مديريتي براي بازديد از تالاب‌هاي ايران وجود ندارد

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: مديريتي براي بازديد از تالاب‌هاي ايران وجود ندارد
محسن ظهوري- تعامل ميان گردشگري و محيط‌زيست اصلي‌ترين بحث اكوتوريسم است تا هم گردشگري رونق يابد و هم منابع طبيعي كشور حفظ شود.
تالاب‌ها از زيباترين منابع طبيعي هستند كه مي‌توان با آموزش صحيح، مردم را به بازديد از آنها برد كه البته سيستم مشخصي در كشور ما براي اين كار وجود ندارد. تالاب‌ها جزو محيط‌هاي طبيعي محسوب مي‌شوند كه فوايد اقتصادي فراواني را براي بشر ايجاد مي‌كنند. توليد محصولات شيلاتي، حفظ سطح آب براي مناطق كشاورزي، توليد چوب، ذخيره آب و كاهش بلاياي طبيعي و به ويژه سيلاب، تثبيت خطوط ساحلي، از بين رفتن مواد زايد و تصفيه آب، برخورداري از چشم‌اندازهاي زيباي طبيعي و ايجاد بستر مناسب براي حيات بسياري از گونه‌هاي جانوري و گياهي از ويژگي‌هاي ارزشمند تالاب‌ها هستند.
از سوي ديگر، تالاب‌ها جزو تهديدشونده‌ترين زيستگاه‌ها به شمار مي‌روند كه اين موضوع به طور عمده ناشي از خشكاندن و تغيير كاربري، ايجاد آلودگي و برداشت بي‌رويه از گونه‌هاي زيستي تالاب‌ها است. كنوانسيون رامسر براي حفظ تالاب‌ها به توافقي بين‌المللي رسيد كه براساس آن كشورهاي عضو بر روي تالاب‌هاي مهم جهان، به ويژه زيستگاه‌هاي پرندگان آبزي و كنار آبزي و نحوه حفاظت از آن‌ها مطالعه، تحقيق و حمايت مي‌كنند. اين كنوانسيون در 13 بهمن 1349 معادل دوم فوريه 1971 ميلادي بنا به دعوت ايران به منظور مطالعه تالاب‌ها در رامسر تشكيل شد و به همين دليل نيز نام كنوانسيون رامسر بر آن نهاده شده است. تالاب‌هايي كه در فهرست كنوانسيون رامسر جاي گرفته‌اند به عنوان تالاب‌هاي بين‌المللي شناخته مي‌شوند.ايران از نظر دارا بودن مناطق تالابي در جهان بسيار حائز اهميت است. تالاب‌هاي عمده در ايران را مي‌توان به شش گروه اصلي تقسيم كرد. نخست تالاب‌هاي گيلان در اطراف تالاب انزلي، تالاب‌هاي مازندران و گلستان در اطراف خليج گرگان، درياچه اروميه و مانداب‌هاي اطراف آن، تالاب‌هاي استان فارس، تالاب‌هاي سيستان و تالاب‌هاي خوزستان. تاكنون 84 تالاب با اهميت در كشور شناسايي شده است كه از اين تعداد 22 تالاب در فهرست كنوانسيون رامسر به ثبت رسيده و داراي اهميت بين‌المللي است.در ايران، اولين ضرر ورود گردشگر به مناطق بكر محيط‌زيست، جاگذاري زباله در آن منطقه است. درحاليكه در كشورهاي پيشرفته گردشگر را به سمت طبيعت سوق مي‌دهند و به آن‌ها نيز آموزش‌هاي لازم براي استفاده بهينه از طبيعت را مي‌دهند، در ايران ترس همه مسوولان و دلسوزان از اين است كه مبادا فردي يا خانواده‌اي به دامان طبيعت بكر برود و آن جا را بر اثر سهل‌انگاري تا مرز نابودي برساند!استان مازندران داراي 7 تالاب است كه كه دو تالاب در منطقه پناهگاه حيات وحش و يك تالاب نيز منطقه شكارممنوع محسوب مي‌شود. از ميان اين تالاب‌ها دو تالاب فريدون‌كنار و ميانكاله در كنوانسيون رامسر به ثبت رسيده است.علي اشرفي‌پور، رييس اداره كل حفاظت محيط‌زيست استان مازندران در اين باره گفت: «از ميان تالاب‌هايي كه در استان موجود است، دو تالاب ميانكاله و فريدون‌كنار جزو تالاب‌هاي بين‌المللي كنوانسيون رامسر به ثبت رسيده‌اند.»
وي در ادامه درباره نحوه بازديد از اين تالاب‌ها گفت: «تالاب فريدون‌كنار جزو اراضي كشاورزي و شاليزاري منطقه است و مردم در كنار آن زندگي و كار مي‌كنند و بازديد از آن به صورت حفاظت شده نيست.» اشرفي‌پور در ادامه افزود: «تالاب ميانكاله اما تحت حفاظت محيط‌زيست است و كل آن منطقه پناهگاه حيات وحش محسوب مي‌شود، بنابراين ضوابط و قوانين محيط‌زيست در اين تالاب جاري است و گروه‌هايي كه مي‌خواهند از اين تالاب بازديد كنند، بايد تحت اين قوانين قرار گيرند.» وي درباره بازديد از تالاب ميانكاله توسط مردم توضيح داد: «مردم محلي مشكلي براي بازديد ندارند. بر اساس تعامل و شناختي كه با آن‌ها پيدا كرده‌ايم، به‌صورت عرف معمول و با نظارت نيروهاي محيط‌زيست به تالاب وارد مي‌شوند. البته اكثر آن‌ها دامدارند يا دامگاه ماهي در منطقه دارند و براي تفريح به تالاب نمي‌روند.» مديركل محيط‌زيست مازندران در ادامه گفت: «افراد غيربومي معمولا در ايامي مثل سيزده به‌در به اين منطقه مي‌آيند و هدفشان هم تنها تفريح است. براي اين بازديدكننده‌ها نيز فضايي را مشخص كرده‌ايم و به آن‌ها اختصاص داده‌ايم و براي آنكه زباله‌هاي خود را نيز در طبيعت نريزند، نايلون‌هاي زباله بين آن‌ها توزيع مي‌كنيم.» وي در ادامه افزود: «درصورتي كه گروه‌هاي غيراستاني قصد بازديد از اين تالاب را داشته باشند، بايد ابتدا باسازمان محيط‌زيست هماهنگ شوند. در اين صورت ما هدف و تعداد آن‌ها را جويا مي‌شويم و درصورت لزوم و نداشتن مشكل آن‌ها را به پناهگاه حيات وحش ميانكاله هدايت مي‌كنيم.» از ميان تالاب‌هاي استان هرمزگان، علاوه بر اين‌كه 4 تالاب آن در كنوانسيون رامسر به ثبت رسيده، يك تالاب در پناهگاه حيات وحش و يكي نيز منطقه حفاظت شده است. تالاب‌هاي خورخوران، جزيره شيدرو، دهانه ‌رودهاي شور و شيرين و ميناب و دهانه رودهاي حرا و گز، چهار تالاب بين‌المللي و ثبت شده در كنوانسيون رامسر است كه در اين استان واقع شده‌اند.مهرداد كتال محسني، رييس اداره كل حفاظت محيط‌زيست استان هرمزگان نيز گفت: «كليه آب‌هاي ساحلي استان تا عمق 6متر جزو تالاب‌هاي ساحلي محسوب مي‌شوند. از اين محدوده تعدادي به ثبت كنوانسيون رامسر رسيده كه در مجموع چيزي معادل 190 هكتار است. از 22 تالاب ايران كه در كنوانسيون رامسر ثبت شده، 4 تالاب در استان هرمزگان قرار دارد.» وي در ادامه افزود: «بحث انتقال مراجعه‌كننده به داخل مناطق حفاظت شده در ايران دقيق و منظم نيست. نمي‌توانيم سرويس و خدمات و راهنماي مناسبي در اختيار آن‌ها بگذاريم.»كتال محسني در ادامه افزود: «نه محيط‌زيست و نه گردشگري و نه هيچ سازمان ديگري مديريت هدايت گردشگر را به‌صورت منظم در مناطق تحت حفاظت ندارد.» وي درباره برنامه‌هايي كه در زمينه رشد گردشگر در اين مناطق در دست اقدام است، گفت: «يكي از اين برنامه‌ها اين است كه بخشي از مناطقي را كه قابليت توريستي به‌صورت متمركز دارد، طي قراردادهاي مشخصي به بخش خصوصي واگذار كنيم و نحوه اين واگذاري و طول مدت آن هم كاملا مشخص باشد.»
در ژاپن مردم پس از آموزش به بازديد از تالاب مي‌روند
استان گيلان داراي 6 تالاب است كه 5 تالاب آن بين‌المللي و ثبت شده در كنوانسيون رامسر است و اسامي‌شان بدين قرار است: تالاب‌هاي انزلي، سياه‌ كشيم، سلكه، امير كلايه، كولاب بندركياشهر و دهانه سفيد رود. از ميان تالاب‌هاي اين استان، يك تالاب به‌عنوان پارك ملي، يكي‌ از آن‌ها منطقه حفاظت شده و سه تالاب نيز پناهگاه حيات وحش هستند.
سعيد فرج‌پور، مدير روابط عمومي اداره كل حفاظت محيط‌زيست استان گيلان كه به‌تازگي و پس از گذراندن ورك شاپي آموزشي درباره مديريت تالاب در ژاپن، به ايران بازگشته در اين خصوص گفت:«طرح مديريت تالاب انزلي با همكاري آژانس بين‌المللي و همكاري‌هاي ژاپن (جايكا) در استان گيلان برگزار مي‌شود. به همين منظور دوره آموزش يكروزه‌اي را در ژاپن برگزار كردند و در آن‌جا ما را با نحوه مديريت تالاب‌ها، چگونگي ترويج اكوتوريسم، سيستم‌هاي مدرن آموزشي در حوزه تالاب‌هاي كنوانسيون رامسر و چگونگي به ثبت رساندن سايت‌هاي ژاپن در اين كنوانسيون آشنا كردند.»
وي مديريت تالاب‌ها در ژاپن را با ايران بسيار متفاوت دانست و گفت:«در ژاپن حجم دولت كم است و حفاظت و اكوتوريسم و آموزش محيط‌زيست را به بخش خصوصي سپرده‌اند و آنان مديريت تالاب‌هاي سايت رامسر را با كمك انجمن‌هاي مردم‌نهاد انجام مي‌دهند. دولت نيز با نظارتي عالي مشغول تدوين قوانين و سازوكارهايي است تا كار آن‌ها را تسهيل كند.»فرج‌پور در ادامه گفت: «استفاده خردمندانه از تالاب‌ها مهم‌ترين بخشي است كه در ژاپن به آن مي‌پردازند. به‌شدت به‌دنبال اين هستند كه ذي‌نفعان تالاب‌ها را از طرح‌هاي توريستي منتفع كنند، به‌طوري كه در برخي مناطق جلبك‌هايي كه در برخي مناطق جزر و مدي است را بسته‌بندي مي‌كنند و مي‌فروشند تا به نفع جامعه محلي شود و آن‌ها را نيز همراه با پيشرفت توريسم كنند.» وي دليل رسيدگي شديد مردم ژاپن از منابع طبيعي را برطرف شدن نيازهاي اوليه آن‌ها دانست و گفت: «چون نيازهاي اوليه برطرف شده، امروز خرد جمعي‌شان به اين مساله رسيد تا از منافع باقي ‌مانده دفاع كنند. دولت نيز به‌شدت به‌دنبال حفظ اين مناطق است.» وي بازديد از تالاب‌ها را در ژاپن منظم و حساب‌شده دانست و گفت: «ما از آن‌ها يك مقدار بسته‌تر در اين زمينه كار مي‌كنيم. پاي مردم به هر شكل بايد به تالاب‌ها باز شود، ولي آن‌ها قبل از ورود، گروه‌ها را از صافي آموزشي رد مي‌كنند تا نحوه استفاده از مناطق را بدانند. به آن‌ها تاكيد مي‌شود كه به منطقه آسيب نرسانند و مسووليت زباله خود را برعهده داشته باشند. شعارشان نيز اين است كه ما براي تفريح آمده‌ايم نه اينكه آسيب برسانيم.»
شنبه 8 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 143]