سرود يكتا پرستي

واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: سرود يكتا پرستي
با وجود اينكه‌ اقامه‌ نماز به‌ عنوان‌ سنتى‌ دينى‌ در جوامع‌ اسلامى‌ قدمتى‌ بس‌ ديرينه‌ دارد، براى‌ بسيارى‌ از مسلمانان‌ هنوز هم‌ پرسش‌هاى‌ بسيارى‌ درباره‌ اين‌ فريضه‌ وجود دارد كه‌ يا بى‌پاسخ‌ مانده‌اند و يا پاسخ‌ آنها به‌ زبانى‌ بيان‌ نشده‌اند كه‌ انديشه‌هاى‌ جستجوگر را اقناع‌ كند. به‌راستى‌ چرا بايد نماز بخوانيم؟ «اين‌ ايستادن‌ و خم‌ شدن، اين‌ نشستن‌ و به‌ خاك‌ افتادن‌ و با هر يك‌ كلماتى‌ گفتن، چه‌ معنى‌ دارد؟» درست‌ است‌ كه‌ برپايى‌ نماز، جامه‌ عمل‌ پوشاندن‌ به‌ فرمان‌ الهى‌ است، اما اگر از فلسفه‌ آن‌ آگاه‌ نباشيم، جز اين‌ نمى‌توان‌ انتظار داشت‌ كه‌ از آن‌ كالبدى‌ بى‌روح‌ و عادتى‌ بى‌ثمر بيش‌ نماند - چنانكه‌ براى‌ بسيارى‌ از ما چنين‌ است. كتاب‌ “سرود يكتاپرستي” مجموعه‌ چهار گفتار و يك‌ نوشتار است‌ از شهيد آيت‌الله‌ دكتر بهشتى‌ درباره‌ چيستى‌ و فلسفه‌ نماز و مسائل‌ مربوط‌ به‌ آن: درباره‌ روح‌ و نقش‌ “سرود يكتاپرستي”. اولين‌ گفتار كه‌ عنوان‌ “فلسفه‌ نماز” بر آن‌ گذارده‌ شده، به‌ تاريخ‌ بيست‌ و دوم‌ رمضان 1386‌ هجرى‌ قمري، برابر با چهاردهم‌ دى‌ ماه1345‌ هجرى‌ شمسى‌ در مركز اسلامى‌ هامبورگ‌ ايراد شده‌ است. آيت‌الله‌ شهيد دكتر بهشتى‌ كه‌ خود از سرچشمه‌ فيضان‌ نماز بهره‌ها برده‌ بود، با مشاهده‌ كم‌توجهى‌ به‌ اين‌ عبادت‌ انسان‌ساز، كه‌ بدرستى‌ ستون‌ دين‌ ناميده‌ شده‌ و منبع‌ حياتبخش‌ و نيروزاى‌ مستمر زندگى‌ مسلمان‌ مو‌من‌ محسوب‌ مى‌شود، به‌ تجزيه‌ و تحليل‌ نقش‌ نماز در زندگى‌ فردى‌ و اجتماعى‌ مسلمانان‌ مى‌پردازد و با استفاده‌ از بديهيات‌ فطري، تلاش‌ مى‌نمايد تا روح‌ منور نماز را چنان‌ بر شنوندگان‌ بنماياند كه‌ آن‌ را به‌ مثابه‌ سرودى‌ با آهنگ‌ يكتاپرستى‌ نيوشند و بازتاب‌ آن‌ در جاى‌ جاى‌ زندگيشان‌ آشكار باشد. رمز صلابت‌ مشهور و مشهود در شخصيت‌ آن‌ شهيد فرزانه‌ را بايد در چنين‌ فهمى‌ از نماز جست. آنان‌ كه‌ در پى‌ يافتن‌ راز راست‌ قامتى‌ وى‌ در سراسر زندگى‌ پرفراز و نشيب‌ اجتماعى‌ سى‌ ساله‌ او و مراحل‌ دشوار نهضت‌ اسلاميمان‌ هستند، بايد به‌ دركى‌ چنين‌ از نماز نايل‌ شوند و ثمره‌ تعظيم‌ در برابر خالق‌ يكتا را در روابط‌ اجتماعى‌ لمس‌ كنند و ايمان‌ داشته‌ باشند كه‌ «مسلمان‌ در برابر هيچ‌كس‌ تعظيم‌ نمى‌كند.» ثمره‌ چنين‌ دركى‌ است‌ كه‌ به‌ مسلمان‌ جسارت‌ مى‌دهد تا بگويد: «من‌ شخصا‌ تاكنون‌ در برابر هيچ‌كس‌ تعظيم‌ نكرده‌ و نخواهم‌ كرد. مسلمانم‌ و مسلمان‌ در برابر كسى‌ تعظيم‌ نمى‌كند» و «از هيچ‌كس‌ ستايشگرى‌ نمى‌كند؛» «نه‌ مرعوب‌ هيچ‌ چيز هستم‌ و نه‌ مجذوب؛» چه‌ تنها خداوند است‌ كه‌ سزاوار ستايش‌ است. از همين‌ روي، اگر مسلمان‌ روزانه‌ در پنج‌ نوبت‌ اين‌ تمرين‌ را بكند و اين‌ سرود توحيد و يكتاپرستى‌ را بخواند اثرى‌ چنان‌ ژرف‌ در روح‌ و جسم‌ و جان‌ او مى‌گذارد كه‌ او را در مقابل‌ سهمگين‌ترين‌ مصائب‌ و مشكلات، مقاوم‌ و استوار مى‌سازد. گفتار دوم، از سلسله‌ مباحث‌ تفسير قرآن‌ ايشان‌ برگزيده‌ شده‌ و به‌ تفسير آيات 142‌ تا 152 سوره بقره‌ كه‌ به‌ مناسبت‌ تغيير قبله‌ مسلمين‌ از مسجدالاقصى‌ به‌ مسجدالحرام‌ نازل‌ شده‌ است‌ اختصاص‌ دارد. در اين‌ گفتار، نخست‌ به‌ زمان‌ و شان‌ نزول‌ اين‌ آيات‌ پرداخته‌ شده‌ است. پس‌ از آن‌ به‌ جنبه‌ فقهى‌ تعيين‌ قبله‌ و نقش‌ عرف‌ و محاسبات‌ دقيق‌ علمى‌ عطف‌ نظر شده‌ است. محور سوم‌ بحث‌ بر حول‌ نقش‌ اجتماعى‌ و سياسى‌ تغيير قبله‌ در مرحله‌اى‌ حساس‌ از نهضت‌ اسلام‌ است‌ كه‌ در آن‌ نياز به‌ شفافيت‌ صف‌بندى‌ مسلمانان‌ در مقابل‌ غيرمسلمانان‌ پديدار مى‌شود و در تغيير قبله‌ نمود مى‌يابد. چهارمين‌ موضوع‌ مورد بحث، نقش‌ قبله‌ واحد در يكپارچگى‌ و وحدت‌ كلمه‌ مسلمانان‌ است؛ يعنى‌ «آن‌ نوع‌ جهان‌ پيوستگى‌ متمركز در محور اسلام‌ و تسليم‌ حكم‌ و آيين‌ خدا بودن‌ كه‌ شاخص‌ترين‌ صفت‌ امت‌ اسلامى‌ است. مردمى‌ كه‌ ايدئولوژى‌ واحد آنها را به‌ هم‌ پيوسته‌ و اين‌ ايدئولوژى‌ بر زندگى‌ آنان‌ تسلط‌ كامل‌ دارد، تصوير كننده‌ جامعه‌ جهانى‌ اسلام‌ هستند.» و از اين‌ رهيافت‌ است‌ كه‌ شهيد آيت‌الله‌ دكتر بهشتى‌ به‌ انتقاد از برخى‌ شيوه‌هاى‌ رايج، اما نادرست، در مجالس‌ بزرگداشت‌ معصومين‌- عليهم‌السلام‌- و بويژه‌ حضرت‌ فاطمه‌ زهرا- سلام‌الله‌عليها- مى‌پردازند و محتواى‌ آنها را مغاير با هدف‌ والاى‌ پيامبر، امامان‌ بزرگوار و گرامى‌ دخت‌ پيامبر مى‌خوانند. گفتار سوم، پاسخى‌ است‌ كه‌ در زمان‌ تصدى‌ ايشان‌ در مركز اسلامى‌ هامبورگ‌ به‌ پرسشى‌ درباره‌ زبان‌ نماز داده‌ شده‌ است. شايان‌ تذكر اين‌ كه‌ يكى‌ از امورى‌ كه‌ ايشان‌ بدان‌ اهتمام‌ مى‌ورزيدند، ارتباط‌ با علاقه‌مندان‌ و جستجوگرانى‌ بوده‌ است‌ كه‌ امكان‌ حضور در مركز مذكور را نداشته‌اند. اين‌ ارتباط‌ گاه‌ با ارسال‌ نامه‌ و گاه‌ با ارسال‌ نوار صوتى‌ حاوى‌ پاسخ‌هاى‌ ايشان‌ صورت‌ مى‌گرفته‌ است. تلاش‌ ايشان‌ در اين‌ پاسخگويى‌ بر آن‌ بوده‌ است‌ كه‌ با بيانى‌ روان‌ و به‌دور از اصطلاحات‌ فنى‌ فقهي، علت‌ وجوب‌ قرائت‌ نماز به‌ زبان‌ عربى‌ توضيح‌ داده‌ شود. اينجا نيز رد پاى‌ نقش‌ وحدت‌بخش‌ نماز به‌مثابه‌ سرود يكتاپرستى‌ قابل‌ مشاهده‌ است. گفتار چهارم‌ نيز از مباحث‌ تفسير قرآن‌ ايشان‌ استخراج‌ شده‌ است‌ كه‌ به‌ تفسير آيه239‌ سوره بقره‌ كه‌ درباره‌ نماز وسطى‌ است‌ اختصاص‌ دارد. ايشان‌ در اين‌ بحث‌ به‌ طرح‌ ديدگاه‌هاى‌ متفاوتى‌ كه‌ توسط‌ مفسرين‌ و فقها در اين‌ باب‌ ارائه‌ شده‌ مى‌پردازند و راه‌ حلى‌ را عرضه‌ مى‌كنند كه‌ از طريق‌ آن، جمع‌ بين‌ نظرات‌ مختلف‌ ممكن‌ باشد. پايان‌ بخش‌ كتاب‌ حاضر، نوشتارى‌ از آيت‌الله‌ شهيد دكتر بهشتى‌ است‌ كه‌ همزمان‌ با گفتار آغازين‌ اين‌ مجموعه‌ نگاشته‌ شده‌ و به‌صورت‌ دومين‌ نشريه‌ مركز اسلامى‌ هامبورگ‌ منتشر گرديده‌ است. اين‌ نوشتار در سال1347‌ براى‌ نخستين‌ بار با عنوان‌ “نماز چيست؟” در ايران‌ به‌ چاپ‌ رسيد. شهيد آيت‌الله‌ بهشتى‌ در اين‌ رساله، بار ديگر بر نقش‌ حياتبخش‌ نماز تاكيد نموده‌ است: «نماز، سرود توحيد و يكتاپرستى‌ و سرود فضيلت‌ و پاكى‌ است‌ كه‌ بايد فكر و روح‌ ما را در برابر عوامل‌ شرك‌زا و آلوده‌ كننده‌اى‌ كه‌ در زندگى‌ روزمره‌ با آنها سر و كار داريم‌ پاك‌ و يكتاپرست‌ نگه دارد.»
چهارشنبه 5 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: رسالت]

[مشاهده در: www.resalat-news.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 358]