آشنايي با انديشمندان جهان اسلام / شيخ مرتضي انصاريعصر شيخ انصاري؛ عصر شكوفايي تشيع و پيشرفت چشم‌گير فقه و اصول

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: آشنايي با انديشمندان جهان اسلام / شيخ مرتضي انصاريعصر شيخ انصاري؛ عصر شكوفايي تشيع و پيشرفت چشم‌گير فقه و اصول
گروه انديشه: قرن سيزدهم، قرن شكوفايي و رشد تشيع در ايران بود و از جمله علومي كه در اين قرن پيشرفت شايسته‌اي داشت، فقه و اصول بود كه دانشوران صاحب‌نامي مانند شيخ مرتضي انصاري، كتاب‌هاي معتبري را در اين فن تأليف كردند.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، 18 جمادي‌الثاني، برابر است با سالروز درگذشت شيخ بزرگ شيعه، فقيه و اصولي سترگ، مرحوم شيخ اعظم مرتضي انصاري در سال 1281 هجري قمري.

شيخ اعظم انصاري در روز عيد غدير سال 1214 هـ.ق در شهر دزفول، در خانواده علم و ادب و از نسل جابر بن عبدالله انصاري متولد شد. جابر بن عبدالله انصاري از مردم مدينه و از طايفه خزرج و از اصحاب بزرگ رسول‌الله(ص) بوده است .

انصاري ادبيات عرب و مقدمات را نزد پدرش و دانشوران دزفول سپري كرد و فقه و اصول و دوره سطح را خدمت شيخ حسين انصاري (عموزاده‌اش ) كه از فقهاي دزفول بود تلمذ كرد. سپس در سال 1232 هـ.ق به همراه پدرش به عتبات جهت تكميل دروس و ترقي انديشه‌هايش رهسپار شد.

شيخ از محضر اساتيد بزرگواري هم‌چون شيخ حسين انصاري دزفولي، شريف العلماي مازندراني، شيخ موسي كاشف‌الغطا، سيدمحمد مجاهد، شيخ علي كاشف‌الغطا، ملااحمد نراقي تلمذ كرد و غير از فرزانگان فوق‌الذكر، شيخ نزد هيچ‌كس ديگر تلمذ نكرده است.

مكتب علمي شيخ انصاري ـ در اواسط قرن سيزدهم تا اوايل قرن چهاردهم ـ پرورش‌دهنده دانشوران و انديشمندان معروف شيعه است، علما و دانشمنداني كه شمار آنها را از 500 نفر تا 3000 نفر در كتب رجالي و تاريخي ثبت كرده‌اند.

در كتاب زندگاني و شخصيت شيخ انصاري كه توسط كنگره جهاني بزرگداشت دويستمين سالگرد تولد شيخ انصاري انتشار يافته است، نام 316 نفر را ذكر كرده كه بعضي از مشاهير از شاگردان شيخ به شرح ذيل آمده است: شيخ ابراهيم آل‌صادق، سيدمحمدابراهيم بهبهاني، شيخ ابراهيم خوئيني، ميرزا محمدحسن شيرازي، ميرزا ابراهيم خوئي، آخوند خراساني، سيدجمال‌الدين اسدآبادي، شيخ ابراهيم قفطان، ميرزا حبيب‌الله رشتي، ميرزا ابوالحسن سبزواري، سيدابوالقاسم خوانساري و ... .

آثار قلمي اين فقيه فرزانه كه به دست مبارك خود و با خطي زيبا پيرامون موضوعات مختلف تأليف شده است و بعضي از آن‌ها در زمان حيات شيخ در چند نوبت به قطع رحلي چاپ سنگي شده‌اند، به شرح ذيل است:

كتاب رسائل: اين كتاب در علم اصول فقه است و به دليل محتوايي تازه و بديع به «فرائدالاصول» معروف شده است و در 400 صفحه به قطع رحلي چاپ سنگي و منتشر شده است؛ كتاب المكاسب: اين اثر در خصوص مسائل كسب و تجارت است. مطالب اين كتاب علمي و استدلالي و با تحقيقات و پژوهش ميداني و جامع در رد و ابرام نظرات دانشوران و فقها گذشته است و هر دو اثر فوق از كتب درسي رايج در حوزه‌هاي علميه تشيع است.

كتاب الصلاة: اين اثر گرانسنگ كه در مورد مسائل نماز است، به صورت علمي و بسيار دقيق و مستدل بحث كرده است. اين كتاب 437 صفحه‌اي به قطع رحلي در سال 1305 هـ.ق چاپ سنگي و منتشر شده است؛ كتاب الطهارة: اين كتاب در 548 صفحه به قطع رحلي در سال 1317 هـ.ق چاپ سنگي و منتشر شده است.

قرن شيخ انصاري (قرن سيزدهم)، قرن شكوفايي و رشد تشيع در ايران و مصادف با قرن نوزدهم ميلادي و ظهور علوم و پيشرفت صنايع جديد در اروپا بود، اما مسلمين عموما و ايراني‌ها خصوصا از اين علوم و صنايع جديد بي‌بهره بودند.

از جمله علومي كه در اين قرن پيشرفت چشم‌گير و شايسته‌اي داشت، فقه و اصول بود كه توسط دانشوران صاحب‌نامي مانند شيخ جعفر كاشف الغطا و سيدعلي طباطبايي (صاحب رياض) و فرزندش سيدمحمد مجاهد كتاب‌هاي معتبري به روش استدلالي و با استفاده از قواعد اصول در فقه تأليف شد.

عصر زندگي شيخ مصادف بود با مرجعيت عامه شيخ موسي كاشف‌الغطا و بعد از مرحوم شيخ موسي، زعامت ديني به برادرش شيخ حسن كاشف‌الغطا و بعد از رحلت ايشان مرجعيت عامه به شيخ محمد‌حسن صاحب جواهر منتقل شد.

در سال 1266 هـ.ق شيخ محمدحسن صاحب جواهر در لحظات آخر حياتش در جمع علما و بزرگان شيعه كه براي تعيين تكليف مرجعيت و زعامت ديني به حضورش رسيده بودند، شيخ مرتضي انصاري را مرجع بعد از خود معرفي و آن‌گاه رو به شيخ انصاري كرد و گفت: اي شيخ تو هم از احتياط خود كم كن، چه دين اسلام سهل و آسان است.

شيخ انصاري پس از شيخ محمدحسن صاحب جواهر رياست و اداره حوزه علميه نجف را از سال 1266 تا 1281 هـ.ق در مدت 15 سال به عهده داشت و شيعيان جهان از وي تقليد مي‌كردند. مشايخ اجازه روايتي شيخ نيز عبارتند از: ملااحمد نراقي، سيدصدرالدين عاملي و شيخ محمدسعيد دينوري.

سرانجام شيخ انصاري در هجدهم جمادي‌الثاني سال 1281 هـ.ق پس از 67 سال عمر بابركت، اما پرزحمت در نجف اشرف دار فاني را وداع گفت. چون شيخ از دنيا رفت، سيدعلي شوشتري بر جنازه‌اش نماز خواند و در حجره‌اي متصل به باب قبله صحن اميرالمؤمنين علي(ع) مدفون شد.*

*منابع: نامداران راحل شيعه؛ حوزه؛ زندگي و شخصيت شيخ انصاري، كنگره جهاني بزرگداشت شيخ انصاري؛ فقهاي نامدار شيعه، عقيقي بخشايشي.
شنبه 1 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 231]