سايه شوم سرعت

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: سايه شوم سرعت

منظوري كه از مسافرت و سفر در ذهن متبادر مي‌شود، حاصل تحولات قرن گذشته ميلادي است. تا يك قرن پيش، سفر براي انجام نوعي فعاليت انجام مي‌شد؛ فعاليتي كه غالبا اقتصادي بود. به جز سفرهاي اقتصادي، سفرهاي حكومتي و سفرهاي زيارتي از جمله ديگر مسافرت‌هاي دنياي قديم بود. اما با گسترش راه‌هاي ارتباطي، راه‌آهن، راه‌هاي زميني و راه‌هاي هوايي، سفرهاي تفريحي با واژه بين‌المللي توريسم شكل گرفت.‌

توريست كسي است كه براي تفريح و استراحت به مسافرت مي‌رود. لزوم سفرهاي تفريحي نيز، به خاطر شكل‌گيري و گسترش بي‌حد شهرها و پر شدن ساعات روزانه در محل‌هاي كار است. ‌

سفر تفريحي‌

به طور كلي در گذشته سفر تفريحي به مفهوم امروزي آن وجود نداشت و حتي سفرهاي به اصطلاح ييلاقي - قشلاقي كه بيشتر مربوط به عشاير مي‌شد نيز براي استفاده از مراتع بود. سفرهاي تجاري و زيارتي نيز به خاطر مشكلات آن، تفريحي محسوب نمي‌شد. هر از چندي نيز كس يا كساني براي ديدن دنياهاي ناشناخته و گذر از محدوده‌هاي تنگ تعريف شده، راهي ديارهاي دورتر مي‌شدند كه عموما عالمان و تاريخ‌نگاران بودند. به هر حال كسي براي تفريح سفر نمي‌رفت، به دو علت: يكي اينكه هميشه در اطراف و اكناف شهرها، باغ‌ها و فضاها براي گذران ساعاتي خوش وجود داشت و ديگر اينكه، مسافرت داراي مشقت و مشكلات فراوان بود.‌

آداب سفر

سفر در ايران داراي آداب و مراسم ويژه‌اي بوده كه مخصوصا در مورد سفرهاي زيارتي رواج داشته است. به عنوان مراسم بدرقه زائر و نيز مراسم متنوعي براي استقبال از كسي كه از سفر بازگشته، به عنوان آداب و مراسم سفر در شهرهاي مختلف اجرا مي‌شد.‌

آداب سفر همچنين شامل دعا براي سلامتي و دفع بلاياي طبيعي و نيز به دور ماندن از چشم راهزنان مي‌شد. دعاهاي سفر نيز مختلف و متنوع بود و هم مسافر و هم نزديكانش براي بازگشت و سلامتي از خداوند طلب ياري مي‌كردند.‌

سفرهاي تفريحي‌

در ايران پيك مسافرت‌هاي خانوادگي و تفريحي در تعطيلات تابستاني است. تابستان و تعطيلي مدارس و بهتر شدن شرايط جوي حاكم بر جاده‌ها، بهترين زمان براي دور ماندن از هياهوي روزانه و نيز ديدن مكان‌هايي است كه تاكنون فرصت بازديد از آنها فراهم نبوده است.‌

اما مسافرت‌هاي تابستاني داراي تبعات منفي مختص خود است و هميشه مشكلاتي را به همراه داشته است، مانند فقدان بليت براي خودروهاي عمومي، قطارها و هواپيماها، كمبود هتل، مسافرخانه و... اما مهم‌ترين و ناگوارترين اتفاقي كه در كمين مسافر است، تصادف است.‌

آمار تصادفات ‌

آمار مرگ و مير بر اثر تصادف در ايران متاسفانه جزء بالاترين آمارهاي جهاني است و سالانه ده‌ها هزار تن از ايرانيان در سوانح رانندگي جان خود را از دست مي‌دهند. با تمهيدات جدي پليس، سال گذشته براي اولين بار اين رقم رشد منفي داشت.‌

سرهنگ حسين نوري‌فر، جانشين رئيس پليس راه كشور در گفت وگو با اطلاعات، اجراي طرح‌هاي مسافرتي نوروزي و تابستاني را در سال گذشته عامل مهمي‌در كاهش تصادفات مي‌داند. او ميزان تلفات جاده‌اي را در كشور، كماكان بالا عنوان مي‌كند و مي‌گويد:‌

- با بررسي‌هايي كه از جغرافياي زماني - مكاني حوادث انجام داديم، 61 درصد تصادفات در شعاع 30كيلومتري شهرها اتفاق افتاده و بيشترين ساعات وقوع تصادف در نوروز 86، از ساعت 12 تا 4 بعد از ظهر با 3/29 درصد و بعد از آن از ساعت 4 بعد از ظهر تا 8 شب با 8/25 درصد بود.‌

براساس همين بررسي، در ميان عمده‌ترين عوامل شكل‌گيري حوادث، سواري و وانت بار با 1/63 درصد، موتوسيكلت با 3/15 درصد، كاميون با 1/10 درصد و عابران پياده با 8/6 درصد و نيز وسايل عمومي ‌مسافربري با 9/4 درصد به ترتيب بيشترين آمار تصادفات را داشتند.‌‌

توصيه‌هاي پليس به مسافران ‌

برخي اقدامات ايمني پيشگيرانه براي قبل از شروع سفر با خودروي شخصي لازم و ضروري است. بدون شك قبل از هر چيز، خودروي شخصي بايد سالم و براي استفاده در جاده آمادگي لازم را داشته باشد. سرهنگ نوري‌فر همچنين توصيه‌هاي پليس به مسافران نوروزي براي ايمني قبل از سفر را موارد زير عنوان مي‌كند:‌

1‌- بازديد از سيستم‌هاي مختلف وسيله نقليه مانند سيستم ترمز، چراغ ها و...‌

2‌- آگاهي يافتن از وضعيت جوي و همچنين‌ ترافيك مسيري كه انتخاب شده است‌

3- همراه داشتن مدارك لازم‌

4‌- همراه داشتن تجهيزات لازم (جعبه كمك‌هاي اوليه، كپسول اطفاء حريق، مثلث شبرنگ احتياط و...)‌

5‌ - مهار ايمن بار بر روي باربند‌

6‌ - استفاده‌ نكردن از داروهاي خواب‌آور و مخدر و غذاها و نوشابه‌هاي رخوت آور ‌

او همچنين برخي موارد ايمني در حين رانندگي را نيز برمي‌شمارد:‌

1‌- بستن كمربند ايمني توسط تمامي ‌سرنشينان وسيله نقليه‌

2‌- توجه كامل به جلو حين رانندگي‌

3‌- رعايت سرعت مجاز و مطمئنه با توجه به وضعيت و شرايط راه و وسيله نقليه و نيز خود راننده‌

4‌- احتراز از سبقت غيرمجاز ‌

5‌ - از بين بردن موانع ديد در داخل خودرو، مثل پوشيده شدن آينه‌ها و شيشه عقب‌

6‌ - ده دقيقه استراحت پس از حدود هر 2 ساعت رانندگي‌

7‌- مهار اشياء داخل خودرو‌ (به عنوان مثال، غلطيدن بطري نوشابه به زير پدال ترمز مي‌تواند حادثه‌اي جبران ناپذير بيافريند)‌

8‌ - صحبت نكردن راننده با تلفن همراه‌

9‌- حفظ فاصله ايمن از ساير وسايل‌ نقليه‌

نكات ايمني خودرو

براي داشتن يك سفر مطمئن و بدون خطر، قبل از هر چيز خودروي مورد استفاده بايد بدون ايراد باشد. حسين منوچهر پارسا، كارشناس مسائل ترافيك در گفت وگو با اطلاعات، دقت نداشتن به نكات ايمني خودرو را بازي با زندگي خود و ديگران عنوان مي‌كند و معيوب نبودن سيستم ترمز و لاستيك‌ها را مهم ترين عامل ايمني خودرو مي‌داند:‌

‌- قبل از هر كار، رسيدگي به سيستم ترمزها ضروري است. كنترل و بازديد از لنت‌ها و شلنگ‌ها از اقدامات اوليه است، ولي از آن مهم‌تر، خود روغن ترمز است كه متاسفانه در ايران عادت به كنترل آن نداريم. در واقع روغن ترمز حداكثر براي 48 هزار كيلومتر است و بعد از هر 48 هزار كيلومتر بايد روغن به طور كامل تعويض شود. تعويض نكردن روغن ترمز باعث خرابي سيستم ترمزها مي‌شود.‌

او يكدست بودن لاستيك‌ها را موضوع مهم بعدي مي‌داند كه موجب شكل‌گيري تصادفات و حوادث غيرقابل جبران مي‌شود:‌

‌- منظور اينكه اگر راديال هستند، هر چهار چرخ بايد راديال باشند، اگر تييوبلس هستند، هر چهار چرخ بايد اينگونه باشند. به هيچ عنوان چرخ‌ها غير همسان نباشند. باد چرخ‌ها نيز زماني كه هنوز لاستيك‌ها سرد هستند و خودرو كمتر از يك - دو كيلومتر راه رفته، بايد تنظيم شوند.‌

نكات ايمني رانندگي ‌

رانندگي هنري است كه در خوب ديدن و خوب ديده شدن خلاصه مي‌شود. پارسا كه بيش از 40 عنوان تاليف تخصصي در مورد خودرو دارد، با اين تعريف از رانندگي، اضافه مي‌كند:‌

‌- در مباحث مربوط به راهنمايي - رانندگي، ما يك مثلث داريم كه يك ضلع آن انسان، يك ضلع آن جاده و ضلع ديگر آن خودرو است. براساس آماري كه تحقيقات دانشگاه ميشيگان در مورد تصادفات ارائه داده است، در تمام دنيا 95 درصد تصادفات به فقدان آموزش كامل و صحيح راننده باز مي‌گردد. به عبارت ديگر، اشتباه و خطاي راننده، سه ثانيه قبل از تصادف عامل 95 درصد تصادفات است.‌

5‌ عامل اصلي تصادفات در ايران به ترتيب شامل: سرعت زياد، سبقت غيرمجاز، انحراف به چپ، رعايت نكردن فاصله و حق‌تقدم است. اگر در همه اين موارد اگر دقت كنيم، ردپاي سرعت را در آنها مي‌بينيم. به عبارت ديگر، سرعت علت اصلي هر 5 عامل تصادفات است. به عبارت ساده‌تر، وقتي راننده تند مي‌راند، مجبور مي‌شود سبقت غيرمجاز هم بگيرد، مجبور مي‌شود به چپ هم منحرف شود، نمي‌تواند فاصله قانوني و حق‌تقدم را رعايت كند. نه تنها در ايران، در تمام دنيا، سرعت عامل اصلي تصادف است.‌

چرا سرعت خطرناك است؟

پيش از هر نكته‌اي، يادآوري اين مثال خالي از لطف نيست: فرض كنيد يك فاصله مثلا 100 كيلومتري با سرعت 110 طي شود. يك راننده ديگر همين مسير را با سرعت 90 كيلومتر طي كند، تفاوت زماني رسيدن به مقصد فقط 7 دقيقه است. آيا اين زمان ارزش دارد كه آدمي ‌جان و مال خود و ديگران را به خطر بياندازد؟‌

چرا سرعت خطرناك است؟ وقتي يك راننده كنار خودرو ايستاده، زاويه ديد او 180درجه است، وقتي همين راننده سوار خورو مي‌شود، زاويه ديد او به 110درجه تقليل پيدا مي‌كند. به محض اينكه خودرو شروع به حركت مي‌كند، اين زاويه ديد، كمتر شده و با بالا رفتن سرعت، كمتر و كمتر مي‌شود. اين كاهش زاويه ديد از فرمولي تصاعدي پيروي مي‌كند و مثلا وقتي به سرعت 175كيلومتر در ساعت مي‌رسد، زاويه ديد به 30 درجه تقليل‌‌‌‌‌پيدا مي‌كند، حال اگر يك كيلومتر بر اين سرعت افزود شود و سرعت به 176كيلومتر بر ساعت برسد، زاويه ديد نصف مي‌شود و به 15درجه مي‌رسد.‌

پارسا با بيان مطالب فوق اضافه مي‌كند:‌

- زاويه ديد راننده هرچه كمتر شود، مهلت واكنش راننده نسبت به خطرات كمتر مي‌شود. (مهلت واكنش راننده در روز 1 تا 3 ثانيه و در شب 4/0ثانيه است). در واقع كسي كه زاويه ديد خود را محدود مي‌كند، هنر رانندگي خود را از دست مي‌دهد.‌

چرا در سرعت نمي‌توان خودرو را كنترل كرد؟

واضح است سرعت زياد باعث مي‌شود تا خودرو از كنترل خارج و راننده براي توقف آن دچار دردسر شود. اما از ديدگاه علم چرا اين اتفاق مي‌افتد؟ پارسا علت آن را بالا رفتن تصاعدي مسافت توقف مي‌داند و توضيح مي‌دهد:‌

- راننده‌اي را فرض كنيد كه با سرعت 120 كيلومتر در حال حركت است، خودروي او ظرف يك ثانيه 33 متر را مي‌پيمايد، چشم‌هاي راننده براي ديدن مانع كه در جاده است، 6.1 ثانيه زمان نياز دارد و در اين فاصله خودرو 38 متر ديگر را پيموده است. اگر اين راننده سلامتي كامل داشته باشد، تا زماني كه پايش را روي پدال ترمز بگذارد، 25 متر ديگر نيز طي كرده است. به عبارت ساده‌تر، راننده خودرويي كه با سرعت 120كيلومتر در حال حركت است، بعد از ديدن مانع، 60 متر را پيموده است و از زماني كه پدال ترمز فشرده شد، 90 متر ديگر نيز براي توقف لازم است. در مجموع اين خودرو 150متر مسافت تا ايست كامل طي كرده است. حالا اگر خودرويي با دو برابر اين سرعت در حال حركت باشد، اين مسافت توقف 4 برابر مي‌شود.‌

سرعت عامل تصادف‌

براساس فرمول تهيه شده، اگر سرعت از 60 به 80كيلومتر در ساعت برسد، احتمال تصادف20 برابر مي‌شود. حالا اگر سرعت از 60 به 100كيلومتر در ساعت برسد، برابر اين فرمول احتمال تصادف 256برابر مي‌شود.‌

به جز موارد بالا، سرعت همچنين به شكل تصاعدي شدت برخورد را زياد مي‌كند. به عنوان مثال، اگر راننده‌اي با سرعت 80 كيلومتر به مانعي برخورد كند، احتمال مرگ او نسبت به زماني كه با سرعت‌

30‌ كيلومتر در ساعت به همان مانع برخورد كند، 20برابر بيشتر است. اگر راننده‌اي با سرعت‌

30‌ كيلومتر در ساعت به عابري بزند، احتمال زنده ماندن اين عابر 95 درصد است و اگر خودرو با سرعت 90 كيلومتر به عابر بزند، از لحاظ علمي ‌احتمال مرگ اين عابر 100 درصد است؛ گرچه به هر حال امكان زنده ماندن هم هست، اما از لحاظ علمي‌اين احتمال نزديك به صفر است.‌

پارسا با عنوان كردن مطلب بالا اضافه مي‌كند:‌

- از ديگر اتفاقاتي كه در سرعت زياد باعث مشكل مي‌شود، اين است كه با افزايش سرعت، چسبندگي و هندلينگ خودرو پايين مي‌آيد. هواپيما با سرعت‌230كيلومتر در ساعت از روي زمين بلند مي‌شود، حال فكر كنيد خودرويي كه با سرعت بالا در حال حركت است، ميزان چسبندگي آن به زمين چقدر كم مي‌شود و با يك تغيير فرمان ممكن است، كنترل آن از دست راننده خارج شود.‌

***

مسافرت، مخصوصا مسافرت‌هاي تفريحي براي تجديد قوا و تمدد اعصاب و روان، ضروري است. گذراندن چند روزي، خارج از روزمرگي‌ها و خارج از هياهوي شهر، مي‌تواند توان آدمي‌ را افزايش دهد و نيز باعث بالا رفتن شرايط روحي و جسمي‌ شود، اما خطراتي كه در مسير سفر هستند، هميشه اصل سفر و تفريح را تحت‌الشعاع قرار داده اند. تصادف مهم‌ترين و بدترين شكل اين خطرات است و سرعت به عنوان مهم‌ترين عامل شكل دهنده به اين خطر، همواره سايه‌‌‌‌شوم خود را بر سر مسافران گسترانده است.‌

يکشنبه 2 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 375]