تغيير فرهنگ هديه، راه احياي صنايع دستي ايران

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: تغيير فرهنگ هديه، راه احياي صنايع دستي ايران
ميترا يزدچي - ايران همواره در طول تاريخ به عنوان كشوري با آثار كهن تاريخي و هنري معروف بوده و ايرانيان مبتكر هنرهايي بوده‌اند كه امروزه كاربردي جهاني دارد.

حضور كمرنگ هنرهاي سنتي و صنايع دستي در نمايشگاههاي بين‌المللي ، نبود بسته بندي مناسب ، حضور روز افزون محصولات تقلبي ، بي‌كيفيت و ارزان خارجي و تصاحب بازار محصولات داخلي توسط آنان ، گراني مواد اوليه توليد صنايع دستي و عوامل و شرايطي مانند آن باعث شده است كه به مرور زمان توليد صنايع دستي مقرون به صرفه نبوده و هنرهاي اصيل ايراني در مهد آفرينش خود منسوخ شود.

اهميت حفظ و احياي هنرهاي سنتي و صنايع دستي ايران و تبعات مادي و معنوي آن ما را بر آن داشت تا با يحيي رحمتي ، مدير كل حفظ و احياي معاونت هنرهاي سنتي و صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري درباره برنامه‌هاي اداره تحت مسئوليت او براي بهبود وضعيت كنوني به گفت وگو بنشينيم.

وي ، حفظ و احياي هنرهاي سنتي و صنايع دستي را نيازمند عزمي ملي دانسته و مي‌گويد : هنرهاي سنتي و صنايع دستي ارز آور و اشتغالزا هستند و مي توانند مشكلات اقتصادي زيادي را حل كنند و اين امر لزوم حفظ و احياي آنها را به عنوان يك عزم ملي دوچندان مي‌كند.

رحمتي ، با اشاره به وجود ‪ ۲۵۰‬رشته هنرهاي سنتي و صنايع دستي در ايران ، رسيدگي به تمام مشكلات اين هنرها را نيازمند وقت و زماني زياد و اعتبارات كافي مي‌داند و مي‌افزايد :ما كارهاي زيادي را در دست اجرا داريم ولي كار در اين حوزه به سرعت پيش نمي‌رود و بايد به مرور زمان انجام شود.

اما در داخل مجموعه هنرهاي سنتي و صنايع دستي نيز موفقيت هر بخشي نياز به همكاري ساير بخشها دارد مثلا براي حفظ و احيا نياز به آموزش ، ترويج و حمايتهاي بازرگاني است . رحمتي با تاكيد بر اين امر ، مسئوليت و وظايف ذاتي اداره كل حفظ و احيا را مستتر در اسم آن عنوان كرده و مي‌گويد :
وظيفه ما حفظ هنرهاي سنتي و صنايع دستي موجود و احياي هنرهاي فراموش شده است و تا كنون كارهاي زيادي هم در اين راه انجام داده‌ايم .

از او مي‌پرسم ، چه كارهايي و او سعي مي‌كند تا حدي به برنامه‌هايي كه در دست اجرا دارند اشاره كند و اظهار مي‌دارد : ما امسال حداقل ‪ ۶‬مورد از هنرهاي سنتي و صنايع دستي ايران را كه منسوخ شده‌اند و يا در آستانه منسوخ شدن هستند براي كاربري‌هاي جديد مورد بررسي قرار داده‌ايم تا دوباره به چرخه توليد بيايند .

وقتي جوياي نمونه‌هايي از اين هنرها شدم ، ادامه مي‌دهد: مثل انواع پوشاكي كه با نمد تهيه مي‌شده‌اند و ديگر كاربردي ندارند با اين تفاوت كه از همان نمد كالاهاي ديگري تهيه مي‌كنيم همانگونه كه در ايتاليا مي‌بينيم از نمد استفاده‌هاي مختلفي مي‌كنند و بسيار هم مورد اقبال عمومي قرار گرفته است .

احياي هنري كه ساليان سال در يك كشور يا منطقه‌اي رواج داشته و فراموش شده است، به ويژه اگر اطلاعات درستي در دست نباشد، بسيار مشكل است. رحمتي ، با تاييد اين موضوع، از نبود مستندات كافي براي اغلب هنرهاي منسوخ شده ابراز تاسف مي‌كند و مي‌گويد: يكي از مهمترين كارها در فرايند احياي اين هنرها، تهيه اطلاعاتي از مواد اوليه ، مراحل توليد ، فرم و روش ساخت آنها است.

وي مي‌افزايد : جمع آوري مستندات براي هنرهاي سنتي بيسار دقيق و حساس است و ما منابع اطلاعات كمي داريم چرا كه افراد معدودي از سازنده‌هاي اين هنر ها باقي مانده اند.از طرف ديگر براي اينكه سرنوشتي مشابه براي هنرهاي فعال موجود پيش نيايد ، از هم اكنون اقدام به مستندسازي آنها نموده ايم رحمتي خاطرنشان مي‌كند: شهر و حتي روستايي در كشور ما نيست كه هنري سنتي و يا صنعتي دستي نداشته باشد ، براي اين منظور اطلسي از اين هنرها در دست تهيه است و ‪ ۵‬استان در اولويت هستند كه البته هنوز نهايي نشده اند ولي بانك اطلاعات هنرمندان ايران كه مهرماه سال گذشته آغاز شده مراحل پاياني خود را مي‌گذراند و بيش از ‪ ۴۰‬هزار هنرمند در اين بانك عضويت دارند و كارت شناسايي دريافت كرده اند.بانك اطلاعات هنرمندان شاخص تهراني نيز به خوبي پيش رفته و در حال پيگيري است .

اين را رحمتي با عشقي كه حاكي از رضايت است مي‌گويد و تاكيد مي‌كند: اين كار براي اولين بار در كشور ما صورت گرفته است و اولويت كارهاي سال جاري ماست .

حفظ هنر يا هنرمند؟
براي ايجاد و خلق يك اثر هنري عوامل متعددي در كار هستند ولي مهمترين قسمت آن هنرمندي است كه آن هنر را مي‌آفريند .

رحمتي با اشاره به ايجاد تسهيلاتي براي هنرمندان هنرهاي سنتي و صنايع دستي به عنوان مهم‌ترين عنصر توليد اين هنرها مي‌گويد : حفظ و احياي هنرهاي سنتي و صنايع دستي بدون توجه به شرايط هنرمند ، كارگاه و مواد اوليه او موثر نيست و ما به آن توجه ويژه داريم. از طرفي در صورتي مي‌توانيم ادعا كنيم هنري احيا شده است كه بازار داشته باشد . هنري كه توليد شود بدون اينكه مصرف‌كننده و بازار داشته باشد باز هم محكوم به فراموشي مي‌شود.

بنابر اين در كنار بحثهاي آموزشي كه حجم قابل توجهي از كار حفظ و احيا را به خود اختصاص داده ما وظيفه جديدي را به استانها براي اولين بار سپرده ايم كه بهينه‌سازي در توليد و استانداردسازي صنايع دستي است .

اصالت هنرهاي سنتي امري اجتناب ناپذير است چراكه در غير اين صورت طي سالهاي متمادي يك هنر ماندگار نخواهد بود، اما در هر زمان با توجه به نياز روز بايد هنر را وارد زندگي مردم نمود .

مديركل حفظ و احياء معاونت هنرهاي سنتي و صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري، با اشاره به لزوم حضور در عرصه‌هاي بين المللي ، نبود بسته بنديهاي مناسب را يكي از مهم‌ترين مشكلات صنايع دستي ايران دانسته و مي‌گويد: بسته بندي مناسب يكي از تاثيرگذارترين بخش‌هاي حفظ هنرهاي سنتي و صنايع دستي ايران است و بررسي در اين حوزه از اولويتهاي ديگر ماست كه در مرحله اول دو نوع شيشه تهران ، ورني اردبيل ، سراميك تبريز ، مليله زنجان ، احرامي بافي يزد ، خاتم اصفهان و دو نوع سراميك ميبد را براي بررسي انواع بستهبندي در آب و هواي مختلف ، تاثير ات محصول به محيط ، تاثيرات محيط بر محصول فرستاده‌ايم .

اداره كل حفظ و احياء معاونت هنرهاي سنتي و صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري، يك كار جالب ديگر هم كرده و آن احياي حرفه‌هايي است كه به نوعي از آلات و ابزاري سنتي استفاده مي‌كنند و وسايل آنها با دست ساخته مي‌شوند و به اين ترتيب به نوعي حرفه‌هاي منسوخ شده را نيز احيا مي‌كنند.

فرهنگسازي، راه حفظ هنرهاي سنتي
رحمتي ، حفظ و احياي هنرهاي سنتي و صنايع دستي را نيازمند فرهنگسازي در رسانه‌هاي جمعي به خصوص رسانه ملي مي‌داند و تاكيد مي‌كند: ما بازاري ‪۷۰‬ ميليوني و بكر داريم اما تا زماني كه صنايع دستي در سبد خانوار قرار نگيرند اين بازار دست نخورده مي‌ماند.

مي پرسم به نظر شما، چطور مي‌توانيم هنرهاي سنتي و صنايع دستي را در سبد خانوار قرار دهيم ؟
مي گويد: هنر هر جا باشد زيباست ، در دكوراسون منزل ، در اتومبيل ، در لباس و پوشاك ، در برنامه‌هاي تلويزيوني به عنوان هديه و... در رابطه با فقط هديه بايد بگويم كه ما در طول به مناسبتهاي مختلف به دوستان ، اقوام و خانواده مان هديه مي‌دهيم و در دنيا به هديه دادن معروف هستيم ولي چقدر هداياي ما به صنايع دستي اختصاص دارند؟!
اگر ما در بازار داخلي موفق شويم حتما بازارهاي خارجي را هم مي‌توانيم در دست بگيريم . كاري كه كشور تايلند انجام داده و در حل حاضر در تمام كشورها صنايع دستي اين كشور فروشگاههاي اختصاصي دارند.

در طول گفتگو با يحيي رحمتي هر از گاهي كه او ناچار بود براي پاسخگويي به تماسهاي كاري، صحبتش را قطع كند به اتاق او كه نمونه‌اي از كاربري صنايع دستي در يك اداره بود توجه كردم كه چطور از گليم به عنوان پاراوان ، روگش صندليها و زير انداز، از گلدانهاي سفالي براي گلهاي تزييني ، از پارچه قلمكار براي رو ميزي و ... استفاده كرده است و به اين موضوع انديشيدم كه چقدر زيباست كه تمام ادارات دولتي ما به خصوص آنهايي كه وظايفي بين‌المللي دارند از اين ابتكارات استفاده كنند و الگويي براي مردم شوند.
جمعه 31 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 162]