تجاري تازه يي در جاهاي ديگر تهران نيز شكل گرفته است ولي بازار تهران همچنان از مراكز اصلي داد و ستد تجاري اين شهر و حتي كشور به شمار مي آيد. دو چهارسوق عمده به نام هاي چهارسوق بزرگ و چهارسوق كوچك، قسمت هاي بازار بزرگ تهران را به هم پيوند مي دهند.بازار بزرگ تهران براي خود به تنهايي داراي خرده فرهنگ و عرف خاصي است. مناسبات موجود در اين مجموعه، ادبيات كلامي و حتي مراسم به گونه يي نهادينه شده كه در تحقيقات جامعه شناسي و مردم شناسي به تنهايي و جداگانه مورد ارزيابي و تحليل قرار مي گيرد. آداب و رسومي كه در بازار بزرگ تهران در جريان است بخشي از آداب و رسوم شهر تهران و مردمان اين شهر را تشكيل مي دهد. وجود مساجد مختلف و مدارس مرتبط با اين بافت، معماري موجود و تغييرات پيش آمده در اين ساختار، روابط فروشندگان و حجره داران با يكديگر و مشتريان و حتي سلايق مشتريان با نوع اجناس و كالاهايي كه در اين مجموعه خريد و فروش مي شود، همگي اجزاي تشكيل دهنده خرده فرهنگ بازار بزرگ را تشكيل مي هند. حتي وجود اجناس و چيدمان موجود در اين مجموعه منحصر و متفاوت بوده كه بخشي از شناسنامه بازار تهران را تشكيل مي دهد. به عنوان مثال از راسته بلورفروش ها كه عبور كني نمي داني كدام دست با كدام دل اقيانوسي، ظرف هاي بلور و شيشه را روي هم سوار كرده و كنار هم گذاشته است.مجال عبور براي تو، فقط يك راه باريك است؛ بدون هيچ فرصتي براي تنه زدن يا سكندري خوردن. منطقه يي كه به عنوان بازار بزرگ تهران شناخته مي شود، از شمال به خيابان پانزده خرداد، از جنوب به خيابان مولوي، از شرق به خيابان مصطفي خميني و از غرب به خيابان خيام محدود مي شود.حال بازار بزرگ تهران با همه ميزان اهميتش در فرآيند اقتصاد كشور و جايگاهي كه در خريد و فروش و تامين مايحتاج كلانشهر تهران و حتي ساير استان هاي كشور دارد، تا چه اندازه قابليت جابه جايي و تغيير دارد؟ اينكه پيشنهاد مي شود بازار بزرگ تهران براي ساماندهي شهر و كاهش حجم ترافيك و بسياري از مناسبات از تهران به حاشيه شهر و حتي جايي ديگر منتقل شود تا چه اندازه قابليت اجرايي دارد؟بازار تهران قابليت جابه جايي و تغيير ندارد چرا كه در اين بازار مغازه از متري 100 ميليون تومان شروع مي شود و گاه برخي از همين حجره هاي كوچك خاك گرفته تا 4 ميليارد تومان هم خريد و فروش مي شود. با اين اوصاف آيا مي توان اين كوه سرمايه را جابه جا كرد؟تهران بدون بازار بزرگ تهران چيزي كم دارد. اين واژه (چيزي) مي تواند حكم قلب يا حتي كليه را براي ادامه حيات داشته باشد. بازار بزرگ تهران با وجود همه گرفتاري هايي كه براي يك شهر دارد، شهري كه روند مدرن شدن را طي مي كند و آسمانش را با برج ها و ساختمان هاي بلند و مجتمع هاي خريد تازه تاسيس شده پر مي كند، شايد به واقع جايي براي ادامه حيات و بقا نداشته باشد، اما تهران بدون بازار بزرگ ناقص است. جابه جايي بازار تهران مثل جابه جايي شهربازي نيست كه بتوان به سادگي از همه خاطرات دوران كودكي و نوستالژي هاي داشته و نداشته گذشت. جابه جايي بازار مثل جابه جايي تهران است. جابه جايي آدم هايي كه با اين خاك گره خورده اند.
دوشنبه 10 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 379]