نگاهي به نمايشنامه«جشن تولد»نوشته هارولد پينتر نمادهايي از وجوه يك شخصيت

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: نگاهي به نمايشنامه«جشن تولد»نوشته هارولد پينتر نمادهايي از وجوه يك شخصيت
شايديكي از رموز موفقيت پينتراين باشد كه به عنوان يك نيروي تئاتري در همه زمينه هاي اين هنر از جمله بازيگري،بازيگرداني،گريم،و...فعاليت كرده و با همه زيرو بم هاي صحنه نمايش آشنايي كامل داشته است. يكي از نمايشنامه هاي مشهور پينتركه نام و آوازه او را بيش از پيش بر سر زبان ها انداخته نمايشنامه «جشن تولد» است،اثري راز آميز،آرام ودر عين حال خوفناك كه بيشترين نقدو نظرها در جامعه تئاتري را به دنبال داشته و دارد. پينتر در اين اثربا تكيه بر شيوه هاي گوناگون نمايشنامه نويسي اثري آفريده كه هم داراي رگه هايي قدرتمند از عنصر طنز است و هم درونمايه خفيفي از تراژدي را با خود يدك مي كشد. يكي از ويژگي هاي اين نمايشنامه وجه تصوير سازي بسيار بكر و تنظيم گفت و گوهاي ناب است،نكته يي كه باعث شده اين اثربر خلاف بسياري از آثار نمايشي علاوه بر دارا بودن همه مواد لازم براي اجرا كاري خواندني هم باشد و به طور مثال اگركسي موفق به ديدن اجراي آن نشود به راحتي مي تواند با مطالعه اثر به ابعاد تخيل حيرت انگيز پينتر دست پيدا كند. «جشن تولد»به عنوان اولين نمايشنامه بلند هارولد پينترامروزه نه تنها يكي از مشهورترين كارهاي او به حساب مي آيد بلكه از نمايشنامه هاي كلاسيك شاخص تئاتر مدرن نيز محسوب مي شود و هر ساله اجراهاي متعددي از آن در سراسر جهان به روي صحنه مي رود. نمايشنامه «جشن تولد» اثري است كه به لحاظ ابعاد تفكر جهاني در همه نقاط جهان قابليت اجرا دارد و شخصيت هايش آن گونه ساخته شده اند كه وجهي از جهان وطني را به خود اختصاص داده اند. شيوه شخصيت پردازي در اين نمايشنامه به گونه يي است كه همه شخصيت ها در بخش هايي به عنوان تكميل كننده يكديگر ظاهر مي شوند،يعني اينكه مخاطب آرام آرام پي مي برد هر كدام از آنها به گونه يي يادآور ديگري هستند و به زباني ساده تر نمادهايي از وجوه شخصيتي يك نفرند. نوع ارتباط شخصيت هايي چون «پتي»و«مگ»و نوع كنش و واكنش هاي آنها به عنوان دو آدم دلقك نما آنقدربه هم شباهت دارد كه بيننده يا خواننده نمي تواند به درستي از هم تفكيكشان كند،نيازها و دلبستگي ها وآرزوهاي اين دو ونوع گفت وگوهاي درهم پيچيده باعث شده كه آن ها دوروي يكسان يك شخصيت باشند كه البته در ادامه با شكنجه گراني خشن و در عين حال مضحك چون«گلدبرگ»و«مك كان»در هم مي آميزند. آن گونه كه پيداست خود پينتر هم ازاين مساله در هراس بوده كه ممكن است اين شيوه در رويارويي با مخاطب گنگ و نامفهوم از آب در بيايد و شايد به همين دليل باشد كه در بعضي از صحنه ها نمايش اين پيوند هاي شخصيتي بيش از حد لازم ساده شده است. شخصيت هاي«پتي»و«مگ» يا«استنلي»و«لولو» همراه با«گلدبرگ»و «مك كان»به عنوان هسته هاي اوليه پيكر كلي اثر درجاهايي آن قدر شبيه به هم ظاهر مي شوند كه يك مخاطب غيرحرفه يي هم به نيت نويسنده پي مي برد و از اين همه تاكيد زيادي متعجب مي شود. البته تكنيك دراماتيك پينتر در بخش زيادي از كار بسيار ساده است و بيشتر موفقيت او به عنوان يك نمايشنامه نويس به خاطر همين سادگي است. بنا به اظهارنظر«استيون.اچ.گيل»يعني منتقد آثار پينتر او در اين فرآيند خلاق،به ويژه در نخستين نمايشنامه اش سادگي را مشخصاً در الگوي ساخت نشان داده اما اين منتقد به اين مساله اشاره نكرده است كه رويكرد به سادگي بيش از اندازه چه عواقبي را براي يك نويسنده بزرگ به همراه خواهد داشت. عنصر استفاده شخصيت ها ازيك موقعيت يا گفت و گويي تكراري ممكن است تا حدودي مخاطب را به فضايي كميك دعوت كند اما همان گونه كه گفته شد اين مساله نمي تواند براي مدتي طولاني موفق عمل كند،پينتر درجاهايي ازنمايشنامه«جشن تولد»آن قدر از اين بابت دچار افراط مي شود كه به يك نوع خستگي دامن مي زند. مگ؛«تويي پتي؟پتي تويي؟پتي؟» پتي؛«چيه؟» مگ؛«تويي؟» از اين دست گفت و گوها توسط هر شش شخصيت به گونه هاي مختلف به گوش مي رسد كه تا حدودي بي ارتباط با فضاي كلي نمايشنامه است. البته هر كسي كه موفق به خواندن متن يا ديدن اجراي اين نمايشنامه شده به خوبي مي داند اين تكرارها جزيي از تكنيك اثر به شمار مي آيند و در اين جا بحث بر سر اين نيست كه چرا پينتر از اين مقوله استفاده كرده بلكه استفاده بيش از حد لازم موجب پديد آمدن سوال هاي در ذهن مخاطب مي شود. البته استيون.اچ.گيل ضعف ساختاري بخشي از اين كار را اين گونه توضيح مي دهد؛«گاهي پينتر تكرار را به كار مي برد تا فرآيند پذيرش يك واقعيت را نشان دهد،به عنوان مثال استنلي وقتي براي نخستين بار خبردار مي شود كه دو مرد مي آيند تا شبي را در آن جا بگذرانند،انجام اين نوع فرآيند را شروع مي كند،اوبا اشاره مكرر به اين دو مرد و سپس با عوض كردن موضوع وبازگشت چند باره به موضوع دو مرد غريبه قبل از هر كس ديگر به خود مي باوراند كه آنها واقعاً در راهند....» البته استفاده از عنصر تكرار در بسياري از بخش هاي اين كار به جزيي جدايي ناپذير از اثر تبديل شده و ضرورت آن به شدت احساس مي شود كه استفاده مكرر از عنوان نمايشنامه يعني«جشن تولد»از آن جمله است. استفاده بي وقفه از اين عنوان آرام آرام منظور ديگرگون پينتررا نمايان مي كند و نظر مخاطب به سوي موضوع و لايه هاي پنهاني معطوف مي شود. نمايشنامه«جشن تولد»در سال1387در شمارگان1100نسخه با ترجمه شعله آذر توسط نشر افراز عرضه شده است.منبع ؛ سايت كتاب ايران
دوشنبه 3 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 3657]