در جست‌وجوي پادشاه بعدي عربستان

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: در جست‌وجوي پادشاه بعدي عربستان

خليج‌فارس- ترجمه - نيلوفر قديري:
امير عبدالله پادشاه عربستان از رهبران خارجي و سران كشورها در اتاقي در كاخ خود در جده پذيرايي مي‌كند كه روي ديوار آن تصوير بزرگ پدر پادشاهي آل سعود ديده مي‌شود.

مهمانان بعد از ديدن تصوير، چشمشان به فرزند او حاكم 84 ساله كشور مي‌افتد كه در اتاق مجلل تزئين شده به سنگ مرمر و چوب و در حالي‌كه عباي شاه بلوطي به تن دارد، روي صندلي پادشاهي لم داده است.

بدون شك تك‌تك كساني كه اين روزها با پادشاه عربستان در اين اتاق ديدار مي‌كنند پاسخ اين پرسش را دست كم يك بار در ذهن مي‌جويند كه جانشين اين مرد كيست؟ خاندان آل سعود اين روزها با نوعي بلاتكليفي رو‌به‌روست. رهبران پير عربستان اين روزها هر كدام منتظر مرگ ديگري هستند.

بعد از امير عبدالله برادر ناتني و رقيب او شاهزاده سلطان قرار است جانشين او شود. اما او هم در 80 سالگي به سر مي‌برد. وليعهد عربستان به تازگي از يك آزمايش پزشكي كامل از شهر ژنو سوئيس بازگشته و گفته مي‌شود كه او به سرطان پيشرفته مبتلا شده و به‌زودي از اين بيماري مي‌ميرد. احتمال مرگ او پيش از پادشاه، اين نگراني را دامن زده كه در نزاع بر سر جانشيني رهبر بعدي، ميان 2 جناح آل سعود درگيري به وجود بيايد. پادشاه عربستان بيش از 60 برادر و خواهر دارد.

امير عبدالله كه از 3 سال پيش پادشاه شد، يك پادشاه اصلاح‌طلب خوانده مي‌شود. كساني كه او را اصلاح‌طلب مي‌دانند به تدابيري اشاره مي‌كنند كه او براي تضمين انتقال آرام قدرت و ايجاد ثبات در پادشاهي عربستان، بزرگترين توليد‌كننده نفت دنيا، انجام داده‌است. عبدالله بعد از اينكه جانشين ملك فهد سالخورده شد كه او هم از شدت پيري درگذشته بود، فرماني صادر كرد براي تشكيل شورايي از پسران و نوادگان ملك عبدالعزيز پادشاه و بنيانگذار عربستان، تا درباره آينده جانشيني پادشاه در سالهاي بعد تصميم‌گيري كنند.

نگراني‌ها و شايعات تازه درباره سلامتي شاهزاده سلطان كه چندي پيش يك جراحي سخت روده هم داشت، درستي برنامه‌ريزي‌هاي اميرعبدالله در اين زمينه را به مردم و حاكمان عربستان نشان داد.

شاهزاده سلطان هفته گذشته و در ديدار با بان كي مون دبيركل سازمان ملل تلاش زيادي كرد تا نشان دهد در وضعيت خوبي به سر مي‌برد. او بلندتر از هميشه حرف مي‌زد و با پوشيدن لباس زياد سعي مي‌كرد كه خود را چاق‌تر نشان دهد. ملك عبدالله هم در اين نشست نشان داد كه سالم‌تر و سرحال‌تر از سن و سالش است.

او با سخن گفتن درباره ابتكار جديدش براي گفت‌وگو ميان مسلمانان، مسيحيان و يهوديان دبيركل سازمان ملل را به وجود آورد. اين سخنراني بيش از يك ساعت به طول انجاميد. عربستان به خاطر رواج سنت چند همسري، از نظر جانشيني پادشاهان مانند ديگر كشورها نيست كه به شيوه‌اي معمول و ساده، پسر بزرگتر جانشين پدر پادشاه شود. خاندان سعود اكنون بيش از 7 هزار شاهزاده دارد. اما اين شاهزاده‌ها به 2 دسته السديري و الفيصل كه ليبرال‌تر هستند، تقسيم مي‌شوند.

عبدالله يكي از 25 برادر ناتني ملك فهد است. تا قبل از سال 2006 كه او برنامه جانشيني خودش را مطرح كرد، چنين روندي در عربستان اصلا باب نبود. اگر همه‌چيز طبق برنامه پيش رود، بعد از مرگ اميرعبدالله تاج و تخت به خاندان سديري و به « هفت سديري» قدرتمند بازمي‌گردد.

هفت سديري قدرتمند نامي است كه به 6 برادر تني ملك فهد داده شده‌است. علاوه بر شاهزاده سلطان وليعهد عربستان، كه مدتهاست وزير دفاع اين كشور است، شاهزاده نايف، وزير كشور و شاهزاده سلمان استاندار رياض هم جزو اين6 نفر هستند. هر دوي آنها ادعاي تاج و تخت دارند. شاهزاده سعودالفيصل وزير خارجه عربستان كه اكنون در 70 سالگي است، تنها عضو شاخه فيصل است كه در دولت كنوني عربستان جايگاه مهمي دارد. اما او هم بيمار است.

او قرار شام خود را با بان كي مون در سفرش به عربستان لغو كرد. دليل لغو اين ديدار اعلام نشد اما نمي‌تواند دليلي غيراز كسالت سعودالفيصل داشته باشد. وزير خارجه عربستان در فرودگاه از دبيركل سازمان ملل استقبال كرد و شخصا او را تا محل ديدار با امير عبدالله همراهي كرد. اميرعبدالله به زبان عربي سخن مي‌گفت اما گاه گاه سخنان مترجم را قطع مي‌كرد تا ترجمه او را تصحيح كند. در روز دوم سفر بان كي مون هم شاهزاده سعود الفيصل به‌نظر مي‌رسيد كه درد دارد اما لبخند مي‌زد و با مهمانان خارجي مزاح مي‌كرد.

تحليلگران بر اين نظر اتفاق دارند كه اگر شاهزاده سلطان وليعهد عربستان پيش از پادشاه بميرد، تعيين جانشين به درگيري و كشمكش مي‌انجامد. شاهزاده نايف در ميان چهره‌هاي احتمالي جانشيني از همه جلوتر است. در پايان حكومت فهد، اين گمانه‌زني وجود داشت كه سعودي‌ها براي ايجاد تحول در رهبري كشور، بايد از يك نسل عبور كنند. اما باز هم چنين نكردند و قدرت را به يكي از برادران سپردند. بدون شك يك دهه ديگر زمان مي‌برد تا نوادگان بنيانگذار عربستان فرصت رهبري پيدا كنند.

در ميان اين نوادگان، پسران شاهزاده نايف و سلمان هستند. نام ديگري كه اين روزها شنيده مي‌شود نام شاهزاده وليد بن طلال يك از ثروتمندان سعودي است كه نوه بنيانگذار خاندان سعودي است. اگر چه اين شاهزاده بسيار ليبرال است، اين مقدار ثروت زيادي كه دارد باعث مي‌شود بتواند حمايت سياسي را براي خود بخرد.

مرگ امير عبدالله تحولي بزرگ و يك نقطه عطف براي عربستان خواهد بود. اگر چه خاندان سعود از نظر بسياري از مردم عربستان اعتبار خود را از دست داده و در خارج از كشور هم به خاطر ارتباطات القاعده و وهابيون در اين كشور سرزنش مي‌شود، اما اميرعبدالله به خاطر شروع مسير اصلاحات اعتبار زيادي دارد.

او تا حد زيادي مقابل القاعده ايستاد و آموزش را به‌عنوان يكي از راه‌هاي اساسي در مقابل خشونت‌طلبي و نظامي‌‌گري پيگيري كرد. بيش از 50 درصد از جمعيت عربستان زير 15 سال سن دارند و شرايط مردم به‌دليل افزايش قيمت نفت بهتر شده است. اما احزاب سياسي همچنان در اين كشور ممنوع هستند.

بعد از انزواي عربستان در پي حملات 11 سپتامبر، اميرعبدالله تصميم گرفت تا ارتباط خود را با كشورهاي مسلمان ديگر تقويت كند. عربستان هنوز هم در فهرست اهداف مغضوب دولت بوش قرار دارد.

عربستان درپي يافتن راه حل سياسي براي بحران لبنان فعال بود. اين فعاليت هنوز هم ادامه دارد و هفته گذشته وليد جنبلاط رهبر دروزي‌هاي لبنان در جده مهمان پادشاه عربستان بود. در سومالي هم عربستان براي ايجاد آتش بس با نظارت سازمان ملل نقش مهمي داشت.
سعودي‌ها در كنار فشار براي تشكيل كشور مستقل فلسطين براساس برنامه‌ريزي زمان‌بندي شده جورج بوش، با ارائه كمك 500 ميليون دلاري به سازمان ملل در چارچوب برنامه جهاني غذا، به اين سازمان كمك كردند تا بتواند در شرايط وخيم كنوني از نظر مواد غذايي، به تعهدات خود در كشورهاي فقير عمل كند.

هفته گذشته بان كي مون دبيركل سازمان ملل مانند يك پادشاه مورد استقبال رهبران عربستان قرار گرفت. بان در راه بازگشت از عربستان، در هواپيما به خبرنگاران گفت: آنها واقعا مي‌‌خواهند كمك كنند و نمي‌خواهند فقط سرزنش بشنوند. يك ديپلمات همراه دبيركل سازمان ملل هم به خبرنگاران گفت: بعد از 11 سپتامبر سعودي‌ها در حالت شوك بودند اما اكنون خود را بازيافته‌اند و تدابير لازم را اتخاذ مي‌كنند. اينكه آيا تدابير مورد اشاره اين ديپلمات به روزهاي عمر اميرعبدالله مي‌رسد يا نه بايد ديد.

شاهزاده سلطان و شاهزاده نايف به‌نظر نمي‌رسد كه به اندازه اميرعبدالله اصلاح‌طلب باشند. نايف در روزهاي بعد از 11 سپتامبر نقش و حضور سعودي‌ها در اين حملات را تكذيب كرد. اما همين محافظه‌كاران مي‌توانند با فضاي حاكم بر جامعه همراه‌تر باشند. تحليلگران سعودي مي‌گويند كه خاندان سعودي به حيات خود ادامه مي‌دهد. اين خاندان از طريق ارتباطات قومي، مذهبي و منطقه‌اي قدرت خود را حفظ كرده‌است. اما تغييرات در عربستان سعودي با سرعتي هرچند آرام در حال پيشروي است.

يك پاكستاني 40 ساله كه كودكي‌اش را در عربستان گذرانده و اكنون دوباره به اين كشور بازگشته است، درباره تغييرات در اين كشور مي‌گويد، در گذشته تنها مي‌شد چشمان زنان عربستان را ديد اما اكنون در خيابان صورت آنها هم بدون روبند قابل رويت است.

اينديپندنت- 16 ژوئن2008

تاريخ درج: 3 تير 1387 ساعت 09:42 تاريخ تاييد: 3 تير 1387 ساعت 10:15 تاريخ به روز رساني: 3 تير 1387 ساعت 09:54
دوشنبه 3 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 329]