پرتاب به‌سوي فرا بورس

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: پرتاب به‌سوي فرا بورس

بازار سهام- بهزاد رنجبر:
با گذشت 4 دهه از آغاز فعاليت بورس تهران، اين روزها مقدمات تشكيل بازار جديدي مهيا شده كه با بازار رسمي معاملات سهام تفاوت دارد و فعالان بازار نام آن را فرا بورس يا بازار خارج از بورس گذاشته‌اند.

جذابيت معاملات سهام در قرن جديد تا آنجا پيش رفت كه در طول 100 سال اخير بازارهاي مختلف و متنوعي در دنيا پديد آمد ، يكي از اين بازار‌ها بازار فرا بورس يا بازارخارج از بورس است.بازارهاي خارج از بورس كه از ابتداي قرن بيستم در دنيا راه‌اندازي شده‌اندهم اكنون ابعاد گسترده‌اي پيدا كرده‌اند و در كنار بسياري از بورس‌هاي معتبر دنيا در حا ل فعاليت‌اند.
‌فرا بورس‌ها در اكثر كشورهاي دنيا، برخلاف ايران، بازارهاي كاملا شناخته شده‌اي هستند و چون خريد و فروش و پذيرش سهام در اين بازار‌ها به راحتي امكان پذير است در بسياري ازمواردحتي از بورس‌ها نيز پرطرفدارترهستند .

اين بازاربه برخي از شركت‌ها كه شرايط ورود به بورس را ندارند امكان مبادله سهام را مي‌دهد‌.تمام بورس‌هاي دنيا استاندارد‌هايي را براي پذيرش شركت‌ها وضع مي‌كنند كه ممكن است برخي از شركت‌ها نتوانند اين استانداردها را به دست آورند به همين دليل سهام آنها در محلي خارج از بازار رسمي بورس به نام فرا بورس معامله مي‌شود. نام اين بازار در ايران از معادل انگليسي (Over The Counter)گرفته شده است. به همين دليل به اين بازار اختصاراً (OTC) نيز گفته مي‌شود.

كمتر از يك دهه است كه فعالان و مسئولان بورس تهران‌ ايده راه‌اندازي بازاري مشابه آنچه در كشور‌هاي پيشرفته در جريان است را در سر مي‌پرورانند اما مقدمات تاسيس چنين بازاري تا قبل از تصويب قانون جديد بازار اوراق بهادار در آذر ماه 1384 فراهم نشد.
پس از تصويب قانون جديد درسال 84 مسئولان بورس تهران موظف شدند تا هرچه سريع‌تر نسبت به تأسيس چنين بازاري اقدام كنند اما راه‌اندازي اين بازارمانند بسياري از طرح‌هاي ديگر به‌زودي فراهم نشد و پس از كش و قوس‌هاي فراوان نهايتا مقدمات تاسيس اولين بازار خارج از بورس ايران ابتداي سال‌جاري مهيا شد.

هرچند تاسيس چنين بازاري مي‌توانست زود تراز موعد كنوني مهيا شود اما بروز پاره‌اي اختلافات، روند اجرايي چنين بازاري را با تاخير مواجه كرد.

شركت بورس اوراق بهادار در اواخر سال 85 طرحي را براي تصويب به شوراي بورس برد كه براساس آن يك بازار خارج از بورس به شكل سهامي خاص تشكيل شوداما اين طرح با مخالفت شورا روبه‌رو شد و رأي نياورد.

استدلال شورا براين بود كه اين بازار بايد به‌صورت يك شركت سهامي عام تشكيل شود تا از انحصار در بازار جلوگيري شود.

اين در حالي بود كه در دستورالعمل تشكيل و فعاليت‌ بازار خارج از بورس، هيچ اشاره‌اي به اينكه اين بازار بايد سهامي عام باشد يا خاص نشده بود. به همين دليل به‌دنبال مخالفت شوراي بورس با چنين طرحي، شركت بورس اوراق بهادار با انتشار اطلاعيه‌اي و ذكر دلايل خود، تشكيل چنين بازاري را به صرفه ندانست و از راه‌اندازي آن صرف‌نظر كرد.اما يك هفته پس از اعلام اين مواضع، مسئولان شركت بورس دوباره اعلام كردند كه تشكيل بازار خارج از بورس همچنان در دستور كار شوراي بورس است. سرانجام پس از فراز و نشيب‌هاي زياد، شوراي بورس در 21 اسفندماه سال گذشته مجوز نهايي تشكيل اولين بازار فرا بورس ايران را صادر كرد.براساس مصوبه شوراي بورس 20درصد سهام اين بازار به شركت بورس، 60درصد به نهادهاي مالي متقاضي و 20درصد نيز به سهامداران خرداختصاص ‌يافت كه بايد از طريق پذيره نويسي عمومي به مردم واگذار شود.

به‌دنبال صدور مجوز نهايي بازار خارج از بورس، شركت بورس اوراق بهادار در فروردين ماه امسال رسما از نهادهاي فعال بازار سرمايه شامل بانك‌ها، هلدينگ‌ها و نهادهاي مالي دعوت كرد تا براي تاسيس بازار خارج از بورس و عضويت در هيات مؤسسان اين شركت مشاركت كنند.

به اين ترتيب پس از اعلام فرا خوان و طي مراحل قانوني سهام شركت فرابورس(OTC) ازابتداي تابستان به روش پذيره نويسي به مردم فروخته خواهد شد و اين شركت حد اكثر تا پايان همين فصل فعاليت خود را آغاز خواهد كرد و معاملات سهام عملا در بخش ديگري خارج از قواعد بورس تهران دنبال خواهد شد.

بازارهاي موازي

اما در حالي‌كه مسئولان بورس تهران مدت‌ها در فرازو نشيب راه‌اندازي بازار فرا بورس بودند چند بازار خارج از بورس اعلام موجوديت كردند.

هرچند مسئولان سازمان بورس بلافاصله اعلام كردند هيچ مجوزي براي فعاليت چنين بازارهايي صادر نشده است اما ۳ بازار با عنوان‌هاي شبكه مبادلات غيربورسي سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران (متعلق به ايدرو)، بهمن( متعلق به گروه بهمن) و بازار خارج از بورس شركت مهر سپاهان بدون مجوز شورا و سازمان بورس فعاليت خودراآغاز كردند و هم اكنون نيز در حال فعاليت هستند.

شايدفعاليت اين بازار‌هاي موازي كه باضابطه‌هاي داخلي و بدون كنترل نهاد ناظرصورت مي‌گيرد مبين آن باشد كه كشور در جايگاهي قرار گرفته كه چند دهه قبل كشورهاي ديگر قرار داشتند يعني در مراحل اوليه شكل‌گيري بازارهاي خارج از بورس.

تفاوت بازار فرابورس با بورس

تفاوت‌هاي متعددي ميان بازار فرا بورس و آنچه ما هم اكنون به نام بورس مي‌شناسيم وجود دارد در بسياري از فرا بورس‌هاي دنيا مشتريان مي‌توانند درخواست‌هاي خريد و فروش خود را بدون نياز به كارگزار از طريق تلفن يا اينترنت به‌طور 24ساعته وارد سيستم معاملات كنند، بنابر اين زمان انجام معامله در بازار فرابورس نامحدود است.

از ديگر تفاوت‌ها اينكه براي ورود شركت‌ها به بورس هزينه‌هايي مانند حق درج و حق رسيدگي وغيره در يافت مي‌شود، درصورتي كه ورود به بازار فرا بورس به چنين هزينه‌هايي نياز ندارد. علاوه بر اين شركت‌هاي فعال در بورس بايد تابع استاندارد‌هايي باشند كه از سوي بورس تعيين مي‌شود اما اين استاندارد‌ها شامل حال شركت‌هاي بازار فرا بورس نمي‌شود.

به‌طور مثال شركتي مي‌تواند وارد بورس شود كه حداقل 3 سال سود آور باشد اما چنين محدوديت‌هايي براي سهام شركت‌هاي بازار فرا بورس متصور نيست. در واقع ممكن است سهام جذاب زيادي در بازار وجود داشته باشد كه برخي سهامداران درصدد خريد و فروش آن هستند اما به‌دليل پذيرفته نشدن سهام اين شركت‌ها در بورس، امكان مبادله سهامشان جودندارد. بنابر اين سهامداران مي‌توانند سهام اين شركت هارا در بازار فرا بورس دادو ستد كنند.ضمن آنكه به‌دليل وجود نداشتن محدوديت‌هايي براي خريد و فروش سهام در بازار فرا بورس، سهام اين شركت‌ها از نقدينگي بالايي برخوردار است.

وجود بازار فرابورس در كناربورس اوراق بهادار اين امكان را به شركت‌ها و سهامداران مي‌دهد كه قبل از ورود به بورس، تجربه‌اي از حضور در يك بازار مشابه را در كارنامه خود ثبت كرده و با محاسبه نقاط ضعف و قوت خود آمادگي‌هاي لازم را براي ورود به بورس اوراق بهادار كسب كنند،به علاوه سهامداران با توجه به نحوه عملكرد شركت‌ها در بازار فرابورس، بعد از ورود شركت‌ها به بورس اقدام به سرمايه‌گذاري مي‌كنند.

به اين ترتيب با فراهم شدن زمينه تشكيل اولين بازار خارج از بورس كشور تا شهريور ماه امسال مي‌توان اميد وار بود كه بورس تهران از حالت تك بعدي خارج شود و معاملات سهام از يك قالب خارج شده وبه سوي فرا بورس نيز پرتاب شود.

تاريخ درج: 1 تير 1387 ساعت 10:37 تاريخ تاييد: 1 تير 1387 ساعت 13:13 تاريخ به روز رساني: 1 تير 1387 ساعت 13:10
شنبه 1 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 194]