تغيير فرهنگ هديه، راه احياي صنايع دستي ايران

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: تغيير فرهنگ هديه، راه احياي صنايع دستي ايران
خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا): ميترا يزدچي - ايران همواره در طول تاريخ به عنوان كشوري با آثار كهن تاريخي و هنري معروف بوده و ايرانيان مبتكر هنرهايي بوده اند كه امروزه كاربردي جهاني دارد.

حضور كمرنگ هنرهاي سنتي و صنايع دستي در نمايشگاههاي بين المللي ، نبود بسته بندي مناسب ، حضور روز افزون محصولات تقلبي ، بي كيفيت و ارزان خارجي و تصاحب بازار محصولات داخلي توسط آنان ، گراني مواد اوليه توليد صنايع دستي و عوامل و شرايطي مانند آن باعث شده است كه به مرور زمان توليد صنايع دستي مقرون به صرفه نبوده و هنرهاي اصيل ايراني در مهد آفرينش خود منسوخ شود.
اهميت حفظ و احياي هنر هاي سنتي و صنايع دستي ايران و تبعات مادي و معنوي آن ما را بر آن داشت تا با " يحيي رحمتي " ، مدير كل حفظ و احياي معاونت هنرهاي سنتي و صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري در باره برنامه هاي اداره تحت مسئوليت او براي بهبود وضعيت كنوني به گفت وگو بنشينيم.
وي ، حفظ و احياي هنرهاي سنتي و صنايع دستي را نيازمند عزمي ملي دانسته و مي گويد :" هنرهاي سنتي و صنايع دستي ارز آور و اشتغالزا هستند و مي توانند مشكلات اقتصادي زيادي را حل كنند و اين امر لزوم حفظ و احياي آنها را به عنوان يك عزم ملي دوچندان مي كند."
رحمتي ، با اشاره به وجود 250 رشته هنر هاي سنتي و صنايع دستي در ايران ، رسيدگي به تمام مشكلات اين هنرها را نيازمند وقت و زماني زياد و اعتبارات كافي مي داند و مي افزايد :"ما كارهاي زيادي را در دست اجرا داريم ولي كار در اين حوزه به سرعت پيش نمي رود و بايد به مرور زمان انجام شود."
اما در داخل مجموعه هنرهاي سنتي و صنايع دستي نيز موفقيت هر بخشي نياز به همكاري ساير بخشها دارد مثلا براي حفظ و احيا نياز به آموزش ، ترويج و حمايتهاي بازرگاني است . رحمتي با تاكيد بر اين امر ، مسئوليت و وظايف ذاتي اداره كل حفظ و احيا را مستتر در اسم آن عنوان كرده و مي گويد :" وظيفه ما حفظ هنر هاي سنتي و صنايع دستي موجود و احياي هنرهاي فراموش شده است و تا كنون كارهاي زيادي هم در اين راه انجام داده ايم ."
از او مي پرسم ، چه كارهايي و او سعي مي كند تا حدي به برنامه هايي كه در دست اجرا دارند اشاره كند و اظهار مي دارد :" ما امسال حداقل 6 مورد از هنرهاي سنتي و صنايع دستي ايران را كه منسوخ شده اند و يا در آستانه منسوخ شدن هستند براي كاربري هاي جديد مورد بررسي قرار داده ايم تا دوباره به چرخه توليد بيايند ."
وقتي جوياي نمونه هايي از اين هنرها شدم ، ادامه مي دهد:" مثل انواع پوشاكي كه با نمد تهيه مي شده اند و ديگر كاربردي ندارند با اين تفاوت كه از همان نمد كالاهاي ديگري تهيه مي كنيم همانگونه كه در ايتاليا مي بينيم از نمد استفاده هاي مختلفي مي كنند و بسيار هم مورد اقبال عمومي قرار گرفته است ."
احياي هنري كه ساليان سال در يك كشور يا منطقه اي رواج داشته و فراموش شده است، به ويژه اگر اطلاعات درستي در دست نباشد، بسيار مشكل است. رحمتي ، با تاييد اين موضوع، از نبود مستندات كافي براي اغلب هنرهاي منسوخ شده ابراز تاسف مي كند و مي گويد: يكي از مهمترين كارها در فرايند احياي اين هنرها، تهيه اطلاعاتي از مواد اوليه ، مراحل توليد ، فرم و روش ساخت آنها است.
وي مي افزايد :" جمع آوري مستندات براي هنرهاي سنتي بيسار دقيق و حساس است و ما منابع اطلاعات كمي داريم چرا كه افراد معدودي از سازنده هاي اين هنر ها باقي مانده اند.از طرف ديگر براي اينكه سرنوشتي مشابه براي هنرهاي فعال موجود پيش نيايد ، از هم اكنون اقدام به مستند سازي آنها نموده ايم ."
رحمتي خاطرنشان مي كند: "شهر و حتي روستايي در كشور ما نيست كه هنري سنتي و يا صنعتي دستي نداشته باشد ، براي اين منظور اطلسي از اين هنر ها در دست تهيه است و 5 استان در اولويت هستند كه البته هنوز نهايي نشده اند ولي بانك اطلاعات هنرمندان ايران كه مهرماه سال گذشته آغاز شده مراحل پاياني خود را مي گذراند و بيش از 40 هزار هنرمند در اين بانك عضويت دارند و كارت شناسايي دريافت كرده اند.بانك اطلاعات هنرمندان شاخص تهراني نيز به خوبي پيش رفته و در حال پيگيري است ".
اين را رحمتي با عشقي كه حاكي از رضايت است مي گويد و تاكيد مي كند:" اين كار براي اولين بار در كشور ما صورت گرفته است و اولويت كارهاي سال جاري ماست ."

حفظ هنر يا هنرمند؟

براي ايجاد و خلق يك اثر هنري عوامل متعددي در كار هستند ولي مهمترين قسمت آن هنرمندي است كه آن هنر را مي آفريند .
رحمتي با اشاره به ايجاد تسهيلاتي براي هنرمندان هنرهاي سنتي و صنايع دستي به عنوان مهم ترين عنصر توليد اين هنرها مي گويد :" حفظ و احياي هنرهاي سنتي و صنايع دستي بدون توجه به شرايط هنرمند ، كارگاه و مواد اوليه او موثر نيست و ما به آن توجه ويژه داريم. از طرفي در صورتي مي توانيم ادعا كنيم هنري احيا شده است كه بازار داشته باشد . هنري كه توليد شود بدون اينكه مصرف كننده و بازار داشته باشد باز هم محكوم به فراموشي مي شود.بنابر اين در كنار بحثهاي آموزشي كه حجم قابل توجهي از كار حفظ و احيا را به خود اختصاص داده ما وظيفه جديدي را به استانها براي اولين بار سپرده ايم كه بهينه سازي در توليد و استاندارد سازي صنايع دستي است ."
اصالت هنرهاي سنتي امري اجتناب ناپذير است چراكه در غير اين صورت طي سالهاي متمادي يك هنر ماندگار نخواهد بود، اما در هر زمان با توجه به نياز روز بايد هنر را وارد زندگي مردم نمود .
مديركل حفظ و احياء معاونت هنر هاي سنتي و صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري، با اشاره به لزوم حضور در عرصه هاي بين المللي ، نبود بسته بنديهاي مناسب را يكي از مهم ترين مشكلات صنايع دستي ايران دانسته و مي گويد:" بسته بندي مناسب يكي از تاثيرگذارترين بخش هاي حفظ هنرهاي سنتي و صنايع دستي ايران است و بررسي در اين حوزه از اولويتهاي ديگر ماست كه در مرحله اول دو نوع شيشه تهران ، ورني اردبيل ، سراميك تبريز ، مليله زنجان ، احرامي بافي يزد ، خاتم اصفهان و دو نوع سراميك ميبد را براي بررسي انواع بستهبندي در آب و هواي مختلف ، تاثير ات محصول به محيط ، تاثيرات محيط بر محصول فرستاده ايم ."
اداره كل حفظ و احياء معاونت هنر هاي سنتي و صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري، يك كار جالب ديگر هم كرده و آن احياي حرفه هايي است كه به نوعي از آلات و ابزاري سنتي استفاده مي كنند و وسايل آنها با دست ساخته مي شوند و به اين ترتيب به نوعي حرفه هاي منسوخ شده را نيز احيا مي كنند.

فرهنگسازي، راه حفظ هنرهاي سنتي

رحمتي ، حفظ و احياي هنر هاي سنتي و صنايع دستي را نيازمند فرهنگسازي در رسانه هاي جمعي به خصوص رسانه ملي مي داند و تاكيد مي كند:" ما بازاري 70 ميليوني و بكر داريم اما تا زماني كه صنايع دستي در سبد خانوار قرار نگيرند اين بازار دست نخورده مي ماند."
مي پرسم به نظر شما، چطور مي توانيم هنرهاي سنتي و صنايع دستي را در سبد خانوار قرار دهيم ؟
مي گويد:" هنر هر جا باشد زيباست ، در دكوراسون منزل ، در اتومبيل ، در لباس و پوشاك ، در برنامه هاي تلويزيوني به عنوان هديه و... در رابطه با فقط هديه بايد بگويم كه ما در طول به مناسبتهاي مختلف به دوستان ، اقوام و خانواده مان هديه مي دهيم و در دنيا به هديه دادن معروف هستيم ولي چقدر هداياي ما به صنايع دستي اختصاص دارند؟!
اگر ما در بازار داخلي موفق شويم حتما بازار هاي خارجي را هم مي توانيم در دست بگيريم . كاري كه كشور تايلند انجام داده و در حل حاضر در تمام كشور ها صنايع دستي اين كشور فروشگاههاي اختصاصي دارند. "
در طول گفتگو با " يحيي رحمتي " هر از گاهي كه او ناچار بود براي پاسخگويي به تماسهاي كاري، صحبتش را قطع كند به اتاق او كه نمونه اي از كاربري صنايع دستي در يك اداره بود توجه كردم كه چطور از گليم به عنوان پاراوان ، روگش صندليها و زير انداز، از گلدانهاي سفالي براي گلهاي تزييني ، از پارچه قلمكار براي رو ميزي و ... استفاده كرده است و به اين موضوع انديشيدم كه چقدر زيباست كه تمام ادارات دولتي ما به خصوص آنهايي كه وظايفي بين المللي دارند از اين ابتكارات استفاده كنند و الگويي براي مردم شوند.
جمعه 31 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 240]