نشست چهار جانبه؛ رشد همكاري هاي منطقه اي

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: سومين دور نشست گروه چهار جانبه پاكستان، افغانستان، روسيه و تاجيكستان روز جمعه دوم سپتامبر ( 11شهريور) در شهر دوشنبه انجام شد. اين گروه چهارجانبه در سال 2009 فعاليت خود را با هدف بهبود روابط و گسترش همكاري هاي اقتصادي، مبارزه با تروريسم، همكاري هاي فرهنگي و همچنين مبارزه با مواد مخدر آغاز كرد. اولين نشست اين گروه در شهر دوشنبه و در جولاي 2009 صورت گرفت و نشست دوم آن در آگوست سال 2010 در شهر سوچي روسيه صورت گرفت. نتيجه سومين دور اين نشست چهارجانبه را مي توان در اعلاميه نهايي آن مشاهده نمود. در اين اعلاميه بر تقويت همكاري بين چهار كشور، مبارزه با تروريسم و مواد مخدر تأكيد شد. در اين نشست هيات پاكستاني به رهبري آصف علي زرداري رييس جمهور پاكستان و همراهي احمد مختار وزير دفاع، حنارياني وزير خارجه و دكتر عاصم حسين وزير نفت و منابع طبيعي شركت كردند. رؤساي جمهور سه كشور ديگر نيز با هيات هاي همراه متشكل از وزرا و مقامات ارشد در اين نشست شركت كردند. با توجه به دعوت زرداري، قرار است دور بعدي اين نشست چهار جانبه سال آينده در اسلام آباد برگزار شود. براي تحليل بهتر اين نشست چهار جانبه بايد به دو سطح نمايي (شكلي) – محتوايي توجه كرد: * لايه هاي نمايي نشست چهار جانبه -------------------------------------- لايه نمايي نشست چهار جانبه به آنچه در ظاهر مذاكرات اتفاق افتاده و همچنين به دستور كارها و مذاكرات حاشيه اي اين نشست مي پردازد. مهمترين جنبه در اين سطح موضوعات محور در مذاكرات است. تلاش مشترك جهت ارتقاي صلح و امنيت، افزايش همكاري و ارتقاي روابط، مباحث مربوط به حمل و نقل و انرژي مهمترين بخش اين مذاكرات را تشكيل مي دادند. اين محورها بيانگر آن است كه موضوعات امنيتي – اقتصادي بن مايه هاي اصلي اين نشست چهار جانبه را تشكيل داده است. در حاشيه اين نشست ديدارهاي دو جانبه نيز انجام شد. رئيس جمهور افغانستان با رؤساي جمهور سه كشور روسيه، تاجيكستان و پاكستان ديدار نمود. آصف علي زرداري با رييس جمهور روسيه و مدودف رييس جمهور روسيه با امام علي رحمانف رييس جمهور تاجيكستان گفت وگوهاي جداگانه و دو جانبه داشتند. رؤساي جمهور دو كشور درباره امنيت دو كشور، امنيت منطقه و همكاري نظامي روسيه با تاجيكستان مذاكره و تبادل نظر كردند و در پي آن قرارداد توسعه پايگاه نظامي روسيه در تاجيكستان 49 سال ديگر تمديد شد. مذاكرات دميتري مدودف – امام علي رحمانف نيز داراي چارچوب هاي اقتصادي – امنيتي بود. روابط اقتصادي مخصوصاً حوزه انرژي محور ديگر مذاكرات مسكو – دوشنبه بود. روسيه اعلام آمادگي كرد كه در بحث انتقال انرژي از قرقيزستان و تاجيكستان به دو كشور افغانستان و پاكستان در طرح موسوم به كاسا ـ 1000 سرمايه گذاري خواهد كرد. همچنين مدودف خواستار تهيه يك نقشه راه براي گسترش همكاري هاي چهارجانبه در موضوعات حمل و نقل، كشاورزي، صنايع غذايي و زير ساخت كشورهاي حاضر در جلسه شد. ** لايه هاي محتوايي نشست چهار جانبه ------------------------------------------- با توجه به تاريخ معاصر، كشورهاي شركت كننده در نشست چهار جانبه را مي توان بر اساس ائتلاف هاي قدرت در افغانستان به دو دسته تقسيم كرد. در يك سو تاجيكستان و مسكو قرار مي‌گيرند كه از نيروهاي ائتلاف شمال يا جهادگران حمايت مي كردند در سوي ديگر پاكستان قرار دارد كه با حمايت و به رسميت شناختن دولت طالبان و كمك به اين گروه خود را از ساير كشورها جدا ساخت و در كنار امارات و عربستان قرار گرفت. همين تقسيم بندي تاريخي را مي توان با قالبي متفاوت بر اوضاع جاري منطبق كرد. در آن دوران پاكستان با حمايت از طالبان در مقابل آمريكا و در تضاد با جهت گيري ها آمريكا قرار داشت اما اكنون پاكستان با عضويت در اين نشست چهار جانبه با وجود اختلاف با ايالات متحده همراه آمريكا و همگام روسيه است. پاكستان به اين دليل همگام آمريكاست كه در مبارزه با تروريسم سياست هاي خود را در مسير خط مشي آمريكا دراين زمينه تعريف كرده است و از موضع آمريكا – به عنوان شريك استراتژيك اين كشور در جنگ افغانستان – حمايت مي‌كند، اما مدتي است كه در درون ائتلاف ذكر شده لايه هايي از اختلاف به دلايلي همچون اخراج مستشاران نظامي آمريكايي، ممانعت از تحرك زياد و خارج از چارچوب ديپلمات هاي آمريكايي، تجاوز آمريكا به خاك پاكستان در جريان قتل بن لادن و كشتن دو شهروند پاكستاني توسط ريموند ديويس تبعه آمريكايي، بروز كرد تا جايي كه پاكستان را به سمت تقويت همكاري با كشورهايي غير از ايالات متحده سوق داد. مذاكرات رؤساي جمهور پاكستان و روسيه يكي از نمودهاي ائتلاف جديد است كه در ماههاي اخير چند بار در سطوح مختلف و حول موضوعات متفاوت تكرار شده است. در مقابل، روسيه كه از حضور آمريكا در افغانستان و همكاري اين كشور با پاكستان احساس رضايت نمي كند با برگزاري دوره هاي نشست چهار جانبه سعي دارد ديپلماسي موازي را با ايالات متحده دنبال كند. در اين ميان تاجيكستان پلي است كه مي تواند ضمن بهره گيري از عوايد اين نشست، همكاري استراتژيك و سنتي خود را با روسيه عميق تر كند. موضوع ديگر در اين مذاكرات لايه منطقه اي و بينا منطقه اي است. در سطح منطقه اي رؤساي جمهور افغانستان و پاكستان از منطقه جنوب آسيا و رئيس جمهور روسيه با يكي از كشورهايي كه به زعم خود در حيات خلوت مسكو يعني آسياي مركزي قرار دارد گفت وگو كردند. تحكيم روابط در سطح منطقه اي گامي براي رسيدن به مناطقي منسجم و لازمه همكاري هاي بينا منطقه اي است. اين چهار كشور حلقه هايي از يك زنجير براي رسيدن به ديگري و شكل دادن به يك ائتلاف جديد هستند. آنها مي توانند مجموعه جديدي را با محوريت روسيه شكل دهند زيرا موضوعاتي كه هر يك دنبال مي كنند مشترك و يا مكمل ديگري است. از ديگر موضوعات مشترك اين گروه مسايل اقتصادي است كه هر يك به دنبال تأمين حداكثري منافع ملي خود دراين زمينه است. پاكستان و بنادر آن مي توانند ترمينالي براي واردات كالا به ساير كشورهاي اين مجموعه و يا صادرات از سه كشور ديگر به اين مجموعه باشد. در اين مسير صنعت و تكنولوژي روسي مي‌تواند براي سايرين مورد استفاده قرار گيرد. تروريسم و مواد مخدر موضوع مشترك ديگر چهار كشور است. با توجه به اين كه بيش از 90 درصد مواد مخدر دنيا در افغانستان توليد مي شود، كشورهاي همجوار افغانستان از اين موضوع دچار مشكلات متعدد هستند. تاجيكستان و روسيه به عنوان يكي از مسيرهاي ترانزيت مواد مخدر به اروپا هستند. قرابت جغرافيايي و مرزي تاجيكستان وافغانستان نيز سبب ورود عناصر افراطي به اين كشور شده است. علاوه براين روسيه معتقد است تروريست ها صدمات شديدي به اين كشور تحميل مي كنند. حادثه تروريستي در مترو مسكو يكي از مصاديقي است كه مقام هاي روسي دراين زمينه مطرح كردند. موضوع ديگر حضور آمريكا در افغانستان و به خصوص موضوع قرارداد همكاري هاي استراتژيك اين كشور با افغانستان است. سه كشور تاجيكستان، روسيه و پاكستان نسبت به اين قرارداد معترض بوده و آنرا تهديدي براي صلح و امنيت منطقه مي دانند. موضوعي كه در همكاري چهار كشور مكمل تلقي مي شود انرژي است. روسيه دارنده منابع غني انرژي و درپي مصرف كننده است و كشورهاي افغانستان و پاكستان به شدت به انرژي نيازمند هستند. لذا نياز به توليد انرژي در روسيه با نياز به مصرف در افغانستان، پاكستان و تاجيكستان تكميل مي شود. بنابراين نشست چهارجانبه بر اساس نيازها و دغدغه هاي مشترك كشورهاي مذكور انجام مي گيرد و اشتراك منافع و ديدگاه كشورهاي تاجيكستان، روسيه، پاكستان و افغانستان را به سمت همگرايي سوق مي دهد. تحقيق**م.پ**1599

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 456]