بررسي شد

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: در جديدترين شماره ماه‌نامه «خردنامه همشهري»«تأثير حركت اصلاحي در آراي تفسيري محمد عبده» بررسي شد
گروه انديشه: مقاله «حركت اصلاحي در آراي تفسيري محمد عبده» توسط «فاطمه رستم‌آبادي» نوشته شده و در آخرين شماره از ماه‌نامه «خردنامه همشهري» (شماره 26، خرداد‌ماه 1387) منتشر شده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، تطور تفسير در هر دوره نشان مي‌دهد كه انديشه‌ها و رفتارهاي فكري و اجتماعي مردم در چه سطحي از تعالي يا پسرفت قرار دارد و اساسا اين تطور جهت فكري انديشمندان آن دوره را نيز معلوم مي‌كند، چرا كه قرآن در نگرشي اسلامي و ديني ترسيم‌كننده چارچوب بينش مسلمانان درباره مسائلي چون هستي و موضع‌گيري‌هاي سياسي، اجتماعي و اخلاقي است.

مصلحان مسلمان كه بعد از ظهور پديده استعمار، قلمروهاي اسلامي را در تسلط بيگانگان ديدند، درمان خودباختگي جامعه اسلامي را در بازگشت به قرآن مي‌ديدند. اين سخن به اين معنا نيست كه آن‌ها فقط دست به نوشتن كتاب‌هاي تفسيري زدند، بلكه به اين معنا است كه با نگاهي تازه طبق شرايط و اقتضائات جديد به قرآن روي آورند.

همين توجه است كه بنيان تأليف تفسيرهاي نوين در روزگار معاصر را بنا نهاده است. مصلحان مسلمان، اساسي‌ترين عامل تباهي جوانان اسلامي را بركنار ماندن از تعاليم قرآن و دور ماندن از تفسير صحيح آن دانسته‌اند و به همين علت است كه دوران‌ حركت‌هاي اصلاحي، مقارن با عصر بازگشت به قرآن و نگارش تفسيرهاي جديد بر قرآن است. از ميان مفسران دوره جديد كه چنين ديدگاهي داشته‌اند مي‌توان به «محمد عبده» اشاره كرد.

در بررسي تأثير انديشه‌هاي اصلاحي عبده در تفسير قرآن و گزينش نوعي خاص از روش تفسيري مي‌توانيم اين تأثيرگذاري را در سه جنبه ارزيابي كنيم: تأثير انديشه‌هاي اصلاحي او در روش تفسيري‌اش، تأثير انديشه‌هاي اصلاحي عبده بر شيوه تفسيرنگاري و تأثير انديشه اصلاحي عبده در انتخاب برخي موضوع‌هاي تفسيري.

نويسنده در موارد اين تأثير و تأثر را در 11 مورد بر مي‌شمرد و در اين مقاله به بررسي آن‌ها مي‌پردازد كه عبارتند از: تفسير عقلي ـ اجتماعي، كاستن از رتبه تفسير نقلي، عدم توضيح و تفسير مبهمات قرآن، تحول نظرگاه تاريخي درباره قرآن، توجه خاص به آيات قصص، پرهيز از تعصبات مذهبي، اهتمام به بعد دنيوي تعاليم ديني، اعتقاد به پيوسته بودن آيات، توجه به تفسير موضوعي، توجه به گروه‌هاي گوناگون جامعه و توجه به موضوعات كارآمد.

رستم‌آبادي مهم‌ترين دستاورد انديشه اصلاحي در قلمرو تفسير قرآن را پيدايش روش عقلي ـ اجتماعي معرفي مي‌كند و مي‌گويد: عقلي از اين حيث كه توجه مصلحان ديني و اجتماعي به عقل، باعث شد تا در فهم معاني قرآن، براي «عقل» جايگاه مهمي قائل شوند و اجتماعي از اين حيث كه اساسا تفسير مصلحان به انگيزه يافتن پاسخي براي نيازها و اصلاح امور اجتماعي اسلام بود.

وي در بخش ديگري از مقاله با عنوان عدم توضيح و تفسير مبهمات قرآن مي‌گويد: مفسراني كه به تفسير نقلي معتقد نيستند، قاعدتا از تفسير مبهمات كه تنها در گرو نقل است مي‌پرهيزند. اين امر اساسا يكي از مختصات روش تفسيري عبده و قائلان به روش عقلي ـ اجتماعي در تفسير است.

اين محقق در پايان مقاله‌اش يكي ديگر از دستاوردهاي طبيعي انديشه اصلاحي عبده را پيدايش روش گزينه‌اي يا همان تفسير موضوعي مي‌داند و مي‌نويسد: اولين جلوه‌هاي اين روش در آثار تفسيري مصلحان مسلمان پديد آمد. آن‌ها با توجه به شرايط روزگار خود، موضوع‌‌هايي را كه داراي اهميت بودند، طرح و سپس آيات متناسب با آن‌ها را بررسي مي‌كردند. اين كار به اين منظور انجام مي‌شد كه ديدگاه همه‌جانبه و جامع درباره قرآن درباره موضوع‌هاي مورد بحث معرفي شود.

ماه‌نامه «خردنامه همشهري» به صاحب امتيازي مؤسسه همشهري و سردبيري دكتر «سيد‌باقر ميرعبداللهي» هر ماه منتشر مي‌شود و به بهاي 4000 ريال در اختيار علاقه‌مندان قرار مي‌گيرد. اين شماره از خردنامه، ويژه‌نامه «فقه زنان» است.
دوشنبه 3 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 540]