مسجد جامع اصفهان براي ثبت جهاني مورد بازديد قرار مي گيرد

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: ثبت اين مسجد در فهرست ميراث جهاني فرصت دوباره اي را براي معرفي فرهنگ و تمدن ايراني اسلامي و شهر اصفهان در جهان فراهم مي كند. در اين حال كسب اين فرصت نيازمند هماهنگي همه دستگاههاي خدمات رساني و شهري است تا هنگام بازديد ناظر يونسكو،مسايل روزمره زندگي شهري سبب خدشه وارد شدن به چهره عمومي اين اثر بي بديل معماري ايراني اسلامي نشود. اصفهان در چند روز آينده بار ديگر مورد توجه يكي از مهمترين نهادهاي فرهنگي جهان يعني يونسكو قرار خواهد گرفت و همه اصفهاني ها بايد خود را براي بهتر نشان دادن چهره اين شهر زيبا موظف بدانند. ثبت يك اثر ديگر از شهر اصفهان در فهرست ميراث جهاني سبب خواهد شد كه اين شهر مورد توجه گردشگران بيشتري قرار گيرد و از قبل آن فرصت هاي فرهنگي و اقتصادي بيشتري براي اين شهر ايجاد خواهد شد ،‌فرصتي كه رسيدن به ان نيازمند يك همكاري عمومي است. * مسجد جامع قديمي ترين بناي تاريخي اصفهان را بايد مسجد جمعه يا مسجد جامع اصفهان تلقي كرد. سيماي فعلي مسجد عمدتا مربوط به اقدامات دوره سلجوقي است اما تعميرات و الحاقات آن به دورانهاي بعد به خصوص عصر صفويان مربوط مي شود. در كاوش هاي باستان شناسي مراحل قبل از سلجوقي هم به دست آمده كه به دوران آل بويه و قرن سوم هجري باز مي گردد. در همين كاوش ها آثار قبل از اسلام نيز كشف شده است. مسجد داراي وروديهاي متعدد است كه هر يك فضاي مسجد را به بخشهايي از بافت پيرامون آن مربوط مي كند اين وروديها همه در يك زمان ساخته نشده اند و هر يك در مقطعي از تاريخ و در ارتباط با ساختمان درون و بيرون بنا به وجود آمده اند. گذرها و معابري كه در گرداگرد مسجد وجود دارند بيانگر ارتباط گسترده اي است كه مسجد با بافت قديم شهر دارد. مسجد جامع اصفهان با نقشه چهار ايواني بنا شده و از آنجا كه ابداعات هنري و معماري 15 قرن دوران اسلامي را در خود گرد آورده است يكي از بهترين آثاري به شمار مي رود كه در دنياي امروز شهرت دارد. با توجه به منابع و مآخذ مختلف اين نكته مشخص مي شود كه مسجد جامع در طول زمان به سبب آتش سوزي و جنگ هاي متعدد و نا آرامي هاي دوران هاي مختلف آسيب فراوان ديده و دوباره بازسازي و مرمت شده است. چهار ايوان اطراف مسجد مشخص كننده شيوه مسجد سازي ايرانيان است كه پس از احداث آن در ساير مساجد نيز رواج يافته است. اين ايوان ها كه به نامهاي صفه صاحب در جنوب صفه درويش در شمال صفه استاد در مغرب صفه شاگرد در مشرق ناميده مي شوند با تزئينات مقرنس سازي و كاربندي يكي از فنون بسيار جالب معماري ايران را بيان مي دارد. نماي داخلي صحن مسجد و كاشيكاري هاي آن مربوط به قرن نهم هجري است كه احتمالاً مناره ها نيز مربوط به همين زمان مي باشند. به طوركلي بناي كنوني مسجد جامع اصفهان شامل بخشهاي زير مي باشد: - شبستان مسجد : اين شبستان بر ستون هاي مدور استوار است كه با گچبريهاي بسيار زيبا تزئين شده است كه اين قسمت مربوط به عصر ديلميان است. - گنبد و چهل ستونهاي اطراف آن كه در ايوان جنوبي مسجد واقع شده و در فاصله سالهاي 465 تا 485 هجري قمري بنا شده است. اين گنبد در زمان سلطنت ملكشاه سلجوقي و وزارت خواجه نظام الملك ساخته شده و از نمونه هاي نادر ساختمان هاي عصر سلجوقي است. ايواني كه در جلوي اين گنبد آجري واقع شده در اوائل قرن ششم هجري بنا گرديده و سقف آن از مقرنس هاي درشت تركيب شده است، اين گنبد داراي زيباترين طرحهاي تزئيني ساخته شده از آجر و گچ مي باشد. - گنبدي كه در بخش شمالي حياط مسجد واقع شده و قرينه گنبد خواجه نظام الملك است در سال 481 بنا شده است و احداث آن را به ابوالغنائم تاج الملك يكي ديگر از وزراي عصر سلجوقي نسبت مي دهند. - ايوان معروف به صفه صاحب كه در دوران سلجوقي ساخته شده و تزئينات آن مربوط به عصر قراقويونلو و صفوي است و در ان كتيبه هايي از دورانهاي مختلف از جمله صفويان به چشم مي خورد. - ايوان غربي معروف به صفه استاد كه در عصر سلجوقي بنا شده و در دوره صفويان با كاشيكاري تزئين شده است. در اين صفه علاوه بر خطوط ثلث و نستعليق كه به تاريخ 1112 هجري قمري و در زمان سلطنت شاه سلطان حسين كتابت شده عباراتي به خط بنائي بسيار زيبا و با امضاء محمد امين اصفهاني نوشته شده است. با مطالعه اين عبارات و دقت در خطوط بنائي اين ابيات بسيار زيبا مشخص مي گردد:چون نامه جرم ما به هم پيچيدند بردند و به ميزان عمل سنجيدندبيش از همه كس گناه ما بود ولي ما را به محبت علي بخشيدند. رو به روي اين ايوان، صفه شاگرد قرار دارد كه در عصر سلجوقي بنا شده و در قرن هشتم و يازدهم هجري قمري در دوران حكومت ايلخانان و صفويه تزئيناتي به آن اضافه شده است. اين ايوان فاقد تزئينات كاشيكاري است و با مقرنس هاي آجري تزئين شده است. در اين ايوان سنگ مرمر يكپارچه نفيسي است كه در اطراف و بالاي آن لوحه ها و كتيبه هايي نوشته شده است. در منتهي اليه ضلع شرقي مسجد جمعه صفه عمر واقع شده كه كتيبه تاريخي هلال ايوان آن به سلطنت سلطان محمود آل مظفر اشاره مي كند. تاريخ اين كتيبه 768 هجري قمري است و خطاط آن عزيز التقي الحافظ مي باشد. در سقف اين صفه خطوط تزئيني و تاريخي به چشم مي خورد كه با خط بنائي عبارات مذهبي و سازنده بنا به نام مرتضي بن الحسن العباسي الزينبي نوشته شده است . علاوه بر آن در اين صفه نام استاد كاران ديگر همچون حسن كاروان كاشيكار و كوهيار الابرقوهي خطاط كتيبه محراب صفه به چشم مي خورد. - در شمال ايوان استاد شبستان كوچكي قرار دارد كه زيباترين محراب گچبري مسجد را در بر دارد . اين شبستان كه به مسجد الجايتو نيز معروف است داراي محرابي است كه به مثابه گوهري تابناك از هنر ايراني در جهان از شهرتي عظيم برخوردار است. بر اين محراب زيبا نام سلطان محمد خدابنده ايلخان مشهوري كه قبل از تشرف به دين اسلام لقب الجايتو را داشت و بعد از مسلمان شدن خود را خدا بنده ناميد و وزير دانشمند او محمد ساوي و سال ساختمان آن يعني 710 هجري قمري به چشم ميخورد. زيباترين منبر منبت كاري موجود در مسجد جمعه اصفهان نيز در اين مسجد قرار دارد كه سال ساخت آن ذكر نشده است. از مسجد اولجايتو به شبستان زمستاني بيت الشتاء مي رسيم كه به موجب كتيبه سر در آن در زمان تيموريان به دستور عماد بن المظفر ورزنه اي ساخته شده است. به همين علت به شبستان عماد نيز معروف است اين شبستان با شكوه داراي ستون هاي قطور كوتاه و اتاقهاي خيمه اي شكل است. در وسط هر چشمه طاق يك قطعه سنگ مرمر شفاف نصب شده كه نور شبستان را تأ مين ميكند. شبستان جنوب شرقي مسجد كه احتمالاً كتابخانه عظيم و مشهور خواجه نظام الملك را در بر داشته در بمباران شهر اصفهان تخريب گرديده كه مجدداً به شيوه اول بازسازي شده است. - اين اثر نفيس و با شكوه به علت در بر داشتن نمونه هاي گوناگون ادوار مختلف اسلامي از نظر فني و هنري اهميت بسياري داشته و از شهرت جهاني برخوردار است. اين شهرت و نفاست همه ساله گروه هاي بي شماري از علاقمندان و پژوهشگران را به خود جلب مي كند حاصل اين مطالعات، مقالات و رسالات و كتب متعددي است كه به وسيله معماران و مهندسين و باستان شناسان مشهور جهان و ايران به رشته تحرير در آمد كه اغلب آنها به زبان فارسي ترجمه شده اند. به طور كلي به همان اندازه كه ميدان نقش جهان و عمارات تاريخي اطراف آن ياد آورد معماري و هنر دوران صفوي است مسجد جمعه و محلات پيرامون آن افسانه زندگي در عهد سلجوقيان و روزگار پيش از آن را بيان مي دارد. 7134/607

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 263]