ويرانه هاي پنهان جنگ

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: ويرانه هاي پنهان جنگ
الهه موسوياز مهم ترين چالش هاي تهديدكننده سلامت جامعه و محيط زيست ايران، خسارات زيست محيطي حملات شيميايي عراق در جنگ 8 ساله عليه ايران است. طبق اسناد سازمان ملل متحد، رژيم عراق در اين جنگ 242 بار به كاربرد جنگ افزارهاي شيميايي مبادرت ورزيد. اثرات سمي اين جنگ افزارها روي محيط زيست در سرتاسر مناطق و استان هاي درگير، هنوز پابرجاست و طبق نظر كارشناسان تا سال هاي متمادي باقي خواهد ماند. از مهم ترين و بيشترين گازهاي به كار رفته در اين حملات، گاز خردل يا «سولفور موستارد» بود كه به عنوان گاز جنگي بارها در جنگ تحميلي از سوي رژيم صدام مورد استفاده قرار گرفت.اين گاز خطرناك كه آثار آن در دل خاك و آب هاي ايران همچنان باقي است و در ذره ذره حيات محصولات كشاورزي و باغي استان هاي درگير، موجود است و به تمام نقاط كشور فرستاده مي شود حتي پس از سال ها مي تواند عوارضي خطرناك داشته و بر سلامتي محيط و مصرف كنندگان اين محصولات تاثيرگذار باشد.با اتمام جنگ، مردم عادي جنگ را تمام شده مي پندارند و دولت ها تنها در انديشه بازسازي يا درخواست غرامت خرابي هاي آشكار جنگ هستند؛ در اين ميان ايفاي نقش انجمن هاي مردم نهاد و مستقل زيست محيطي آغاز مي شود تا با تيز بيني، آنچه را كه از چشمان شهروندان عادي پنهان است، ببينند و در راستاي درشت نمايي آنچه خود ديده اند به دولت ها و توجه دادن به آن اقدام كنند. در حقيقت تشكل هاي غيردولتي، «ذره بين هاي» جوامع هستند كه با درشت نمايي مسائل به ظاهر كوچك و پنهان جامعه، توجه همگان به خصوص دولت ها را به امور مهم جلب مي كنند.انجمن هاي غيردولتي زيست محيطي موجود در ايران در موضوع آثار زيست محيطي حملات شيميايي جنگ عراق عليه ايران تاكنون هيچ فعاليت متمركز و جدي نداشته اند. در بين تشكل هاي زيست محيطي فعال كه البته تعدادشان از انگشتان يك دست بيشتر نيست تنها دو انجمن آن هم به شكل غيرمستقيم به اين موضوع پرداخته اند؛ 1- كانون ديده بانان زمين كه در قالب يك گزارش تحقيقي با عنوان «فجيع ترين راه دفع زباله هاي هسته يي، ساخت بمب كشتار جمعي توسط ارتش و سازمان انرژي امريكا» تا حدي به اين موضوع پرداخته و در پايان گزارش از سازمان هاي متولي و تشكل هاي غيردولتي زيست محيطي خواسته است در راستاي منع استفاده و پاكسازي مناطق آلوده از «سازمان ملل متحد» ياري بخواهند.2- مركز صلح و محيط زيست كه دو همايش سالانه در تاريخ 6 نوامبر با عنوان «آثار مخرب جنگ بر محيط زيست» در سال هاي 1358 و 1386 برگزار كرده كه در آن سفير كشور عراق نيز حضور داشته و سخنراني كرده است.به استثناي اين دو حركت، در كارنامه ديگر تشكل ها، جاي اين بحث پراهميت و حياتي تقريباً خالي است. اين بي توجهي مي تواند از عوامل متعددي ناشي شود كه البته هيچ يك به طور كامل كوتاهي اين انجمن ها را توجيه نمي كند؛ همچنان كه نمي توان از قصور ديگر نهادهاي اجتماعي و فرهنگي و حتي علمي مانند دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي، مراكز درماني و نيز مطبوعات چشم پوشي كرد. از عمده ترين عوامل اين كم توجهي، «فقدان اطلاعات در دسترس و ترسيم خطوط متعدد قرمز» حول محور اين حوزه است. مدير يكي از تشكل هاي زيست محيطي كه مايل است نامش محفوظ بماند در اين باره به اعتماد مي گويد؛ «متاسفانه اطلاعات درباره آثار محيط زيستي حملات شيميايي جنگ ايران و عراق در دسترس ما قرار نمي گيرد و مساله به شدت سياسي شده است. شايد دليل آن اين است كه ما دولتي نبوده و از نظر سازمان هاي دولتي و وزارتخانه ها، قابل اعتماد نيستيم. خيلي طبيعي است كه در نبود اطلاعات و آمارهاي دقيق و علمي، نمي توان كار چنداني انجام داد.» او كه خود براي انجام يك كار تحقيقاتي با همين عنوان، چند سال پيش به كتابخانه سازمان برنامه و بودجه مراجعه كرده، با بن بست آماري و اطلاعاتي مواجه شده است. او تاكيد مي كند تا زماني كه جايگاه و كاركرد واقعي انجمن هاي غيردولتي براي دولت و سازمان ها و وزارتخانه ها و مسوولان آن مشخص نشود، اميد اينكه آنها اجازه اين گونه تحقيقات و اقدامات را بيابند، بيهوده است.اما عباس محمدي مدير گروه«ديده بان كوهستان» با صراحت، تقصير اين بي توجهي را متوجه NGOها مي داند. او تاكيد مي كند؛«در عين حال كه بايد توجه داشته باشيم توان اين تشكل ها محدود است و با مشكلات متعددي دست به گريبان هستند، اما شايد تنبلي ذهني يكي از علت هايي است كه باعث عدم كندوكاو در اين مساله شده كه خود مي تواند به عنوان يكي از آسيب هاي انجمن هاي غيردولتي بررسي شود.»ياسر انصاري كجوري مديركل يكي ديگر از انجمن هاي فعال حوزه محيط زيست است؛ «كانون گسترش فضاي سبز و حفظ محيط زيست ايران» كه طي سال گذشته در تمام اتفاقات پيش آمده در حوزه محيط زيست و منابع طبيعي داراي نظر و بيانيه بوده. با اين همه اين كانون هم به گفته مديركل آن هيچ فعاليت قابل توجهي در زمينه آثار زيست محيطي حملات شيميايي جنگ نداشته است. انصاري نيز به صراحت مي گويد؛«قطعاً ورود به اين عرصه با محدوديت هاي سياسي خاصي مواجه است و از سوي ديگر كمبود منابع پژوهشي نيز يكي ديگر از موانع ورود به اين حوزه بوده است.»او ضمن اشاره به فقدان بودجه براي پژوهش و كار ميداني تشكل ها در زمينه هاي مختلف از جمله موضوع مورد بحث اعلام مي كند در صورت تمايل سازمان هاي متولي مانند بهداشت و درمان، بهزيستي و...، آمادگي ارائه توان كارشناسي و تخصصي اعضاي تشكل خود را جهت پرداختن به بررسي خسارت هاي زيست محيطي حملات شيميايي عراق در استان هاي غربي و جنوبي ايران دارد. با تمام اين مشكلات مي توان گفت حداقل انتظاري كه از انجمن هاي غيردولتي زيست محيطي مي رفت، طرح مساله و پرسش از سازمان هاي متولي مانند حفاظت محيط زيست، بهداشت و درمان، كشاورزي و حتي سازمان هاي بين المللي بود تا آنها پاسخ دهند كه تاكنون در اين باره «چه كرده اند»؟
يکشنبه 2 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 208]