زنان در عرصه رسانه‌ها

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: زنان در عرصه رسانه‌ها

رسانه‌ها- همشهري آنلاين:
حوزه مطبوعات و رسانه‌ها علاوه بر اهميت و جايگاه مهم اجتماعي، سياسي و اقتصادي، نقش بسزايي در ايجاد كار و افزايش اشتغال در جامعه دارد.

زنان ايراني پس از پيروزي انقلاب اسلامي، در اين عرصه نيز هم چون ساير عرصه ها، حضوري فعال و چشمگير دارند.

به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا) از تهران، افراد زيادي به طور مستقيم و غير مستقيم در عرصه مطبوعات فعاليت دارند. در عصر حاضر، سرمايه گذاري هاي عمده اي در اين بخش صورت مي گيرد و روز به روز بر تعداد آنها افزوده مي شود.

انتشار بيش از 1900 نشريه كه حدود يكصد عنوان آن را روزنامه تشكيل مي‌دهد، چند خبرگزاري و پايگاه اطلاع رساني خبري همراه با فعاليت 1170 دفتر نمايندگي و پخش مطبوعات و رشد نسبي شمارگان روزنامه ها و نشريات ادواري گوياي فعاليت گسترده مطبوعات و سازمان هاي خبري در عرصه رسانه اي و اطلاع رساني كشور است.

در اين ميان نقش و تاثير زنان در عرصه اطلاع رساني كشور بركسي پوشيده نيست. زنان مسلمان ايراني در اين عرصه هم چون ديگر عرصه هاي اجتماعي پس از پيروزي انقلاب اسلامي، حضوري چشمگير و فعال دارند.

به گزارش معاونت مطبوعاتي وزارت ارشاد، از ميان 1067 مطبوعه يي كه در تهران منتشر مي شود، 99 مديرمسوول زن براي مجلات منظم، 13 مديرمسوول براي مجلات نامنظم و در ميان روزنامه هاي سراسري، يك مديرمسوول زن وجود دارد.

فارغ از رسانه هاي رسمي، حضور گسترده زنان ايراني در عرصه رسانه هاي «غيررسمي» و «مجازي» نيز شگفت انگيز است.
آماري كه از سوي" دفتر مطالعات و توسعه رسانه هاي معاونت امور مطبوعاتي و اطلاع رساني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي" در سال 1386منتشر شده است و ضعيت شاغلان در رسانه ها و زنان شاغل در اين بخش را بيان مي دارد. اين آمار تنها آمار رسمي و مورد اطمينان موجود در كشور در باره شاغلان زن در رسانه هااست.

اين پژوهش از سوي مركز مطالعات و توسعه رسانه هاي وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامي در سال 1384 در تمامي استان هاي كشور صورت گرفته است. نتايج اين بررسي نشان مي دهد: از 30960 تعداد شاغل و فعال در عرصه مطبوعات و خبرگزاري ها در كل كشور حدود 5/26 درصد را زنان تشكيل مي دهند.

بيش از 60 درصد از 8191 تعداد زنان شاغل و فعال در عرصه مطبوعات و خبرگزاري هاي كل كشور در استان تهران مشغول بكار هستند.

استان ايلام با حدود 40صدم درصد كمترين زنان شاغل و فعال در اين عرصه را دارد.
بعد از استان تهران، استان خراسان رضوي با بيش از 4 درصد بيشترين زنان شاغل و فعال در عرصه مطبوعات و خبرگزاري هاي كل كشور را به خود جلب كرده است.

بر اساس تعاريف انجام شده در اين گزارش منظور از تعداد كاركنان، شاغلاني هستند (اعم از مدير مسئول، مدير داخلي، هيئت تحريريه، روزنامه فروش، مشاغل فني، اداري، خدماتي و...) كه به صورت تمام وقت يا پاره وقت با دريافت مزد يا حقوق و يا بدون مزد و حقوق در واحد كار مي كنند.

كاركنان موردي و روزنامه نگاران آزاد كه به صورت موردي مطلب يا خبر تهيه مي كنند و آن تعداد از كاركنان خارج از واحد كه بر انجام قسمتي از فعاليت واحد مانند آگهي در استخدام ديگران (پيمان كار) هستند جزء كاركنان واحد محسوب نشده اند. همچنين كاركنان بخش چاپخانه نشريات و موسسات خبري نيز جزء كاركنان واحد محسوب نشده اند.

* سهم زنان جهان از مشاغل مرتبط با رسانه‌ها

سهم زنان در مشاغل مرتبط با رسانه‌هاي جمعي در جهان به طور متوسط كمتر از 30 درصد است. در حوزه‌هاي فني كه دستمزد بالايي پرداخت مي‌شود، سهم متوسط زنان بين 4 تا 9 درصد است. در راديو و تلويزيون، زنان در مشاغلي مانند گويندگي، اجرا و دستياري متمركزند، اما به ندرت به مقام هاي مديريتي ارتقا مي‌يابند.

در تحقيقي كه در 30 كشور دنيا انجام شده، در بيش از 200 سازمان رسانه‌اي زنان تنها در هفت رسانه در راس قرار دارند و در هفت رسانه ديگر در سمت معاونت هستند- البته، بيشتر اين رسانه ها شركت هاي كوچك راديويي يا مجلات خبري هستند- (به نقل از كتاب آموزش حقوق انساني زنان و دختران، نشر دنياي مادر؛82 13) *وضعيت زنان آمريكايي در رسانه هاي اين كشور.

براساس گزارش شماره 3487 روزنامه ايران در سال 1385، در آمريكا زنان به عنوان منبعي براي خبر ناديده گرفته شده اند.

براساس يك پژوهش رسانه اي درباره زنان كه توسط اتحاديه پژوهش در امر ارتباطات آمريكا تحت عنوان "تفاوت جنسيتي در رسانه ها" منتشر شد، زنان هنوز نتوانسته اند موجوديت خود را به عنوان منبع خبري اثبات كنند و در تمام رسانه هاي خبري دورنماي فكري زنان ناديده گرفته شده است.

در تلويزيون، در بيشتر برنامه هاي صبحگاهي كه معمولا برنامه هاي سرگرم كننده هستند، زنان به عنوان مصاحبه گر فعاليت مي كنند.اگر برنامه خبري در شبكه كابلي پخش شود يا گزارشي درباره ورزش تهيه شود، احتمال معرفي زنان به عنوان منبع خبري به حداقل مي رسد.

براساس تحقيقات يك موسسه پژوهشي وابسته به "مدرسه خبرنگاري دانشگاه كلمبيا " در نيويورك، هنگامي كه گزارشي در ارتباط با روابط خارجي كشورهاست، از زنان كمتر نقل قول مي شود.

در اين پژوهش، 16 روزنامه، 4 شبكه خبري شبانه، سه شبكه خبري صبحگاهي، 9 برنامه مختلف تلويزيوني و 9 شبكه اينترنتي در 4 زمان مختلف، به مدت 9 ماه مورد بررسي و مطالعه قرار گرفتند. مشخص شد كه در سه چهارم (76 درصد) از تمام گزارش ها حداقل يك منبع موثق مرد وجود داشت، در حالي كه فقط يك سوم (33 درصد) گزارش ها از زنان استفاده كرده بودند.

اين مشكل، هنگامي كه از منابع خبري متعدد استفاده مي شود، حادتر مي شود. در تهيه يك گزارش خبري كه تعداد گزارشگران آن بيش از دو نفرند، اغلب از گزارشگران مرد استفاده مي شود و تعداد گزارشگران زن در يك گروه خبري تقريبا دو نفر مي شود (55 درصد مردان و 15 درصد زنان ) شبكه هاي كابلي كه ترجيح مي دهند از نيروي مردان استفاده كنند، توجه بينندگان شبكه هاي بازرگاني را كه اغلب از زنان استفاده مي كنند، بيشتر به خود جلب كرده اند.

در سال 1989 (1378 ه.ش) در گزارشي تحت عنوان "زنان، مردان، رسانه‌ها" كه توسط "بتي فريدن" و "نانسي وودهال" انجام گرفت، نتايج چندين پژوهش انجام گرفته درباره زنان و پوشش رسانه اي منتشر شد.

اين گزارش مشخص كرد كه تعداد زنان در گزارش ها و اخبار صفحه اول كمتر از يك چهارم است و اغلب نسبت به مردان، موقعيت اجتماعي و اقتصادي ضعيف تري دارند.

در تحقيقي كه در سال 2000 ميلادي ( 1379 ه.ش ) درباره پوشش خبري مربوط به ارتش، زنان، مردان و رسانه ها انجام گرفت، مشخص شد كه در بين كارشناسان غيرنظامي و سياستمداراني كه اخبار ارتش را تفسير مي كنند، تقريبا هيچ زني وجود ندارد.

در يكي از پژوهش هاي انجام شده كه پوشش خبري زنان و مردان درباره مسائل سياسي را با هم مقايسه كرد، مشخص شد كه نفوذ زنان به عنوان رئيس برنامه، به دليل وجود نابرابري جنسيتي بسيار اندك است و اين شرايط درباره زناني هم كه مصاحبه گر برنامه هاي سياسي اند، صدق مي كند.

* وضعيت زنان در عرصه رسانه هاي اروپايي

روزنامه "ايران" در شماره 3415 خود به نقل از "مركز اطلاع رساني سازمان ملل متحد " نوشت : با وجود افزايش تعداد زنان شاغل در سطوح پايين و مياني سازمان هاي رسانه اي در دهه گذشته - هنوز تعداد زنان شاغل در سطوح تصميم گيري در رسانه هاي سنتي مانند راديو- تلويزيون و بخش هاي ارتباطي جديد چو ن رسانه هاي چندگانه و پست الكترونيكي اندك است.

در پژوهشي كه ازطرف فدراسيون بين المللي روزنامه نگاران انجام گرفت - مشخص شد كه با وجود اينكه يك سوم از كل روزنامه نگاران جهان زن هستند- تنها 3 درصد از مديران اجرايي كل و تصميم گيرندگان را زنان تشكيل مي دهند.

اطلاعات و آمار منتشرشده ازسوي اتحاديه اروپا درمورد زنان شاغل در پست هاي مديريتي نشان مي دهد كه در سال 2001 ( 1380 ه.ش ) فقط 9 درصد از پست هاي مديريت ارشد در صنايع ارتباطي اروپا توسط زنان هدايت و رهبري مي شود.

*آمار كشته شدگان روزنامه نگاران زن در جهان

بر پايه گزارش سازمان گزارش گران بدون مرز در سال 2006 ميلادي ( 1385 ه.ش ) در ميان 82 روزنامه نگار كشته شده، 9روزنامه نگار زن وجود داشت كه 11 درصد اين رقم را تشكيل مي دهد،در سال 2005 ( 1384 ه.ش ) اين آمار 13 درصد بود.

هيچگاه به اندازه سال هاي اخير آمار كشته شدن روزنامه نگاران زن اين گونه سير صعودي نداشته است، در سال 2004 ميلادي ( 1383 ه.ش ) درصد روزنامه نگاران زن كه هنگام انجام وظيفه جان خود را ازدست داده و به قتل رسيده اند7/5 در صد بود كه نسبت به سال 2003 ميلادي كه 2/5 درصد بود افزايش نشان مي دهد.

* وضعيت زنان در عرصه رسانه اي كشور

برخلاف تصور عامه در مورد انواع مشاغل زنان در جامعه ايران كه عمدتاً به مشاغل آموزشي، پرستاري و پزشكي محدود مي‌شود، مشاغل ديگري همچون توليد رسانه‌اي نيز وجود دارد كه نه تنها به وسيله زنان انجام مي‌شود، بلكه مي‌تواند اثرات مثبتي را نيز از جمله شناسايي استعدادها و توانايي‌هاي زنان در پذيرش مسؤوليت در پي داشته باشد.

از همين رو جهت آشنايي بيشتر با مسائل زنان در اين حوزه با چند تن از زنان مسئول، صاحب نظر و فعال در حوزه رسانه به گفت وگو نشسته ايم.

"سميرا اصلانپور"‌ مشاور وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در امور بانوان، در اين زمينه به پژوهشگر ايرنا مي گويد:‌ زنان نيمي از جامعه را تشكيل مي دهند و بنابراين بايد در عرصه هاي گوناگون جامعه حضور داشته باشند نبايد ما در يك عرصه از افكار، انديشه و احساسات زنانه كاملا بي بهره باشيم.

زيرا اگر در هر عرصه اي هر تصميم گيري شود، براي تمام جامعه اعم از مردان و زنان خواهد بود. بنابراين خود زن ها نيز بايد هم براي بيان مسائل خودشان و هم براي تصميم گيري در مورد آن ها نقش داشته باشند.

به گفته اين روزنامه نگار به همين دليل در رسانه ها هم اعم از رسانه هاي مكتوب مانند مطبوعات، مجلات و رسانه هاي گفتاري و شنيداري مانند راديو و تلويزيون زنان بايد حضور داشته باشند.

اصلانپور در ادامه مي گويد:‌ در زمان حاضر هم حضور زنان در رسانه ها كمابيش خوب و در حال رشد است. اما به نظر مي رسد ما بايد يك مقدار عميق تر به اين مسئله نگاه كنيم.

يعني ببينيم واقعا زنان ما در يك رسانه اي مثل روزنامه در چه جايگاهي هستند. و در چه سطوحي قرار دارند؟ آيا اصلا در مديريت از آن ها استفاده مي شود و نظراتشان در تصميم گيري ها تاثير دارد؟ يا اين كه فقط در آن جا حضور دارند براي اين كه به آن ها دستور داده شود و آن كار را انجام دهند.

وي مي افزايد: متاسفانه ضعفي كه در تمام عرصه هاي مديريتي و از آن ميان عرصه رسانه ها به نوعي مشهود است اين است كه اگر حضور زنان را از لايه هاي پاييني يك سيستم به سمت مديريت مياني و مديريت سطح بالا در نظر بگيريم، مي بينيم كه از ميزان حضور به شدت كاسته مي شود.

يعني شايد در لايه هاي پاييني زنان به عنوان خبرنگار، نويسنده، و مجري، حضور قابل قبولي داشته باشند اما در سطح مديريتي مي بينيم كه به شدت حضورشان كم مي شود. به ويژه در رسانه هاي پرتيراژ ما اصلا حضور زنان را در سطوح تصميم گيري و مديريت نداريم. زنان در اين سطوح كاملا غايب هستند.

مشاور وزير ادامه مي دهد:‌ من خودم به عنوان روزنامه نگار سابقه كار در رسانه دارم. سال ها در مطبوعات مختلف كار كرده ام. هم با مسائل تخصصي در حوزه ادبيات داستاني و هم در مطبوعات عمومي حضور داشته ام. بارها ديده ام كه يك آقاي جوان وقتي كه با حداقل توانايي، تجربه و سواد در يك سيستم مطبوعاتي قرار مي گيرد به سرعت در همان رسانه يا رسانه هاي ديگر رشد مي كند و پله هاي ترقي را طي مي كند.

من از اين موارد نمونه هاي بسيار زيادي را در طي دوران كاري خودم ديدم. اما زنان اگر هم با تجربه و تحصيلات وارد عرصه مطبوعاتي و رسانه اي وارد شوند، در همان سطحي كه وارد شده اند درجا مي زنند و معمولا هيچ گونه امكان رشدي برايشان وجود ندارد.

از يك حدي كه بالا مي رويم اصلا حضور زنان را نمي بينيم. در نشريات معروف و پرتيراژ و شناخته شده ما چند درصد از سردبيرها، مدير مسئول ها و صاحب امتيازها خانم هستند؟
به گفته اين فعال رسانه اي وضعيت فوق در حقيقت اين فكر را به ما القاء مي كند كه خانم ها براي اين فقط در سطوح پاييني هستند كه خيلي توقع شان كمتر است، خيلي راحتر مي شود با آن ها كنار آمد و به طور كل در ازاي كار بيشتر، حقوق كمتر و توقع كمتري دارند.

اصلانپور ضمن تصريح اين نكته كه موانع فوق اغلب جهاني هستند،‌ ادامه مي دهد:‌ يك تعريف وجود دارد به نام "سقف شيشه اي" كه وارد ادبيات ما هم شده است . بر اساس اين تعريف سقف شيشه اي امكان رشد به خانم ها را از يك حدي بيشتر نمي هد.

مشاور وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در ادامه ضمن تاكيد بر اين نكته كه اين نوع ديدگاه ريشه در فرهنگ ما دارد مي گويد:‌ در فرهنگ ما به هر حال اين طور تعريف شده كه زنان همان بهتر كه بروند در خانه بنشينند.

اين فكر در پس ذهن آقايان حتي در فرهنگي ترين اقشار ما وجود دارد و بالاخره در جايي خودش را نشان مي دهد و تحميل مي كند.

اصلانپور مي افزايد:‌ در واقع ما محدوديت قانوني نداريم. در قانون اساسي ما،‌ اساس نامه ها و آيين نامه هاي ما هيچ گونه محدوديتي براي حضور خانم ها ندارد. اين در فرهنگ جامعه است. آن فرهنگي كه حتي در فرهيخنه ترين افراد اقشار جامعه ما هم وجود دارد كه خانم ها اصلا براي مديريت ساخته نشده اند.

اين روزنامه نگار ادامه مي دهد:‌ معمولا خانم ها كارشان را با دقت، سليقه و وسواس بيشتري انجام مي دهند. زياده خواهي ندارند. خيلي آن قله هاي رفيع رشد و ترقي را در نظر ندارند، در همان محدوده اي كه به آن ها داده مي شود با دقت و قانونگرايي بيشتري انجام وظيفه مي كنند.

اما آقايان مي خواهند عرصه هاي بزرگي را فتح كنند و با جاه طلبي دلشان مي خواهند مدام رشد كنند. رشد را هم در اين مي بينند كه پست هاي بالاتري بگيرند و اصلا گمان مي كنند كه حقشان است و به همين جهت به خانم ها در اين گونه مواقع اصلا اجازه رشد نمي دهند.

در حالي كه عموما براي خانم ها رشد كيفي بيشتر از رشد كمي اهميت دارد .
به گفته وي اگر وارد تحريريه يك روزنامه شويد مي بينيد كه حضور زنان كم نيست و خانم ها نشان داده اند در عرصه روزنامه نگاري و خبرنگاري كه به هر حال يك كار سخت و با دست مزد كم است حضور بيشتر و فعال تري دارند.

به همين علت در بخش تهيه خبر و گزارش حضور خانم ها خوب و چشمگير است اما در سطوح بالا و مديريتي اين حضور كم رنگ مي شود.

"اعظم راود راد" جامعه شناس امور رسانه‌اي نيز در اين باره مي‌گويد: نقش زنان برنامه‌ساز در راديو و تلويزيون مي‌تواند در توسعه نگاه مثبت به زنان و نقش‌هاي گوناگون خانوادگي، اجتماعي و شغلي‌ايشان بسيار مهم باشد و در ايجاد فضايي تفاهم‌آميز و مبتني بر درك متقابل در جامعه مؤثر باشد.

وي در باره نقش زنان در اين رسانه مي افزايد: تنها 14درصد از مشاغل توليدي راديو و تلويزيون ايران در اختيار زنان است كه بيش از 60 درصد اين تعداد در شغل هايي همچون تهيه كننده و منشي صحنه حضور دارند و در شغل هاي توليدي همچون تصوير برداري، نورپردازي و آهنگسازي، كمتر از ده زن فعاليت مي كنند.

به گفته اين استاد دانشگاه، حضور زنان در اين عرصه نشان مي دهد اين مشاغل مردانه نيستند و زنان نيز توانايي كار در اين عرصه ها را دارند.

وي به حضور اندك زنان در مشاغل توليدي صدا وسيما اشاره مي كند و مي گويد: 85 درصد زنان شاغل در صدا و سيماي ايران در راديو مشغول فعاليت هستند و تنها 7/2 درصد مديران صدا و سيما را زنان تشكيل مي دهند.

نوع برنامه هاي توليدي زنان بيشتر در گروه هاي فرهنگي، اجتماعي، كودك و نوجوان، ادب و هنر و آموزشي است و كمتر در گروه سياسي و تاريخ فعاليت دارند.

وي در ادامه از مقايسه وضعيت زنان توليد كننده در صدا و سيما با مردان همين سنخ به اين نتيجه مي رسد كه زنان در رسانه كم مخاطب تر يعني راديو و نيز در فعاليت هاي توليدي كم درآمدتر مثل نويسندگي بيشتر حضور دارند در حالي كه حضور مردان در رسانه پر مخاطب (تلويزيون) بيشتر است و فعاليت هاي پردرآمدي همچون ساخت سريال هاي تلويزيوني را در اختيار دارند.

اين صاحب نظر در عرصه رسانه ها در ادامه بر اهميت برنامه ريزي سازمان هاي رسانه اي براي حل اين معضل تاكيد مي كند و با ذكر مثالي منظور خود را روشن مي سازد:‌ يكي از برنامه هاي اصلي راديو "بي بي سي" حضور زنان در آن بود. تا سال 1971( 1350،ه.ش ) 33 درصد توليد برنامه ها در دست زنان بود تا سال 1976 ( 1355 ه.ش ) در بخش مديريتي حداقل يك زن وجود داشت. ولي اين روند به تدريج بهبود يافت و تا سال 1999 حضور زنان در مشاغل توليدي و مديريتي اين سازمان افزايش يافت.

به گفته راود راد عامل مهم توجه به نقش زنان در ? بي بي سي"خواست سازماني" بود. بدين معنا كه در طي يك دوره به دليل كم رنگ بودن حضور زنان، مديريت طبق برنامه پذيرش زنان براي كار را در اولويت قرار داد تا اين سازمان به حدي از تعادل حضور بين زنان و مردان برسد.

اين استاد ارتباطات مي گويد: براي بهبود وضعيت زنان در رسانه ها افزايش تعداد توليدكنندگان رسانه اي زن با استفاده از مكانيزم هاي حمايتي، بازنمايي واقع گرايانه تر از وضعيت زنان جامعه، آموزش هاي حرفه اي به زنان و تغيير ديدگاه هاي خود زنان توليد كننده رسانه اي لازم و ضروري است.

وي ضمن تاكيد بر حضور هر چه بيشتر زنان در كادرهاي حساس رسانه ها مي افزايد:‌ به دليل آشنايي آنان با وضعيت و ديدگاه هاي زنان جامعه، در توليدات بهتر نقش موثري دارند.

به گفته معاون پژوهشي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران، عوامل منفي مؤثر بركار رسانه‌اي موجب شده است كه زنان در مقايسه با مردان،‌ پيشرفت و ارتقاي سازماني كمتري داشته باشند، همين طور تعداد كم آن ها به‌ ويژه در پست‌هاي مديريتي باعث شده است كه مديران مرد كه طبيعتاً با مردان برنامه‌ساز آشنايي و ارتباط بيشتري دارند، در مواقع لزوم كارها را به مردان سپرده و راه پيشرفت و ارتقاي سازماني آن ها را هر چه بيشتر هموار كنند.

راود راد همچنين در ادامه مي افزايد:‌ سهم نسبي زنان در رسانه راديو بيشتر از تلويزيون است و در راديو كار عمده زنان نويسندگي و تهيه طرح است، همين طور تعداد تهيه‌كننده، سردبير، گوينده و پژوهشگر زن در راديو بيش از تلويزيون است.

بنابراين تقسيم جنسيتي كار به اين ترتيب است كه رسانه كم مخاطب‌تر (راديو)، فعاليت فكري و توليدي كم درآمدتر (نويسندگي) و كار مديريتي كمتر به شاغلان زن صدا و سيما واگذار شده است و رسانه پرمخاطب‌تر يعني تلويزيون، فعاليت رسانه‌اي پر‌درآمدتر (برنامه‌هاي نمايشي تلويزيون) و كار مديريتي بيشتر به شاغلان مرد سپرده شده است.

اين جامعه شناس رسانه همچنين مي گويد: زمينه‌هاي متفاوت اجتماعي و فرهنگي و ويژگي‌هاي شغلي در راديو و تلويزيون مي‌تواند به عنوان عوامل مثبت يا منفي برحضور زنان در فعاليت برنامه‌سازي مؤثر باشد.

وي مي افزايد: با مقايسه مديران زن و مرد سازمان مي‌توان گفت اين امكان وجود دارد كه زناني با تحصيلات بالا زيردست مديران مرد با تحصيلات پايين‌تر از خود كار كنند به اين دليل كه مردان توانايي‌هاي خود را نه از طريق تحصيلات بلكه از طريق تجربه و به روش آزمون و خطا كسب مي‌كنند، اما وضعيتي كه در آن مردان با تحصيلات بالاتر زيردست مديران زن با تحصيلات پايين‌تر از خودشان كار‌كنند، قابل تصور نيست، چرا كه زنان توانايي‌هاي خود را از طريق تحصيلات كسب مي‌كنند و در عرصه شغلي فرصت زيادي براي آزمون و خطا و كسب تجربه ندارند.

راود راد در ادامه مي گويد:‌ يكي از اثرات مثبت افزايش مديريت زنان، افزايش خود‌باوري زنان شاغل در رسانه‌هاست.

در گذشته مديريت زنان آن هم در شغلي با درگيري بالا، چون برنامه‌سازي قابل تصور نبود به همين دليل حتي زنان ديگر با ديده‌ ترديد به مديران زن نگاه مي‌كردند، اما گذشت زمان نشان داد مديران زن از همه امكانات و توانايي‌هاي خود و همكاران‌شان براي رسيدن به هدف خود استفاده مي‌‌كنند و در عمل نشان داده‌اند كه در هر شرايطي وظايف خود را انجام مي‌دهند، يعني زنان توانايي‌هاي قابل ملاحظه‌اي دارند و از نظر شايستگي‌هاي كاري و مديريتي قابليت كمتري نسبت به مردان ندارند.

وي مي افزايد: زنان در اكثر مشاغل رسانه‌اي راديو و تلويزيون، فعال هستند. اين فعاليت در بعضي قسمت‌ها مثل تهيه‌كنندگي زيادتر و در بعضي قسمت‌هاي ديگر مثل تصوير‌برداري كمتر است، اما حضور كم‌رنگ زنان در هر يك از مشاغل تحت تأثير شرايط ساختاري و فرهنگي جامعه است.

به گفته اين استاد دانشگاه عمده‌ترين ويژگي اين شرايط، طبيعي دانستن بعضي از مشاغل براي زنان و برخي ديگر براي مردان است كه در عمل موجب مي‌شود با تمهيدات رسمي از طريق قوانين و مقررات و يا غير رسمي (از طريق پذيرش فرهنگ غالب و عرف عام) زنان در بعضي مشاغل حضور نداشته باشند.

با تحولات فرهنگي جامعه و تغيير رويكرد فرهنگي به نقش زنان تحصيلكرده، زنان فرصت يافته‌اند بيش از پيش در مشاغلي كه به طور سنتي مردانه تعريف شده‌اند، فعال شوند.

وي در ادامه مي افزايد:‌ از ديد تحليل جنسيتي مي‌توان گفت مردان سال‌هاي بسياري را در انواع مشاغل توليدي كاركرده و تجربه اندوخته‌اند و براي كار بيشتر نيازي به اثبات توانايي‌هاي خود ندارند، اما به توانايي‌هاي توليد رسانه‌اي زنان همواره با ترديد و بي‌اعتمادي نگاه شده است.

از آنجا كه ورود زنان به بسياري از مشاغل رسانه‌اي ديرتر از مردان آغاز شده،‌ زنان نياز دارند كه با انجام شايسته و به موقع وظايف شغلي خود و حتي با فعاليت كاري بيش از انتظار، توانايي‌هاي شغلي خود را توجيه و تثبيت كنند.

راودراد در خاتمه مي گويد:‌ نگاه سنتي به نقش و وظايف زنان، موجب ايجاد ترديد در مورد توانايي‌هاي آنان مي‌شود.

نوع كار در رسانه به ترتيبي است كه فرد به ناچار با افراد زيادي در رابطه است و بايد فعاليت‌هاي متعددي داشته باشد كه گاه مستلزم صرف وقت زياد با يك گروه برنامه‌ساز و مسؤولان مربوط به آن و همچنين حضور در اماكن گوناگون براي ضبط و توليد برنامه است.

اين امر موجب نگاه منفي نسبت به برخي فعاليت‌هاي رسانه‌اي زنان مي‌شود.
"سونيا پوريامين" فعال رسانه اي نيز در اين زمينه مي گويد: وقتي ما صحبت از حضور زنان در رسانه ها مي كنيم در واقع ابتدا بايد ببينيم چند درصد از زنان در ايران شاغل هستند. بنابر آمار موجود تنها 14 درصد از زنان كشور ما شاغل هستند كه اگر ميزان حضور زنان را در رسانه ها بررسي كنيم، مي بينيم چه درصد كمي از اين ميزان خواهد بود.

وي مي افزايد:‌ رسانه از آن دست مشاغل خاص است كه به دليل نامشخص بودن زمان كاري، زنان در آن كم حضور پيدا مي كنند و از سوي ديگر وقت زيادي هم طلب مي كند و بر همين اساس كارفرمايان علاقه مند نيستند در بخش رسانه از زنان استفاده كنند و اين براي حضور كمتر زنان، بهانه مي شود.

اين تهيه كننده رسانه اي مي گويد: چند درصد از اخبار كلي رسانه هاي ما اختصاص به زنان دارد. شايد اين جا سوال پيش بياييد كه مگر اين مهم است؟ بله مهم است اگر ما بپذيريم كه توانمند سازي زنان، آموزش زنان و اطلاع رساني به زنان باعث پيشرفت و توسعه جامعه ما مي شود پس به ضرورت اين نوع اخبار پي خواهيم برد.

اخبار زنان بايد تقويت شود آن هم نه اخبار نگران كننده، زن ها براي اين كه پيشرفت كنند بايد آن ها را توانمند كنيم اطلاع رساني كنيم و اين كار رسانه ها است.

به گفته وي ما در اين مورد خيلي ضعيفيم كه بخشي از آن بر مي گردد به فقدان حضور زنان در بخش رسانه يا حضور ضعيف آن ها در تصميم گيري هاي بخش رسانه.

پوريامين مي افزايد: واقعا شما ببينيد حضور زنان در نشر در نقاط كليدي مثل دبيري، سردبيري و از اين دست چقدر است؟ آن چه مسلم است زنان در اين رده ها بايد حضور داشته باشند.

چرا كه وقتي ما مي گوييم 50 درصد جامعه ما را زنان و دختران ما تشكيل مي دهند، در رسانه ها براي اين تعداد چند روزنامه و مجله داريم كه زنان گردانندگان آن هستند و به نياز اين 50 درصد آگاهي دارند؟ مگر مي شود گفت كه مجله تخصصي زنان نياز نداريم؟ اين نياز را مخاطب و سليقه او مشخص مي كند.

اين كارشناس امور رسانه‌اي مي‌گويد: ما نياز به فرهنگ سازي داريم و چيزي جز اين نيست. اما آقايان معمولا ترجيح مي دهند با آقايان كار كنند و در جلساتشان آقايان حضور داشته باشند. از جمله اين موارد مي توان به برگزاري جلسات در ساعات غير اداري و زمان هايي كه براي مديران زن مشكل است اشاره كرد.

پوريامين در مقايسه اجمالي ايران با كشورهاي ديگر مي گويد: من فكر مي كنم حضور زنان ايراني در رسانه ها بسيار پيشرفته تر نسبت به كشورهاي همسايه است.

در جوامع و كنفرانس هاي بين المللي، منطقه اي، زنان ايراني خيلي فهيم حضور پيدا مي كنند. شعور اجتماعي بالايي دارند و در زمينه هاي تخصصي هم خيلي در سطح بالا قرار دارند.

يك زن خبرنگار، يك دبير در بخش خبرگزاري، يك كارگردان سينما، يك عكاس زن ايراني معمولا در خارج با عرضه كارهاي خود خيلي مورد توجه قرار مي گيرند.

به گفته وي گرچه حضور زنان ايراني در عرصه رسانه ها كم است، اما خيلي مثبت، مطلوب و با كيفيت است و ما اين را نمي توانيم كتمان كنيم كه زنان ايراني يك سر و گردن بالاتر از زنان ديگر كشور ها هستند و مي توانند الگوي آن ها باشند.

پوريامين در انتها مي افزايد:‌ زنان ايراني پس از انقلاب خوش درخشيدند و ثابت كردند كه "مي توانند". ما بايد قدر وضيت و موقعيت كنوني خودمان را بدانيم و آن راحفظ كنيم و زنان ديگر هم در آينده مي بايد اين روند را دنبال كنند

تاريخ درج: 6 تير 1387 ساعت 19:46 تاريخ تاييد: 6 تير 1387 ساعت 22:25 تاريخ به روز رساني: 6 تير 1387 ساعت 21:59
پنجشنبه 6 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 291]